Xu hướng xuất bản sách dưới 200 trang

Nhận xét về tình hình xuất bản trong năm 2023, ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - nói với Tri thức - Znews rằng các hình thức sách theo chỉ đạo, định hướng của bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông đã để lại nhiều dấu ấn. Cụ thể, sự xuất hiện của những bộ sách ngắn, tinh gọn bắt đầu chiếm lĩnh thị trường và trở thành một dòng sách được các đơn vị quan tâm.

"Tôi cho rằng đây là một trong những xu hướng đã được các nhà xuất bản nhìn nhận, nhận thức và đang tiếp cận dần dần để có những bộ sách mới", ông Nguyễn Nguyên nói.

Khai thác, đẩy mạnh phát triển dòng sách tinh gọn (sách ngắn dưới 200 trang, sách tóm tắt, sách tinh lược, sách cẩm nang) góp phần thúc đẩy phát triển văn hóa đọc cũng là một trong những mục tiêu, kế hoạch được nhiều nhà xuất bản chú trọng trong năm 2024.

Dấu ấn sách tinh gọn

Tại Hội nghị Sơ kết đánh giá một năm triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường sách tinh gọn diễn ra vào tháng 4/2023, các số liệu cho thấy đã có 10 đơn vị tham gia làm sách tinh gọn, phát hành 973 đầu sách (cả sách in lẫn sách điện tử); gần 400.000 bản in sách giấy và hơn 100 triệu lượt đọc/nghe sách điện tử được thống kê.

Một trong những đơn vị đi tiên phong việc tham gia xuất bản sách tin gọn là NXB Thông tin và Truyền thông với gần 30 đầu sách, nổi bật là bộ Vang vọng lời nước non, tuyển chọn những câu trích mang giá trị giáo dục và ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tuyển chọn trong bộ sách Hồ Chí Minh toàn tập lần thứ ba.

Ngoài ra, mảng tinh gọn về khoa học kỹ thuật như Giản yếu về chuyển đổi số, An toàn thông tin khi sử dụng mạng xã hội, Một số giải pháp đảm bảo an toàn cho học sinh khi sử dụng Internet, Sổ tay phòng chống mã độc và tấn công mạng cho người dùng máy tính… cũng được nhà xuất bản tổ chức phát hành theo cả hai phiên bản sách giấy và sách điện tử, được đông đảo bạn đọc đón nhận.

Một số bộ sách tinh gọn được đón nhận của NXB Chính trị quốc gia Sự thật, NXB Thông tin và Truyền thông, NXB Nông nghiệp. Ảnh: Thắng Vũ.

Trong khi đó, NXB Nông nghiệp gây chú ý với bộ sách 1001 cách làm ăn, bao gồm cả sách in trên giấy và sách điện tử, hay như trước đây có các ấn phẩm: bộ 100 nghề cho nông dân, bộ Bác sỹ cây trồng, bộ sách Kỹ thuật trồng trọt...

Ông Lê Lân - Phó giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Nông nghiệp - cho biết bộ sách 1001 cách làm ăn là bộ mới nhất, đang thực hiện, là một chương trình mở, được xuất bản liên tục. Mỗi cuốn sách hướng dẫn một nghề cho bạn đọc có thể dễ dàng tham khảo và áp dụng trong hộ gia đình. Hiện nay, bộ sách đã xuất bản được gần 80 đầu sách giấy, 40 đầu sách điện tử (sách điện tử miễn phí, trao tặng bạn đọc) và còn đang tiếp tục mở rộng hơn.

Đối với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, bộ sách Thường thức chính trị gồm 10 nhóm vấn đề lý luận phổ thông về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới đất nước, được tinh gọn từ những bộ sách kinh điển, đã đạt hiệu quả cao trong công tác tuyên truyền. Ngoài ra, đơn vị này còn xuất bản nhiều đầu sách tinh gọn khác như: Giới thiệu tác phẩm “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của Nhà nước” của Ph.Ăngghen, Bút ký triết học của V.I. Lênin...

Đẩy mạnh sản xuất sách tinh gọn

Ông Lê Lân nhận định dòng sách tinh gọn đang có tiềm năng rất lớn. Các mảng sách tinh gọn về văn học, kỹ năng sống, du lịch, chính trị, pháp luật… đang rất thiếu trên thị trường.

Về phía NXB Nông nghiệp, ông cho biết đơn vị sẽ tiếp tục cố gắng tìm nguồn kinh phí xuất bản các cuốn tiếp theo của bộ sách trong năm 2024, phấn đấu đến cuối năm sẽ xuất bản được 150 cuốn. Hiện nay đã có bản thảo của gần 150 cuốn.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng - Giám đốc, Tổng biên tập NXB Phụ nữ Việt Nam - cũng cho biết trong năm 2024, đơn vị tiếp tục triển khai một số đề tài sách tinh gọn thực hiện nhiệm vụ chính trị: sách về chủ đề “học và làm theo Bác”, sách giáo dục truyền thống, sách cho phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc và miền núi (về đề tài bình đẳng giới); sách phục vụ các dự án giúp phụ nữ khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh; sách phổ biến kiến thức; sách về giáo dục gia đình; giáo dục giới tính phát triển bản thân; sách về chữa lành, sống xanh, sống tối giản...

Ngoài ra, nhà xuất bản sẽ thử nghiệm dòng sách tinh gọn phiên bản đẹp, đầu tư về hình thức và nội dung để có thể đáp ứng nhu cầu đọc sách và chơi sách của bạn đọc.

Ứng dụng sách tinh gọn. Ảnh: Thanh Trần.

Đối với NXB Thông tin và Truyền thông, ông Trần Chí Đạt - giám đốc nhà xuất bản - khẳng định sách tinh gọn được lãnh đạo đơn vị xác định là dòng sản phẩm chiến lược, lâu dài, vừa mang tính chính trị, vừa có tính xã hội và giáo dục rộng lớn, dần dần sẽ được khai thác như là mảng sách đem lại doanh thu lớn cho nhà xuất bản.

Năm 2024, NXB Thông tin và truyền thông sẽ thực hiện trên 20 đề tài phục vụ cho việc học tập tư tưởng Hồ Chí Minh, công dân học tập và làm theo pháp luật, văn hóa Việt Nam thường thức, như: Tư tưởng Hồ Chí Minh về phụ nữ Việt Nam, Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, Tư tưởng Hồ Chí Minh về thiếu niên nhi đồng, Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua ái quốc, Tư tưởng Hồ Chí Minh về chống tham ô lãng phí, Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo tín ngưỡng, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đào tạo…; sách về chuyển đổi số và các loại sổ tay, từ điển phổ thông như: Từ điển pháp luật phổ thông, Từ điển chính trị phổ thông, Từ điển kinh tế phổ thông, Từ điển khoa học kỹ thuật phổ thông, Từ điển tiếng Việt phổ thông,Từ điển văn hóa phổ thông,...

Thách thức cho các nhà xuất bản

Đại diện các NXB Thông tin và Truyền thông, NXB Phụ nữ Việt Nam hay NXB Nông nghiệp đều đồng tình những ấn phẩm được lựa chọn để sản xuất dạng tinh gọn phải mang giá trị nội dung cao, cung cấp kiến thức mang tính phổ cập và đến từ các tác giả uy tín. Về hình thức phải trình bày ngắn gọn, dễ hiểu nhưng rõ ràng, có hệ thống và thường in khổ nhỏ hơn thông thường.

Một số sách tinh gọn của NXB Phụ nữ Việt Nam.

Tuy nhiên, để xuất bản ra được các bộ sách tinh gọn đáp ứng được những yêu cầu đó không phải nhiệm vụ đơn giản.

Bà Khúc Thị Hoa Phượng cho biết một trong những khó khăn, thách thức khi làm dòng sách này là do hạn chế về số trang và cách triển khai nội dung ngắn gọn, nội dung ít mang tính “cá thể hoá”, sẽ giảm sự hấp dẫn - vốn là điều tiên quyết để một cuốn sách trở thành sách được yêu thích, lan toả.

Bên cạnh đó, không phải lúc nào cũng vừa tìm được chuyên gia có kiến thức chuyên sâu nhưng lại có khả năng viết dễ hiểu, hấp dẫn. Việc trình bày sách cũng khó có thể đẹp, thu hút vì nội dung đơn giản/đơn điệu.

Còn theo ông Lê Lân, khó khăn nhất là cần có đội ngũ tác giả hùng hậu, cần có các bản thảo mới, cập nhật khoa học kỹ thuật tiên tiến. Kinh phí để thực hiện các bộ sách cũng là điều cần cân đối. Giám đốc NXB Nông nghiệp bày tỏ mong muốn nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ việc xuất bản dòng sách này từ các cấp lãnh đạo, các cơ quan liên quan.

"Về phía NXB Nông nghiệp, tôi hy vọng tiếp tục được các cấp lãnh đạo, các cơ quan liên quan ủng hộ, xây dựng và thực hiện các tủ sách ở địa phương (Tủ sách cộng đồng, Tủ sách Nhà nông,…), các xã trên cả nước và đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo để các nhà xuất bản có thể đưa được sách tinh gọn đến phục vụ đông đảo bạn đọc", ông chia sẻ.