Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 15/8, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đã trình bày báo cáo giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT)”.
Ông Vũ Hồng Thanh cho hay những năm gần đây, nhiều công trình trọng điểm quốc gia, nhiều tuyến cao tốc hình thành tạo ra sự phát triển nhanh chóng về kết cấu hạ tầng, thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.
Tuy nhiên, báo cáo cũng nêu rõ hàng loạt hạn chế, tồn tại, trong đó có sự thiếu đồng bộ trong các quy định từ khâu quy hoạch, phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án, lập kế hoạch đầu tư, xác định danh mục dự án đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư (doanh nghiệp dự án), nhà thầu thi công triển khai thực hiện. Bên cạnh đó là các vấn đề về khai thác, theo dõi, đánh giá, thanh tra, kiểm tra trong quá trình thực hiện dự án…
Quy hoạch BOT thiếu đồng bộ
Theo ông Thanh, việc tham vấn ý kiến khi quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án thu phí trên đường hiện hữu chưa được quy định cụ thể đã làm hạn chế quyền của người dân. Mặt khác, việc chưa có quy định để người sử dụng dịch vụ phản hồi cung cấp dịch vụ đối với các cơ quan quản lý nhà nước đã làm hạn chế chất lượng cung ứng dịch vụ và khó khăn trong công tác quản lý chất lượng dịch vụ đối với doanh nghiệp dự án BOT.
 |
| Cảnh tài xế chậm rãi kiểm đếm và đưa từng tờ 200 đồng cho nhân viên thu phí chiều 14/8. Ở phía sau có hàng trăm ôtô nối đuôi nhau để chờ qua trạm BOT Cai Lậy. Ảnh: Việt Tường. |
Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu đánh giá những tồn tại, hạn chế phần nhiều do chủ quan. Đường độc đạo từ xưa để lại nhưng đầu tư lên một chút lại thu tiền nên bà con bức xúc hay đường quá ngắn chúng ta cũng làm BOT. Chất lượng công trình một số dự án còn kém, giá thành dự án đầu tư cao, đội giá...
“Thấy tình hình trạm thu phí Cai Lậy mấy ngày qua rất buồn. Xả trạm 2 lần rồi và sẽ lây lan nơi khác nếu không sớm xử lý. Chúng ta cần quy hoạch trên cả nước có bao nhiêu km quốc lộ chính triển khai BOT, rồi tại sao những nhà đầu tư nước ngoài có năng lực chưa quan tâm”, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội nhấn mạnh.
Cần tổng rà soát các dự án BOT
Đồng quan điểm, Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng thu phí BOT hiện nay nổi lên 2 việc là khoảng cách đặt trạm và mức thu phí. Phản ứng người dân đều liên quan đến vấn đề này.
Mức thu, thời gian, thoả thuận đặt trạm thiếu sự công khai, minh bạch. Như quy định đặt trạm cần tham khảo ý kiến người dân nhưng vừa qua thực hiện không đến nơi đến chốn, có nơi hình thức, một số nơi áp đặt nên dẫn đến hậu quả trên.
 |
| Trạm thu phí BOT Cai Lậy đặt trên quốc lộ 1 khiến tài xế, người dân bức xúc. Đồ họa: Minh Trí. |
“Mấy ngày nay nổi lên trạm thu phí Cai Lậy, đây là điều đáng buồn. Lái xe phản ứng bằng cách dùng tiền lẻ thanh toán dẫn đến ùn tắc. Tôi nghĩ vấn đề này báo cáo cần làm rõ thêm, nguyên nhân tại đâu, để tránh tình trạng diễn biến tiếp theo”, Phó chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề.
Theo ông Đỗ Bá Tỵ, các dự án BOT thực chất đều sử dụng vốn vay ngân hàng. Có dự án sử dụng mức vốn vay rất cao, phí vay, thời gian vay nhiều dẫn đến tình trạng thời gian thu dài, mức thu cao. Để giải quyết, các cơ quan liên quan cần làm rõ nguyên nhân, phân tích rõ hơn nữa cơ chế tín dụng, kênh huy động vốn để không tạo sức ép cho việc thực hiện BOT.
“Phần lớn BOT nằm ở giao thông đường bộ trong khi đường thuỷ, sắt không thấy nhà đầu tư 'nhảy vào'. Phải chăng chỉ đường bộ mới mang lại lợi ích cho nhà đầu tư? Đây cũng là cái tập trung nghiên cứu. Vậy chính sách ưu tiên của Nhà nước đối với lĩnh vực này như thế nào?”, ông Đỗ Bá Tỵ phân vân.
 |
| Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị tổng ra soát các dự án BOT. Ảnh: Quochoi.vn |
Phó chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng giám sát của Quốc hội chưa đủ mà cần nâng cao thanh tra, kiểm tra của Nhà nước, xử lý nghiêm sai phạm, giám sát chặt thu phí giao thông đường bộ, đảm bảo minh bạch, công khai.
“Cần rà soát các trạm thu phí, nơi nào không đảm bảo khoảng cách 70 km thì Nhà nước nên mua lại để bỏ việc thu phí, bớt bức xúc cho dân. Cần thiết thì tổng rà soát để xây dựng quy hoạch BOT, thu phí cả nước do Chính phủ quy định thì bài bản và chủ động hơn”, Phó chủ tịch Quốc hội nói.
