Theo khảo sát do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) kết hợp với Đại học Copenhagen và Viện Khoa học lao động xã hội thực hiện cuối năm 2016, khó khăn tìm nguồn tài chính vẫn là chủ đề được nhiều doanh nghiệp nhắc tới. Cuộc khảo sát được thực hiện với sự tham gia của 2.600 doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn trong số đó là các doanh nghiệp siêu nhỏ.
Rào cản vay vốn
Theo 2/3 số doanh nghiệp được khảo sát, vì không tiếp cận được với khoản vay chính thức từ ngân hàng nên đã phải tìm đến các khoản vay phi chính thức. Nếu như khả năng tiếp cận vay vốn của doanh nghiệp trong giai đoạn 2011 - 2013 ở mức 45%, thì trong năm 2015 chỉ còn 24%.
Cuối năm 2016, phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, chỉ khoảng 1/3 số doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được với vốn ngân hàng, tương đương với kết quả mà CIEM đã công bố. Đáng nói hơn, tổng số vốn mà các doanh nghiệp này vay được chỉ chiếm 3% tổng lượng vốn mà các ngân hàng cung cấp ra nền kinh tế.
Theo Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số lượng các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 97% trong tổng số hơn 600.000 doanh nghiệp trên cả nước. Bộ phận này đang đóng góp khoảng 45% vào GDP, 31% vào tổng số thu ngân sách và chiếm khoảng 35% vốn đầu tư của cộng đồng doanh nghiệp nói chung.
Phân khúc nhỏ và vừa đã thu hút hơn 5 triệu việc làm, đóng góp gần 50% vào tốc độ tăng trưởng kinh tế quốc gia hàng năm. Dù đóng góp lớn cho nền kinh tế đất nước, tỷ lệ vốn được tiếp cận của nhóm doanh nghiệp này gần như không tương xứng với con số trên.
Trước thực trạng này, có 2 câu hỏi được đặt ra:
- Vì sao các doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là quy mô siêu nhỏ khó tiếp cận vốn ngân hàng trong khi nhu cầu lớn?
- Vì sao trong những năm qua ngân hàng lại không mặn mà với số đông khách hàng này?
Khi được hỏi về vấn đề này, hầu hết đại diện các doanh nghiệp đều trả lời họ bị ngân hàng từ chối vì thiếu tài sản đảm bảo, hoặc các loại tài sản đảm bảo đủ điều kiện cho vay lại vượt quá khả năng của doanh nghiệp.
Về phía các ngân hàng, điều này cũng có thể dễ thông cảm vì e ngại nợ xấu - vấn đề nóng cần giải quyết trong hệ thống. Nhiều ngân hàng luôn tìm kiếm tài sản đảm bảo ở mức 100% các hạn mức tín dụng và tránh cho vay vốn lưu động cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Ngân hàng thay đổi để doanh nghiệp dễ tiếp cận
Trước những khó khăn về tiếp cận tín dụng, tháng 7/2014, Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ đã có văn bản yêu cầu đẩy mạnh cho vay tín chấp đối với các doanh nghiệp dựa trên xếp hạng tín nhiệm và tình hình hoạt động. Sau yêu cầu trên, tình thế cũng dần thay đổi, các ngân hàng bắt đầu dành ra những khoản vốn cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ vay tín chấp.
Gói sản phẩm giúp khai thông dòng tín dụng cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, đồng thời mở ra một thị trường tiềm năng đã bị bỏ ngỏ lâu nay cho ngân hàng.
 |
| Ngân hàng chú ý hơn đến sản phẩm vay tín chấp cho doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. |
Đại diện của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) chia sẻ, nhóm đối tượng trên là một trong những khách hàng chiến lược của ngân hàng trong năm 2017. Trở thành ngân hàng đồng hành cùng doanh nghiệp SME hàng đầu tại Việt Nam cũng là định hướng trong thời gian tới của VPBank.
Ngay từ năm 2014, VPBank đã bắt đầu thí điểm dòng sản phẩm cho vay tín chấp doanh nghiệp và chính thức triển khai vào đầu năm 2015. Hiện nay, đây là dòng sản phẩm cho vay có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong danh mục sản phẩm cho vay doanh nghiệp của VPBank. Lý giải về điều này, đại diện khối SME của VPBank cho biết đó là nhờ lợi thế cạnh tranh từ sự đa dạng của các sản phẩm.
Riêng về cho vay tín chấp doanh nghiệp, ngân hàng có 3 loại sản phẩm, bao gồm tín chấp thông thường, tín chấp dành cho khách hàng SME hiện tại và doanh nghiệp siêu nhỏ. Từ đó đáp ứng nhu cầu bổ sung vốn kinh doanh, mua sắm tài sản cố định, đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà xưởng, văn phòng và thanh toán L/C.
Thủ tục cho vay cũng đã được ngân hàng đơn giản hóa một cách tối đa, phù hợp thực tế thị trường Việt Nam. Điển hình như các khoản vay tín chấp cho doanh nghiệp siêu nhỏ chỉ cần 5 giờ đồng hồ để phê duyệt kể từ khi hoàn thành đầy đủ hồ sơ.
Ngoài ra, VPBank cũng linh hoạt khi tung ra dòng thẻ tín dụng VPBiz cho phép các doanh nghiệp chi tiêu trước trả sau với thời gian miễn lãi 45 ngày, hoàn tiền 5% trên ngành hàng chi tiêu.
