UNDP: Việt Nam cần sớm hỗ trợ 77.000 tỷ đồng cho người dân

Các gói hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong dịch Covid-19 triển khai ra sao và bao nhiêu là chủ đề "nóng" được nhiều chuyên gia thảo luận tại tọa đàm tham vấn chuyên gia về kinh tế - xã hội do Văn phòng Quốc hội và Ủy ban Kinh tế tổ chức sáng 27/9.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì tọa đàm, với sự tham gia của nhiều chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước.

"Để đạt được đồng thời mục tiêu kép là hỗ trợ các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn và kích thích tăng trưởng kinh tế thì cần phải triển khai chương trình hỗ trợ tiền mặt càng nhanh càng tốt", ông Terence Jones, quyền Trưởng đại diện Thường trú của UNDP tại Việt Nam, nêu ý kiến.

Chuyên gia UNDP cho rằng gói hỗ trợ tiền mặt vừa giúp người dân vượt qua khó khăn, vừa giúp phục hồi kinh tế. Ảnh: Quỳnh Danh.

Hỗ trợ tiền mặt trúng '2 đích'

Ông Terence Jones khuyến cáo Chính phủ có thể triển khai ngay gói trợ cấp tiền mặt với quy mô tương đương 5% GDP một quý, tương đương khoảng 77.000 tỷ đồng. Số tiền này nên được giải ngân ngay trong những tháng cuối năm.

Vị này nhấn mạnh số tiền này sẽ tạo ra "hiệu ứng cấp số nhân" tới việc gia tăng tiêu dùng lớn hơn. Gói trợ cấp 77.000 tỷ đồng sẽ có tác động lớn đến tổng tiêu dùng tư nhân và tổng sản lượng kinh tế.

"Gói này vừa trợ giúp các các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, vừa kích thích tăng trưởng kinh tế. Chúng tôi cho rằng cần phải triển khai chương trình hỗ trợ tiền mặt càng nhanh càng tốt", ông nhấn mạnh đến 2 đích của việc hỗ trợ tiền mặt.

Theo UNDP, cách nhanh nhất để triển khai là áp dụng ngay gói trợ cấp cho trẻ em. Theo đó, mọi trẻ từ sơ sinh đến 6 tuổi (khoảng 11 triệu trẻ) với điều kiện xuất trình được giấy khai sinh chứng minh độ tuổi sẽ được hỗ trợ ngay.

Đồng thời, gói này có thể hỗ trợ phụ nữ mang thai, người cao tuổi từ đủ 60 (có khoảng 11,5 triệu người), bao gồm cả người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên, thuộc đối tượng bảo trợ xã hội thường xuyên với điều kiện họ không có lương hưu. Ngoài ra còn có thể hỗ trợ người khuyết tật.

Chính phủ cần giảm thiểu yêu cầu về thủ tục hành chính và áp dụng việc đăng ký trực tuyến cho những người thuộc diện hỗ trợ. Tiền hỗ trợ sẽ được chi trả hàng tháng hay một lần, áp dụng cho 3 tháng cuối năm.

Đồng tình, ông Jacques Morisset, Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, cho biết Việt Nam đang thuộc nhóm các quốc gia có tỷ lệ hỗ trợ người dân thấp hàng đầu châu Á. Tỷ lệ chi cho Việt Nam chỉ vào khoảng 0,85% GDP, là thấp hơn rất nhiều quốc gia khác, thường là trên 2%. Ông cho rằng cần phải tăng tỷ lệ chi cho hỗ trợ người dân.

TS Cấn Văn Lực cho biết các quốc gia phát triển thường chi 16% GDP, gồm chính sách tài khóa vào khoảng 10% GDP, gói chính sách tiền tệ vào khoảng 6% để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.

Các nước mới nổi như Việt Nam bình quân hỗ trợ 7,7% GDP. Nhóm nghiên cứu của ông cho biết thực chi của Việt Nam trong năm 2020 chỉ khoảng 2% GDP, trong khi năm 2021 thậm chí còn dưới 1% GDP.

"Chúng ta cần thêm những gói hỗ trợ nữa. Thậm chí các gói hỗ trợ hiện nay còn chưa chạm đến lao động tự do. Hiện mới có 20 địa phương thực chi đâu đó 2.000 tỷ, là quá thấp để chi cho 29,3 triệu lao động tự do", ông Lực nói.

Chuỗi cung ứng gián đoạn

Tham luận tại tọa đàm, PGS Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân, nhấn mạnh đến vấn đề chuỗi cung ứng ngành chế tạo chế biến đã bị gián đoạn một phần do tác động của đại dịch Covid-19. Tác động này thể hiện rõ nhất vào tháng 8 với các đầu mối bị tác động mạnh là ở khu vực TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai.

Ông Chương cho biết chỉ số của lĩnh vực chế biến, chế tạo vào tháng 8 cho thấy công đoạn hạ nguồn của chuỗi cung ứng (xuất khẩu và bán lẻ) đang bị thu hẹp. Trong khi đó, công đoạn thượng nguồn gồm nhập khẩu có xu hướng mở rộng. Nguyên nhân có thể là các nhà sản xuất vẫn phải tiếp tục thực hiện các hợp đồng ký kết trước đó.

Hoạt động logistics đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19. Ảnh: Việt Linh.

Chuyên gia nhận định các hoạt động sản xuất bị ngưng trệ kết hợp với hoạt động vận tải bị đình trệ phản ánh một số điểm tắc nghẽn chính trong các chuỗi cung ứng, và có thể để lại một số hậu quả cần giải quyết trong năm 2022.

Còn PGS Phạm Hồng Chương chỉ ra nhiều nguyên nhân cơ bản khiến chuỗi cung ứng bị đứt gãy. Theo ông, quan điểm chống dịch lấy phòng hơn chống khiến các địa phương bị động chuyển đổi trạng thái không kịp thời.

Đồng thời, do thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15, 16 chưa đúng thời điểm, thực hiện chưa thống nhất từ Trung ương tới địa phương, và giữa các địa phương với nhau, càng về cuối càng lộn xộn theo hiệu ứng “cái roi da” nghĩa là đầu dây sóng uốn lượn nhỏ cuối dây sóng cuộn lớn, sai lệch lớn.

Trong khi đó, TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng tình hình kinh tế trong nước vẫn khá khó khăn do dịch bệnh còn khó lường.

Bà Minh đánh giá dịch bệnh kéo dài từ tháng 4 đến nay diễn biến còn phức tạp. Chính phủ đang hướng đến mục tiêu kép, nghĩa là vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế. Chính phủ cũng ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, đơn giản hóa các thủ tục hành chính. Tuy vậy, nền kinh tế còn đối mặt nhiều khó khăn và hệ lụy.

4 bài học để đi vào trạng thái bình thường mới

Theo đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Việt Nam cần có kế hoạch trong trường hợp Covid-19 tiếp diễn trong một năm tới. Theo đó, chuyên gia chỉ 4 bài học để đi vào trạng thái bình thường mới.

Thứ nhất, tiêm chủng (đồng thời với xét nghiệm) có ý nghĩa quan trọng để kiểm soát đại dịch, và cũng để giảm thiểu thiệt hại về kinh tế. Tốc độ phục hồi tương quan chặt chẽ với quy mô của các chương trình tiêm chủng, nhưng xét nghiệm vẫn là biện pháp quan trọng để ngăn chặn đại dịch.

Thứ hai, việc hạn chế đi lại cần có nhưng phải linh hoạt, đúng lúc. Điều này giúp cân bằng mối quan hệ về an toàn và kinh tế. Chuyên gia gợi ý việc cách ly có mục tiêu là cách hiệu quả nhất về chi phí.

Việt Nam cần có chính sách tài khóa và tiền tệ hợp lý để phục hồi kinh tế. Ảnh: Quỳnh Trang.

Thứ ba, cần tìm điểm cân bằng phù hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ. Để làm được việc này, các thủ tục ngân sách cần được Quốc hội phê duyệt, giám sát; đồng thời minh bạch trong những gói giải cứu do các ngân hàng thương mại cung cấp.

Thứ tư, tăng cường trợ giúp xã hội để ngăn chặn tình trạng kiệt quệ tài chính ở các nhóm dễ bị tổn thương và hạn chế gia tăng bất bình đẳng.

TS Nguyễn Thị Hồng Minh khuyến nghị cần ưu tiên phòng chống dịch Covid-19, đẩy nhanh tiêm chủng, sớm xây dựng chương trình tổng thể phục hồi và phát triển kinh tế trong và sau dịch bệnh.

Theo bà, từ nay đến quý I/2022, Chính phủ cần ưu tiên phòng chống dịch, kết hợp các chính sách vĩ mô, giúp doanh nghiệp trụ vững qua giai đoạn khó khăn. Sau đó đến hết năm 2023, khi dịch đã kiểm soát thì cần từng bước nới lỏng, kích cầu nền kinh tế, tăng cường cải cách môi trường kinh doanh.

Giai đoạn sau năm 2023, cần tiếp tục bình thường hóa chính sách kinh tế vĩ mô, thúc đẩy cải cách kinh tế sâu rộng hơn. Đồng thời, Chính phủ cũng nên đẩy nhanh tiến độ các gói hỗ trợ người dân, thường xuyên đánh giá kết quả, tháo gỡ ngay những khó khăn trong quá trình thực hiện.