Nếu so về thứ hạng, tuyển CH Congo mới là đội yếu nhất khi đứng 67 trên thế giới. Song, tuyển Nam Phi cũng chỉ xếp trên CH Congo 1 bậc.
Còn nếu đánh giá chất lượng đội hình, Nam Phi hoàn toàn bị CH Congo, Nigeria và Bờ Biển Ngà bỏ xa. Bằng chứng cụ thể nhất là số cầu thủ trong ĐTQG thi đấu ở top 10 giải vô địch hàng đầu châu Âu (chỉ tính sân chơi cao nhất như La Liga, Premier League, Serie A, Ligue 1...) của họ là con số 0 tròn trĩnh.
Theo đó, 22 trong 26 cầu thủ góp mặt ở tuyển Nam Phi dự CAN 2024 đều thi đấu trong nước. 4 người còn lại chơi bóng tại nước ngoài, nhưng không cầu thủ nào xuất hiện ở top 10 giải VĐQG hàng đầu châu Âu.
 |
| Thành phần tuyển Nam Phi đa phần toàn thi đấu trong nước. |
Nhìn sang CH Congo, họ có thủ môn Dimitry Bertaud bắt cho Montpellier, các hậu vệ Chancel Mbemba và Gedeon Kalulu khoác áo Marseille, Lorient (Pháp). Đó chưa kể tiền vệ Omenuke Mfulu đang phục vụ Las Palmas ở La Liga (Tây Ban Nha), tiền đạo Silas Katompa Mvumpa (Suttgart, Đức) và Yoane Wissa (Brentford, Anh) thi đấu tại Bundesliga, Premier League.
Với tuyển Nam Phi, tổng giá trị đội hình của họ vào khoảng 24,8 triệu USD, kém 14 lần so với đối thủ Nigeria (358 triệu USD) ở bán kết của họ. Thậm chí, chỉ riêng tiền đạo Victor Osimhen đã được transfermarkt định giá 118 triệu USD.
Nhưng bóng đá không phải trò chơi của tính lớn, nhỏ về toán học. Cái hay của môn thể thao vua nằm ở tính bất ngờ. Mà chữ ngờ lại chẳng né tránh ai.
Ví dụ điển hình là tuyển Bờ Biển Ngà. Tại vòng bảng, đội bóng này chơi tệ đến khó tin khi chỉ xếp thứ ba chung cuộc. Nhưng ở các trận gặp Senegal và Mali, tuyển Bờ Biển Ngà mới là đội ca khúc khải hoàn.
Với tuyển Nam Phi, việc họ giành vé vào vòng đấu loại trực tiếp trong bảng đấu có Mali, Tunisia và Namibia được xem là bất ngờ lớn. Thậm chí, đội bóng từng là chủ nhà của World Cup 2010 còn kết thúc với vị trí thứ hai.
Đến vòng knock-out, tuyển Nam Phi gây sốc với chiến thắng 2-0 trước Morocco - hạng tư tại World Cup 2022. Ở trận gặp Cape Verde thuộc vòng tứ kết sáng 4/2, thầy trò Hugo Broos vượt qua đối thủ sau loạt sút luân lưu may rủi với tỷ số 2-1. Trong đó, người gác đền Ronwen William chơi như lên đồng, cản phá thành công 4 lượt sút của đối thủ.
 |
| Thủ thành Ronwen William của Nam Phi chơi xuất thần trong trận đấu tại tứ kết CAN 2024 sáng 4/2. |
Trong quá khứ, tuyển Nam Phi từng có những ngôi sao chơi bóng tại Premier League như Aaron Mokoena, Benni McCarthy. Còn giờ, trong ĐTQG nước này "bói" không ra tên tuổi nào thi đấu ở La Liga, Serie A, Bundesliga, Ligue 1 hay Premier League.
Nói đúng ra, bóng đá Nam Phi đang có một cầu thủ chơi bóng tại Premier League, đó là Lyle Foster khoác áo Burnley. Dù vậy, tiền đạo 23 tuổi lại không có tên trong thành phần đăng ký dự CAN 2024.
Từ sau World Cup 2010, bóng đá Nam Phi xuống dốc, họ bỏ lỡ các vòng chung kết cúp thế giới tiếp theo vào các năm 2014, 2018 và 2022. Ở cấp độ châu lục, lần gần nhất "Bafana Bafana" (biệt danh tuyển Nam Phi) vô địch CAN là vào năm 1996, tức cách đây đã 28 năm.
Vậy mới nói Nam Phi đang là đội bóng yếu nhất trong số các ĐTQG góp mặt tại vòng bán kết của CAN 2024. Dù vậy, từ đầu giải, người hâm mộ liên tục được chứng kiến những "ông lớn" ngã ngựa, trong khi các đội bóng yếu thế tạo ra liên tiếp cú sốc.
Ở trận bán kết CAN 2024 giữa Nam Phi và Nigeria, không cần phải có IQ của thiên tài để nhận ra đội nào mạnh hơn. Song, khi đã vào đến vòng knock-out, điều gì cũng có thể xảy ra, dù cho điên rồ nhất. Nhìn trường hợp của thủ thành Ronwen Williams của Nam Phi cản phá thành công 4 lượt sút của Cape Verde trong loạt luân lưu là sẽ rõ.
Liệu ai nghĩ ra được kịch bản tưởng chừng chỉ có trong truyện tranh ấy!
Cuốn sách “Brilliant Orange: The Neurotic Genius of Dutch Football” xuất bản lần đầu năm 2000. Là người Anh nhưng Winner rất ngưỡng mộ bóng đá Hà Lan, và viết ra cuốn sách về bóng đá giàu trí tuệ bậc nhất từ trước đến nay.
