Thành Rome không được xây sau một đêm. Dĩ nhiên thành công đội tuyển Bỉ tại World Cup 2018 nói riêng và bóng đá Bỉ nói chung trong nhiều năm đổ lại cũng vậy. Đó là thành quả của một quá trình dài, mà ở đó người Bỉ đã cho thấy họ thực sự muốn trở lại với vũ đài của bóng đá thế giới.
Hãy bắt đầu từ hiện tại, ngược về quá khứ để thấy điều gì đã diễn ra.
Bỉ đã vượt mặt Brazil như thế nào?
Trên sân Kazan Arena, nơi Đức bị Hàn Quốc knock-out khỏi World Cup, Argentina của Leo Messi cúi đầu trước người Pháp, Brazil đã bị Bỉ đánh bại trong một trận cầu mà “Quỷ đỏ” thực sự đã vượt trội Selecao về mọi mặt. Đó là thành công trước hết của Roberto Martinez người đã lừa được Tite (hoặc có thể là cả thế giới) rơi vào cái bẫy mà ông đã công phu tạo ra.
Martinez đã đưa Bỉ chơi với sơ đồ 3-4-3 suốt từ tháng 10/2016 và trong cả 4 trận đấu tại World Cup lần này. Đó đều là những cuộc đấu mà Bỉ thể hiện rất rõ ràng rằng họ chơi lệch hẳn về tấn công khi hai cầu thủ chạy cánh là Yannick Carrasco và Thomas Meunier thường xuyên không thể chạy về lấp vào các khoảng trống sau lưng.
 |
| Bỉ bước vào trận chiến với Brazil với nhiều hoài nghi sau khi hút chết trước Nhật Bản. Ảnh: Reuters. |
Trước Brazil, Roberto Martinez biến Bỉ thành một đội bóng khác với sơ đồ 4-3-3 trong đó hậu vệ trái là Jan Vertonghen. Nacer Chadli, người được cho là sẽ chơi tiền vệ trái thay Carrasco lại hoạt động như một số 8 bên cạnh Axel Witsel và Marouane Fellaini ở trung tâm hàng tiền vệ.
“Cú lừa” lớn nhất của Bỉ tới từ hàng tấn công khi Eden Hazard hoạt động với vai trò tiền đạo trái, Kevin De Bruyne chơi như một số 9 ảo, trong khi Romelu Lukaku đá tiền đạo phải.
Với những fan hâm mộ bóng đá Anh, đây là sơ đồ không mới mẻ gì. Chính Roberto Martinez đã dẫn dắt Everton chơi tuyệt hay tại Premier League trong giai đoạn 2014-16 với đội hình này, cũng với quân bài Lukaku chơi tiền đạo phải.
Người đưa ra nền tảng là Martinez nhưng chính các cầu thủ Bỉ mới là “người hùng” trong chiến công này. “Rất khó để thay đổi hệ thống chiến thuật. Nhưng các chàng trai của tôi đã làm được”, HLV Martinez không giấu được sự tự hào trong phòng họp báo. “Tất cả đã tiếp cận, thay đổi chỉ trong hai ngày và tự hoàn thiện chúng”.
 |
| Với chiến thuật hợp lý, các cầu thủ Bỉ đã quật ngã Brazil. Ảnh: Reuters. |
Triển khai kế hoạch, thực hiện và sau cùng là thành công là những công đoạt hết sức khác nhau. Nhưng Bỉ đã làm được. Khen Martinez thần cơ diệu toán 1, thì phải khen những nhân sự của Bỉ 10.
Và đây là lúc kể về sự vươn lên của bóng đá Bỉ.
Cuộc cách mạng của bóng đá Bỉ
Tháng 10/2015, Bỉ vượt mặt Đức, Argentina, Brazil. Pháp để vươn lên ngôi số một thế giới trên BXH của FIFA. Về lý thuyết thì đây chẳng phải thành tích có ý nghĩa cụ thể, song với những người Bỉ, ngôi “số một thế giới” hữu danh vô thực này là bằng chứng cho sự vươn lên của bóng đá Bỉ sau 15 năm kể từ thảm họa Euro 2000, thời điểm Bỉ bị loại ngay từ vòng bảng dù giải đấu được tổ chức trên sân nhà.
Trong suốt 15 năm đó, những nhà quản lý bóng đá Bỉ đã chấp nhận đập đi xây lại, tạo ra môi trường bóng đá với tư duy khác biệt hoàn toàn. Ông Kris Van der Haegen, giám đốc chịu trách nhiệm đào tạo HLV, là trái tim của dự án này. Ông đã chia sẻ những bí quyết thành công của bóng đá Bỉ hồi tháng 3/2018 với Training Ground Guru.
 |
| Ông Kris Van der Haegen. Ảnh: Training Ground Ruru. |
“Cách tiếp cận: Đặt cầu thủ vào trung tâm. Nhân vật chính là cầu thủ, không phải HLV hay đội bóng. Trong công tác đào tạo trẻ, chúng ta phải làm những gì bọn nhóc thích. Chúng tôi gọi đó là cách tiếp cận kiểu thợ may. Cứ nhìn vào khả năng và tính cách của bọn trẻ rồi biến đổi môi trường cho phù hợp”.
Người Bỉ thực hiện tư duy này một cách triệt để. Trước tuổi 14, những cầu thủ trẻ ở Bỉ “không được phép” chơi bóng trên sân 11 người. Những đứa trẻ khi ấy được khuyến khích tối đa việc sáng tạo bằng việc chơi bóng 1 vs 1 với thủ môn.
“Tôi còn nhớ tại CLB quê nhà, phụ huynh của bọn trẻ chất vấn: "Kris, anh bị điên rồi. Anh đang làm gì thế? Bóng đá là trò chơi tập thể, còn anh lại cho bọn trẻ đá 1 vs 1 với thủ môn".
Kris đáp: "Đúng vậy, bóng đá là môn chơi tập thể. Nhưng đó là chuyện của lứa tuổi thiếu niên và tuổi trưởng thành. Còn bây giờ, khi mới 5 tuổi, bọn trẻ đâu có muốn chuyền bóng. Chúng chỉ thích múa may và ghi bàn thôi".
 |
| Tư duy mới của bóng đá Bỉ đã tạo ra những nghệ sĩ sân cỏ như Eden Hazard. Ảnh: Reuters. |
Người Bỉ cũng tạo môi trường để những đứa trẻ cảm thấy yêu bóng đá thay vì bị gò ép để lấy thành tích cao như quá khứ. Cho đến trước tuổi U14, người Bỉ không tạo ra bảng xếp hạng cho những cầu thủ trẻ. Không có áp lực thành tích. Tất cả được chơi bóng tự do.
Thậm chí Bỉ còn tạo điều kiện cho những ngôi sao nở muộn bằng việc tạo điều kiện cho nhóm cầu thủ này chơi bóng với những cầu thủ kém mình 1 tuổi để cân bằng lại kỹ năng. Một ví dụ tiêu biểu chính là Kevin De Bruyne.
De Bruyne không được lên tuyển cho tới năm 19 tuổi. 8 năm sau, De Bruyne sút tung lưới Brazil knock-out Selecao khỏi World Cup, và ngay cả khi không có pha làm bàn tuyệt vời ấy, số 7 của Bỉ vẫn là một trong những tiền vệ hay nhất thế giới.
 |
| Và cả những ngôi sao nở muộn như Kevin De Bruyne. Ảnh: Reuters. |
“Họ là những cầu thủ phát triển rất mạnh về não bộ, trí thông minh và đó là đặc điểm của bóng đá hiện đại: đọc trận đấu và đưa ra các quyết định chớp nhoáng, cũng như thực hiện các quyết định nảy ra trong đầu”, Kris nhấn mạnh. Bốn tháng sau những nhận xét ấy, Bỉ lọt vào bán kết World Cup, và vẫn chưa dừng lại.
Đội tuyển Bỉ đã hồi sinh từ tro tàn, và tiến sát tới vinh quang World Cup theo cách ấy.
 |
| Bỉ sẽ chạm trán Pháp tại bán kết. |
