Những "cuộc săn phù thủy" đã "làm tan vỡ bao cuộc sống và ước mơ", đó là cách Thủ tướng Justin Trudeau gọi chính sách phân biệt đối xử chống người đồng tính từng tồn tại trong hàng chục năm tại Canada.
"Thay mặt cho chính phủ, quốc hội và nhân dân Canada: Chúng tôi đã sai lầm. Chúng tôi xin lỗi", Thủ tướng Trudeau bật khóc khi phát biểu trước quốc hội Canada hôm 28/11.
 |
| Thủ tướng Trudeau bật khóc tại quốc hội Canada hôm 28/11. Ảnh: Reuters. |
Bốn thập kỷ phân biệt đối xử
Lời xin lỗi của người đứng đầu chính phủ Canada được gửi tới những người từng bị tấn công hoặc bị sa thải khỏi các ngành hành chính công, lực lượng vũ trang, cảnh sát liên bang và cơ quan tình báo Canada từ thập niên 50 tới thập niên 90 bởi cái từng bị coi là "trạng thái tình dục bất thường".
Trong quá khứ, quan hệ đồng tính bị coi là tội phạm hình sự tại Canada. Nhiều người bị kết án tù vì có quan hệ này. Canada phi hình sự hóa đồng tính năm 1969, tuy nhiên, phân biệt đối xử vẫn tồn tại trong một thời gian dài.
Nhà chức trách Canada đã dùng nhiều biện pháp để thải loại các công chức đồng tính với lo ngại những người này có thể bị Liên Xô lôi kéo trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.
Theo báo cáo của Egale Canada năm 2016, cảnh sát liên bang đã lập danh sách 9.000 cá nhân bị tình nghi là người đồng tính tại thủ đô Ottawa trong thập kỷ 60. Lực lượng này cũng sử dụng một loại máy đặc biệt để nhận diện người đồng tính bằng biện pháp quét võng mạc những người có phản ứng bất thường đối với các ấn phẩm khiêu dâm đồng tính.
 |
| Cuộc biểu tình chống người đồng tính từng xảy ra trong quá khứ tại Regina, Canada năm 1990. Ảnh: Life Canada. |
Trong nhiều trường hợp, việc sa thải các công chức hoặc cản trở sự thăng tiến trong công việc dựa trên lý do thiên hướng tình dục đã để lại những hậu quả thương tâm.
Báo cáo của Egale Canada chỉ ra trường hợp một nam giới đã tự tử sau khi bị thải loại khỏi lực lượng vũ trang vì là người đồng tính.
"Em trai tôi bị chấn thương tâm lý. Họ (quân đội) khiến nó tin rằng nó là một kẻ biến thái, nó không còn tin tưởng vào bất cứ điều gì nữa", chị gái của nạn nhân bị phân biệt đối xử nói.
Sự bất công chống người đồng tính bên trong bộ máy công quyền tại Canada chỉ chấm dứt năm 1992 sau khi tòa án yêu cầu quân đội ngừng chính sách phân biệt đối xử đối với cộng đồng này.
Lời xin lỗi muộn màng
"Chúng tôi thành thực xin lỗi vì những áp bức mà cộng đồng người đồng tính nam, đồng tính nữ, song tính, chuyển giới, lưỡng tính, đa tính, đã phải gánh chịu. Điều này (phân biệt đối xử) sẽ không bao giờ được phép xảy ra một lần nữa", ông Trudeau nói trong nước mắt.
Người đồng tính tại Canada đã chờ đợi lời xin lỗi chính thức từ chính phủ và công lý được khôi phục trong hàng chục năm.
"Thật tuyệt vời khi ông thủ tướng đã xin lỗi, bồi thường cho các nạn nhân và đảm bảo sự thật lịch sử sẽ được công khai. Nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm", Svend Robinson, nghị sĩ đồng tính đầu tiên công khai giới tính thật, nói.
Tại nhiều trường học ở Canada, thanh thiếu niên vẫn bị bắt nạt bởi các em công khai giới tính thật. Tại một số vùng, người đồng tính nam không được hiến máu hoặc hiến tạng, thậm chí đồng tính vẫn bị coi là bất hợp pháp.
 |
| Thủ tướng Trudeau (giữa) tham gia cuộc tuần hành vì quyền của người thuộc giới tính thứ 3 hôm 20/8. Ảnh: Reuters. |
Canada sẽ chi 78 triệu USD để bồi thường cho hàng nghìn người đã mất việc tại các cơ quan nhà nước với nguyên nhân xuất phát từ thiên hướng tình dục của họ. Khoảng 3.000 người nằm trong danh sách sẽ được đền bù tài chính.
Chính phủ cam kết sẽ giải mật các tài liệu về các chiến dịch chống người đồng tính, đồng thời gây quỹ giáo dục và xây dựng đài tưởng niệm các nạn nhân bị phân biệt đối xử tại Ottawa. Hôm 28/11, Canada cũng ban hành luật ân xá và xóa tội, dựa trên đơn yêu cầu, cho các cá nhân bị kết án trong quá khứ vì có hành vi quan hệ tình dục đồng tính.
"Đã 40 năm trôi qua. Điều quan trọng là người Canada hiểu rằng những người đồng tính chưa bao giờ là mối đe dọa cho đất nước này. Họ chẳng làm gì sai cả. Chính chúng ta đã phản bội họ", Doug Elliott, nhà hoạt động vì quyền lợi người đồng tính", khẳng định.
