Ngày 15/3, chính quyền cấp địa phương ở nơi gọi là "tỉnh Hải Nam" ngang nhiên công bố dự định phát triển cơ sở hạ tầng, biến đảo Phú Lâm và hai đảo lân cận là đảo Cây và đảo Duy Mộng trở thành "căn cứ hậu cần và dịch vụ chiến lược then chốt" của Trung Quốc. Cả 3 hòn đảo đều thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam nhưng hiện bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp.
"Chúng tôi sẽ lập kế hoạch kỹ lưỡng cho việc phát triển các đảo và rặng san hô dựa trên những chức năng khác nhau", Zhang Jun, người được chỉ định là bí thư đảng ủy địa phương, cho biết.
 |
| Trung Quốc từng bị phát hiện đưa tên lửa phòng không ra đảo Phú Lâm vào tháng 5/2018 làm dấy lên nhiều lo ngại an ninh trong khu vực. Ảnh: ImageSat International. |
Ông khẳng định kế hoạch phát triển "Tam Sa" dựa trên một phát biểu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình năm 2018 và chỉ thị của chính quyền trung ương tại Bắc Kinh vào tháng 4/2018.
Thông báo của ông Zhang không tiết lộ chi tiết kế hoạch, nhưng kêu gọi các quan chức địa phương "có những bước đi chủ động và trình bày sáng kiến" để có báo cáo tốt nhất.
Trung Quốc vào năm 2012 đã ngang ngược thành lập đô thị cấp huyện Tam Sa đặt trên đảo Phú Lâm - đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng đang bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép. Nơi được gọi là "Tam Sa" trực thuộc tỉnh Hải Nam.
Bắc Kinh trong thời gian qua tiếp tục tăng cường hiện diện quân sự trong vùng biển với nhiều cuộc tập trận, tiến hành cải tạo và quân sự hóa trái phép nhiều thực thể trên Biển Đông, đi ngược lại luật pháp quốc tế và sự phản đối của nhiều nước trong và ngoài khu vực.
Shi Yinhong, chuyên gia quan hệ Mỹ - Trung tại Đại học Nhân dân, cho rằng việc thông báo phát triển căn cứ hậu cần được thông báo chỉ bởi một thành phố cấp huyện cho thấy Bắc Kinh không muốn vấp phải phản ứng quá mạnh từ Washington.
Ông cho rằng Bắc Kinh sẽ không dám đẩy nhanh dự án này vì không muốn đối đầu Mỹ - Trung leo thang, đặc biệt khi đàm phán thương mại giữa hai nước vẫn chưa tìm ra giải pháp.
 |
| Tàu khu trục lớp Arleigh Burke USS McCampell của Mỹ, được trang bị tên lửa dẫn đường, đã tuần tra gần đảo Phú Lâm vào ngày 7/1. Ảnh: Hải quân Mỹ. |
Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng ngày 14/6/2018, Việt Nam đã phát biểu nhiều lần về việc Trung Quốc triển khai các trang thiết bị quân sự ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Việt Nam khẳng định có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế.
Theo bà Hằng, mọi hoạt động được tiến hành tại hai quần đảo này mà không được phép của Việt Nam là hoàn toàn bất hợp pháp, vô giá trị, và vi phạm chủ quyền của Việt Nam.
Cuộc họp của Trung Quốc về phát triển căn cứ hậu cần trên Biển Đông diễn ra không lâu sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cáo buộc Trung Quốc ngăn chặn các nước trong khu vực phát triển năng lượng và dầu khí trên Biển Đông thông qua "những biện pháp cưỡng ép".
Phát biểu tại Texas ngày 12/3, ông Pompeo mạnh mẽ chỉ trích "hoạt động xây đảo nhân tạo bất hợp pháp của Trung Quốc tại các tuyến đường biển quốc tế".
Ngày 13/3, hai máy bay ném bom chiến thuật B-52H của Mỹ bay ngang Biển Đông lần thứ hai trong vòng 10 ngày. Đầu năm 2019, tàu khu trục USS McCampell cũng tuần tra trong khu vực 12 hải lý quanh đảo Cây, Lin Côn và Phú Lâm (đều thuộc quần đảo Hoàng Sa) nhằm "bảo vệ quyền tiếp cận những tuyến đường hàng hải trong khuôn khổ luật pháp quốc tế".
