Các vụ trao đổi nói trên được ghi lại trong bài điều tra của New York Times, dựa trên tài liệu, hồ sơ và phóng vấn với hơn 30 luật sư và người vận động hành lang.
“Thị trường ân xá” này phản ánh tình trạng đã được báo chí Mỹ và giới phê bình chỉ ra trong suốt bốn năm nhiệm kỳ của ông Trump: những người thân cận với ông tận dụng ảnh hưởng và cơ hội tiếp cận tổng thống để kiếm tiền.
Ông Trump cũng có cách tiếp cận khác những người tiền nhiệm về quyền ân xá. Việc ân xá, giảm án theo thông lệ là nhằm thể hiện sự nhân từ đối với những phạm nhân xứng đáng, nhưng ông Trump lại dùng quyền hạn này một cách ưu ái với những người thân cận về chính trị, theo New York Times.
 |
| Những người thân cận với ông Trump có xu hướng tận dụng ảnh hưởng của mình và cơ hội tiếp cận tổng thống để kiếm tiền. Ảnh: New York Times. |
Thị trường ân xá nóng lên
Các hoạt động lobby (vận động) nóng lên ngay khi các phạm nhân nhận thấy rõ là ông Trump đã không còn cơ hội lật ngược kết quả bầu cử, theo các luật sư và nhà vận động hành lang trao đổi với New York Times.
Brett Tolman, nhà vận động và là cựu công tố viên liên bang từng cố vấn cho Nhà Trắng trong các quyết định ân xá, đã thu hàng chục nghìn USD trong những tuần qua để vận động Nhà Trắng ân xá cho một số nhân vật. Trong số đó có con trai của cựu thượng nghị sĩ bang Arkansas, một người tạo lập một chợ mua bán ma túy online, và một người trong giới thượng lưu ở New York từng nhận tội gian lận.
Một nhà vận động khác, John Dowd, từng là luật sư riêng của ông Trump, đã tự “tiếp thị” mình là người có khả năng xin tổng thống ân xá cho các phạm nhân với giá vài chục nghìn USD.
Một cựu cố vấn cao cấp của chiến dịch tranh cử Trump được trả 50.000 USD để xin ân xá cho John Kiriakou, cựu quan chức CIA bị kết án vì tiết lộ thông tin mật, và sẽ có 50.000 USD “tiền thưởng” nếu đề nghị ân xá được tổng thống đồng ý.
Ông Kiriakou cũng nhận được đề nghị về một “kênh” xin ân xá khác, là thông qua luật sư của ông Trump, Rudy Giuliani, với giá 2 triệu USD.
 |
| Brett Tolman, cựu công tố viên liên bang từng cố vấn cho Nhà Trắng trong các quyết định ân xá, sau này đã kiềm tiền từ việc vận động xin ân xá. Ảnh: AP. |
Trong những ngày cuối nhiệm kỳ, ân xá vẫn là một quyền hạn tương đối rộng mà ông Trump có thể quyết định một cách đơn phương. Ông Trump cũng từng nói muốn tự ân xá cho mình, nhưng đây là điều gây tranh cãi, chưa bao giờ được “thử thách” thực sự về pháp lý.
“Hệ thống mua bán ảnh hưởng, trao đặc quyền đặc lợi như thế này khiến hàng trăm người dân bình thường đang đợi ân xá theo đúng trình tự của Bộ Tư pháp sẽ không được xem xét, và phá hỏng những nỗ lực làm cho quy trình tỏ ra công bằng hơn”, Margaret Love, người phụ trách quy trình ân xá trong Bộ Tư pháp Mỹ từ 1990 đến 1997, nói với New York Times.
Việc mua bán cơ hội ân xá như trên là chưa từng có tiền lệ. Tổng thống Bill Clinton từng ra 170 lệnh ân xá và giảm án trong những giờ cuối của chính quyền, nhưng đa phần dành cho những người đã được Bộ Tư pháp xét duyệt và xác nhận là xứng đáng nhất, trong số hàng nghìn hồ sơ.
Trong khi đó, cách lựa chọn của chính quyền Trump mang tính “tùy hứng”. Ông giao cho con rể Jared Kushner công việc lựa chọn, dựa vào góp ý từ mạng lưới các cố vấn không chính thức và đồng minh bên ngoài, bao gồm nhà vận động Tolman kể trên.
Quyền ân xá của tổng thống, cũng như việc lobby xin ân xá, không có nhiều ràng buộc pháp lý. Việc các cố vấn của ông Trump nhận tiền để vận động tổng thống trao lệnh ân xá cũng không vi phạm luật. Sẽ có sai phạm về hối lộ nếu đích thân tổng thống nhận tiền, nhưng chưa có bằng chứng nào về điều này, cũng theo New York Times.
 |
| John Dowd, sau khi rời khỏi nhóm luật sư riêng của ông Trump, đã tự “tiếp thị” mình là người có khả năng xin tổng thống ân xá. Ảnh: New York Times. |
“Quảng cáo” quan hệ thân cận với ông Trump
Ông Brett Tolman từng nhận 20.000 USD trong ba tháng cuối năm 2020 để xin giảm án cho Dina Wein Reis, phạm tội âm mưu gian lận qua kênh điện tử (wire fraud) năm 2011, theo các hồ sơ. Ông cũng nhận 22.500 USD để vận động cho Ross Ulbricht, người tạo lập trang mua bán ma túy online.
Một trong những nhà vận động thân cận nhất với ông Trump là Matt Schlapp, được ông Trump mời về làm hội đồng quản lý ngân sách của Thư viện Quốc hội hồi tháng trước. Ông Schlapp đã vận động nhiều tuần nay để tổng thống ân xá cho Parker Petit - nhà tài trợ đảng Cộng hòa vừa bị kết án gian lận chứng khoán hồi tháng 11/2020.
Nhà vận động khác từng “tiếp thị” về mối quan hệ với ông Trump là Mark Cowan. Ông Cowan đang được đề nghị vận động ân xá cho Nickie Lum Davis, từng nhận tội hoạt động một cách mờ ám nhằm tác động đến chính quyền Trump, phục vụ lợi ích các bên ở Trung Quốc và Malaysia.
John Dowd, luật sư riêng trước đây của ông Trump, từng “quảng cáo” với khách hàng tiềm năng rằng Tổng thống Trump có thể ưu ái các đề nghị ân xá từ những người bị điều tra bởi công tố viên liên bang ở Manhattan, hoặc bị kết tội do tin tố giác từ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI).
Ông Dowd nói Tổng thống Trump không thích công tố viên ở Manhattan và FBI, và muốn “phá hoại” công việc của họ. Ông Trump hiện bị điều tra hình sự bởi công tố viên quận Manhattan, Cyrus Vance Jr. - cuộc điều tra cấp bang.
Sau khi rời khỏi đội ngũ pháp lý của ông Trump, ông Dowd bắt đầu đại diện cho William Walters, từ Las Vegas, phạm tội lợi dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán (insider trading). Ông Walters đã trả cho ông Dowd hàng chục nghìn USD, nhưng lệnh ân xá chưa thành hiện thực.
Về phần mình, ông Kiriakou, cựu quan chức CIA bị kết án vì tiết lộ thông tin mật, cho biết sau khi được đề nghị đi qua “kênh” ông Rudy Giuliani với giá 2 triệu USD, ông đã không theo.
“Tôi cười luôn. 2 triệu USD - điên mất. Tôi mà có 2 triệu USD, tôi cũng không trả, chỉ để lấy lại tiền lương hưu 700.000 USD”, ông Kiriakou nói với New York Times. Ông Kiriakou nhận tội năm 2012 và lĩnh 30 tháng tù, nhưng ông vẫn muốn xin ân xá hoàn toàn để giành lại quyền nhận lương hưu và quyền mang theo súng.
 |
| John Kiriakou, cựu quan chức CIA bị kết án vì tiết lộ thông tin mật. Ảnh: AP. |
Ông Kiriakou không theo đề nghị 2 triệu USD, nhưng ông có kể lại câu chuyện ở một buổi tiệc. Một người bạn của ông, Robert MacLean, làm ở Cơ quan An ninh Giao thông (TSA), nghe được và cảm thấy bất bình, cho rằng ông Giuliani đang “mua bán” cơ hội ân xá.
Không nói với ông Kiriakou, ông MacLean tố giác với FBI. “Tôi cảm thấy nghĩa vụ phải tố cáo”, ông MacLean nói.
Nhưng ông MacLean, và cả ông Kiriakou, vẫn chưa nghe được hồi âm nào từ FBI.
Một cựu cố vấn cao cấp của chiến dịch ông Trump được trả 50.000 USD để xin ân xá cho John Kiriakou, cựu quan chức CIA bị kết án vì tiết lộ thông tin mật, và sẽ có 50.000 USD “tiền thưởng” nếu đề nghị ân xá được tổng thống đồng ý.
Ông Kiriakou cũng nhận được đề nghị về một “kênh” khác, là thông qua luật sư của ông Trump, Rudy Giuliani, để xin ân xá với giá 2 triệu USD.
