Thế giới thấp thỏm vì sốt xuất huyết Ebola

Nhân viên y tế kiểm tra thân nhiệt của hành khách tại sân bay quốc tế Incheon, Hàn Quốc hôm 4/8 nhằm phát hiện những người có thể nhiễm bệnh sốt xuất huyết Ebola. Ảnh: AP

Dịch virus Ebola (EVD) hay sốt xuất huyết Ebola (EHF) đã xuất hiện trở lại ở nhiều nước Châu Phi và có xu hướng vượt quá tầm kiểm soát. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kể từ khi dịch bùng phát hồi tháng 2 vừa qua tại Tây Phi, đến nay 1.200 người đã lây nhiễm virus Ebola và hơn 900 người thiệt mạng. 

Với tỷ lệ tử vong lên đến 90%, căn bệnh đáng sợ này đang lan rộng tại các quốc gia ở Tây Phi: Guinea, Liberia, Sierra Leone và Nigeria. Sự lây lan dễ dàng và nhanh chóng của virus cũng khiến Ebola trở thành mối đe dọa toàn cầu.

Virus mang tên con sông Ebola ở Cộng hòa dân chủ Congo, nơi dịch bệnh bùng phát lần đầu tiên vào năm 1976. Ebola có hàng loạt biến thể, lây truyền từ động vật hoang dã sang người rồi lan ra trong cộng đồng từ người sang người. WHO cho biết, loài dơi quạ ăn trái (Pteropodidae) là vật chủ tự nhiên của Ebola. Ngoài ra khỉ đột, vượn, lợn cũng có thể trở thành vật trung gian truyền bệnh nếu chúng tiếp xúc với nước bọt hoặc phân dơi. 

Dịch Ebola thường xuất hiện từ những ngôi làng hẻo lánh ở Trung và Tây Phi, gần rừng nhiệt đới. Người nhiễm virus Ebola có thời gian ủ bệnh từ 2 đến 21 ngày, sau đó trải qua các triệu chứng như sốt cao đột ngột, suy nhược, căng thẳng, đau cơ, nhức đầu, đau họng. Các triệu chứng tiếp theo bao gồm ói mửa, tiêu chảy, phát ban, suy giảm chức năng gan và thận, có thể xuất huyết nội và ngoại. 

Giới khoa học đã xác định 5 chủng Ebola - gồm Bundibugyo, Sudan, Zaire, Tai Forest và Reston. 3 chủng đầu tiên đặc biệt nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong tới 90%. Nỗi lo sợ lan nhanh trong các cộng đồng dân cư bởi hiện nay chúng ta vẫn chưa có thuốc chữa, cũng không có vắc xin. Các bệnh nhân được điều trị theo phương pháp trị liệu trợ giúp, bao gồm cân bằng chất lỏng và chất điện phân trong cơ thể, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, chữa các chứng nhiễm trùng do biến chứng.

Bất chấp nỗ lực của cộng đồng quốc tế, số ca nhiễm bệnh và tử vong không ngừng tăng lên tại Châu Phi thời gian qua do các điều kiện y tế yếu kém. Tại Liberia, do lo sợ lây nhiễm Ebola, nhiều người dân đã vứt xác người thân nhiễm bệnh ra ngoài đường. Hành động của họ có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Bãi chôn lấp không đúng cách cũng là mối lo ngại đối với người dân Liberia. Tình hình càng thêm trầm trọng khi các bệnh viện địa phương quá tải và một số chuyên gia quốc tế đã rút lui sau vụ lây nhiễm bệnh của hai nhân viên y tế Mỹ.

Hồi đầu tháng 8, lãnh đạo 4 nước Tây Phi gồm Guinea, Sierra Leone, Liberia và Bờ Biển Ngà đã gặp Tổng Giám đốc WHO Margaret Chan ở thủ đô Conakry của Guinea để bắt đầu triển khai kế hoạch 200 triệu USD nhằm đối phó dịch Ebola. Tổ chức Bác sĩ không biên giới (MSF) cho biết tình trạng hiện tại ở Guinea, Liberia và Sierra Leone đang trở nên tồi tệ hơn và cảnh báo giới chuyên môn không có chiến lược tổng thể nào để giải quyết sự bùng phát của dịch bệnh. Theo MSF, các trường hợp nhiễm bệnh tại Guinea cách nhau hàng trăm cây số và giới chức y tế phải chạy đua với thời gian để xét nghiệm tất cả những người đã tiếp xúc với người bệnh.

Chính phủ Nigeria đã ban hành tình trạng báo động đỏ tại các cửa khẩu biên giới, đồng thời phát động chiến dịch truyền thông để gia tăng nhận thức trong cộng đồng về dịch bệnh nguy hiểm này. Nhà chức trách Nigeria cũng tuyên bố họ đình chỉ tất cả các chuyến bay của Sky Airlines, một hãng hàng không lớn ở khu vực Đông, Tây và Trung Phi, do bay qua các vùng có người nhiễm virus Ebola. Một số bác sĩ và nhân viên y tế đã trở thành nạn nhân của dịch bệnh, bao gồm một bác sĩ người Mỹ làm việc tại Liberia. Tuy nhiên, trong vòng 30 ngày tới, Mỹ sẽ phái thêm các chuyên gia y tế tới các quốc gia ở Châu Phi để hỗ trợ việc chống virus Ebola. 

Sự bùng phát dữ dội dịch Ebola giống như một "trận cháy rừng", khiến các nước từ Châu Âu, Châu Á đến Châu Mỹ cảnh giác cao độ. Trong bối cảnh toàn cầu hóa giao thương và đi lại như hiện nay virus có thể tràn sang các châu lục khác vào mọi thời điểm. WHO cho rằng virus không loại trừ quốc gia nào nên các chính phủ cần chuẩn bị để ngăn chặn dịch. Hiện tại nhà chức trách các nước đang ban bố lệnh cấm cũng như khuyến cáo công dân tránh những nước Châu Phi đang có dịch. Thậm chí, tại nhiều sân bay lớn, người ta thực hiện các biện pháp xét nghiệm để phòng tránh tối đa sự xuất hiện của Ebola. WHO cũng đã triệu tập cuộc họp khẩn nhằm đánh giá tình hình dịch bệnh và các biện pháp đối phó trên tinh thần hợp tác giữa tất cả các quốc gia trên thế giới.

Bản đồ cho thấy phạm vi ảnh hưởng của dịch Ebola ở châu Phi. Đồ họa: Daily Mail