Thảo Cầm Viên - 160 năm tuổi thơ của người thành phố

Ra đời năm 1864, ngày 23/3 sắp tới đây Thảo Cầm Viên Sài Gòn sẽ tròn 160 tuổi. Trải qua nhiều biến thiên lịch sử, Thảo Cầm Viên đã luôn là "khu rừng thu nhỏ" - nhân chứng sống đồng hành cùng nhiều thế hệ người dân thành phố, đặc biệt là lứa tuổi thiếu nhi.

Thảo Cầm viên Sài Gòn - Kho báu trong lòng thành phố và bộ sách Thiên nhiên kỳ thú gồm 13 tựa ra đời từ dự án phối hợp giữa Thảo Cầm Viên Sài Gòn và Nhà xuất bản Trẻ nhằm đem đến cho bạn đọc nhiều độ tuổi những kiến thức hấp dẫn về động thực vật và vườn thú.

Buổi ra mắt bộ sách diễn ra vào sáng 13/3 tại không gian Vườn Sách của Thảo Cầm Viên.

Những tác phẩm kỳ công

Hướng đến phục vụ đa dạng độc giả nhưng đặc biệt dành cho các em nhỏ, bộ sách đòi hỏi cách tiếp cận đặc biệt - nhiều tranh vẽ, hình ảnh sinh động và nội dung cô đọng, tối giản. Điều này đặt ra thách thức với nhóm tác giả từ các nhà văn, họa sĩ, nhiếp ảnh gia đến người trình bày.

Bộ sách Thiên nhiên kỳ thú gồm 13 tựa sách tranh. Ảnh: NXB Trẻ.

Nhà văn Gia Bảo - tác giả của 3 cuốn sách thuộc bộ Thiên nhiên kỳ thú - kể rằng tuổi thơ và tuổi trẻ của mình có nhiều kỷ niệm gắn liền với Thảo Cầm Viên, từ những tấm ảnh đầu tiên chụp khi 10 tuổi lần đầu đi chơi sở thú (tên thường gọi Thảo Cầm Viên lúc bấy giờ - PV), đến những tháng ngày học cấp 3 cùng bạn bè đi dạo hồ thiên nga, nằm chơi trên trảng cỏ sau giờ học... Bà rất xúc động vì trong đời cầm bút đã có lần được viết về một nơi mình gắn bó như vậy.

Giải thích về các tựa sách rất "bí ẩn" Vũ công của đầm lầy ngọc ngà, Bộ gươm của hiệp sĩ, Nhật ký của nữ hoàng, tác giả Gia Bảo lấy ý tưởng từ những đặc điểm rất riêng của từng loài động vật. Tê giác không hề biết bơi nhưng uyển chuyển xoay mình trong nước chẳng thua kém gì vũ công, nai đực rụng rồi mọc gạc mới trong quá trình dậy thì, vọoc chà vá được mệnh danh là nữ hoàng của bộ linh trưởng vì vẻ ngoài yêu kiều,...

Để phục vụ cho quá trình nghiên cứu và sáng tác, nhóm tác giả đã làm việc sâu sát với chuyên viên, nhân viên tại Thảo Cầm Viên. Trong đó anh Trực - chuyên viên về động vật ở Thảo Cầm Viên - đã trực tiếp dẫn đoàn tham quan hướng dẫn và sau đó là một trong những người đầu tiên đọc bản thảo. Anh chia sẻ rằng từ những thông tin anh đã quen thuộc và nói rất nhiều lần, nay được chuyển thể thành hình ảnh, câu chữ sinh động, đậm đà tính giáo dục và nhân văn.

Cuốn "bách khoa thư" Thảo Cầm viên Sài Gòn - Kho báu trong lòng thành phố của tác giả Mai Chi (viết lời) và Kan Nguyễn (hình ảnh) trình bày ngắn gọn thông tin cơ bản về các loài động - thực vật tại Thảo Cầm Viên, đã được chính đội ngũ Thảo Cầm Viên hiệu đính. Anh Trực cho biết dù nhiều năm trong nghề nhưng cũng không thể ghi nhớ tất cả dữ kiện, nên đã đối chiếu kỹ lưỡng với các tài liệu chuyên ngành để đảm bảo thông tin chính xác.

Từ trái qua: Anh Trực - chuyên viên về động vật tại Thảo Cầm Viên, họa sĩ Kan Nguyễn, tác giả Mai Chi và tác giả Gia Bảo.

Kỳ vọng đưa Thảo Cầm Viên đến gần hơn với du khách

Đội ngũ xuất bản và đội ngũ Thảo Cầm Viên đều kỳ vọng bộ sách sẽ đưa Thảo Cầm Viên đến gần hơn nữa với khách tham quan.

Theo ông Nguyễn Thành Nam - đại diện NXB Trẻ - các em thiếu nhi dù chưa tham quan khi đọc bộ sách cũng có thể biết Thảo Cầm Viên có những loài động thực vật nào. Ngoài ra, Thảo Cầm viên Sài Gòn - Kho báu trong lòng thành phố có thể bổ trợ cho khách đến tham quan những thông tin quan trọng, thú vị về các loài này. Ông kỳ vọng bộ sách này sẽ truyền tình yêu thiên nhiên cho các em nhỏ, khuyến khích các em tìm đến vui chơi, tham quan tại Thảo Cầm Viên.

Bà Huỳnh Thu Thảo - Chủ tịch Hội đồng Thành viên Thảo Cầm Viên - chia sẻ là một người đam mê đọc sách, từ những ngày đầu nhận nhiệm sở bà đã luôn trăn trở mong muốn thực hiện bộ sách về các loài thực - động vật của vườn. Trong tương lai, Thảo Cầm Viên sẽ tiếp tục phối hợp cùng Nhà xuất bản Trẻ thực hiện các bộ sách khác.

Sách Thảo Cầm viên Sài Gòn - Kho báu trong lòng thành phố gồm nhiều thông tin thú vị kèm hình ảnh sinh động cho từng loài. Ảnh: NXB Trẻ.

Chị Bé Ba - chuyên viên về thực vật tại Thảo Cầm Viên - nhận định rằng khách tham quan thường quan tâm đến các loài thú mà đôi khi "bỏ quên" các loài cây cũng không kém phần đặc biệt, như cây sọ khỉ tuổi đời xấp xỉ tuổi đời của vườn, hay loài cây quý hiếm, nguy cấp... Chị hy vọng phần dành riêng viết về thực vật trong sách Thảo Cầm viên Sài Gòn - Kho báu trong lòng thành phố sẽ khiến mọi người để ý hơn đến những nhân tố âm thầm tạo nên "khu rừng nhỏ" của thành phố.

Chị cũng cho biết thêm tựa sách mượn từ tựa Kho báu trong thành phố của tác giả Nguyễn Khắc Cường, như một lời nhắc về một "kho báu" quý giá của Sài Gòn - TP.HCM.

Tính đến nay, tại Thảo Cầm Viên đã có 1.951 cá thể động vật, 138 loài động vật (trong đó 100 loài nằm trong danh sách loài quý hiếm của Việt Nam và thế giới), 350 loài cây thân gỗ (gồm 20 loài cây quý hiếm có tên trong sách đỏ).

Bảo tàng động thực vật của Thảo Cầm Viên trưng bày hơn 500 tiêu bản động vật, mẫu xương, mẫu thực vật, thú đột biến,v.v từng được nuôi dưỡng tại đây, trong đó có nhiều loài quý hiếm hoặc đã tuyệt chủng. Bên cạnh việc nuôi dưỡng, chăm sóc và bảo tồn, nhân giống các loài động thực vật quý hiếm, Thảo Cầm Viên còn tiến hành các hoạt động cứu hộ và tái thả động vật.