Đoàn công tác của Cục 3, Thanh tra Chính phủ, vừa công bố quyết định thanh tra dự án Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước (còn gọi là bãi rác Đa Phước).
Trước đó, ngày 14/12, Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Trương Hoà Bình giao Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Kiểm toán Nhà nước và UBND TP.HCM kiểm tra, làm rõ những nội dung tố cáo của ông Đoàn Văn Đức về bãi rác Đa Phước và báo cáo Thủ tướng trước tháng 4/2017.
Đề nghị thanh tra 7 vấn đề
Trong đơn tố cáo, ông Đoàn Văn Đức đề nghị 7 vấn đề cần thanh tra triệt để, toàn diện dự án Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước của Công ty Xử lý chất thải Việt Nam (VWS).
Trong đó, thứ nhất, xem xét lại đơn giá xử lý rác từ khi triển khai dự án. Cần đánh giá, phân tích một cách khoa học, từ khâu chấp thuận chủ trương đầu tư đến khi vận hành khai thác dự án. Theo dõi giám sát quá trình thực hiện nghiệm thu đầu vào trong việc thanh toán từng đợt cho chủ đầu tư dự án đúng theo hợp đồng và điều kiện ký kết hay không?
 |
| Toàn cảnh bãi rác Đa Phước. Ảnh: Tiến Tuấn. |
Thứ hai, cần xác định giá trị đầu tư theo luật đầu tư nước ngoài và Nghị định 52/1999 về quản lý đầu tư xây dựng công trình, điều này Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP.HCM là đơn vị ký kết hợp đồng còn thiếu sót nghiêm trọng. Lập tổ công tác với nhiều bộ ngành thanh tra tổng thể bãi rác Đa Phước. Đồng thời, xác định trách nhiệm và quyền hạn của UBND TP.HCM về những cam kết của thành phố trong việc chỉ đạo tổ chức thực hiện dự án Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước.
Thứ ba, vì sao UBND TP.HCM cho phép Công ty Môi trường đô thị đầu tư xây dựng bãi chôn lấp rác số 3 Phước Hiệp (huyện Củ Chi) bằng tiền ngân sách. Sau đó, cũng chính UBND TP.HCM đóng cửa Phước Hiệp, tạo thế độc quyền tiếp nhận rác cho Đa Phước. Việc làm này gây thiệt hại tiền ngân sách hàng nghìn tỷ đồng, trách nhiệm thuộc về ai?
Thứ tư, nguyên nhân nào UBND TP.HCM ứng trước cho chủ đầu tư bằng tiền ngân sách 9 triệu USD.
Thứ năm, khu xử lý rác Đa Phước sau khi nhận thêm 2.000 tấn rác của Phước Hiệp đã quá tải, mùi hôi thối phát tán hàng chục km, khu dân cư Phú Mỹ Hưng không chịu nổi. Lãnh đạo thành phố cho điều tra, làm rõ và Bí thư Thành ủy đã có kết luận mùi hôi thối phát tán từ bãi rác Đa Phước...
 |
| Công nhân làm việc ở bãi rác Đa Phước. Ảnh: Tiến Tuấn. |
Người tố cáo đã hướng dẫn ông David Dương về Việt Nam
Cũng trong đơn tố cáo, ông Đoàn Văn Đức tự nhận là người hướng dẫn ông David Dương về Việt Nam để đầu tư xử lý rác.
Theo ông Đoàn Văn Đức, biên bản thỏa thuận được ký kết giữa Sở TN&MT và VWS ngày 4/5/2004 cho thấy công ty này sẽ đầu tư 30 triệu USD xây dựng Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước.
Giai đoạn đầu của dự án là 8,5 triệu USD để tiếp nhận rác với công suất 3.000 tấn/ngày. Trong đó, rác làm phân bón 1.500 tấn/ngày, tái chế 500 tấn/ngày số còn lại đem chôn hợp vệ sinh. Chi phí xử lý rác chủ đầu tư đề nghị không quá 9 USD/tấn.
Khi ký kết biên bản thỏa thuận ngày 21/7/2005, UBND TP.HCM lại chấp nhận chi phí 16,4 USD/tấn và đồng ý ứng trước 9 triệu USD cho chủ đầu tư xây dựng cầu và cơ sở hạ tầng; đồng thời, hàng năm tăng trượt giá 3%.
 |
| Mỗi ngày TP.HCM phải trả chi 2,5 tỷ đồng để chôn lấp rác. Ảnh: Tiến Tuấn. |
Trong báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư gửi Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ ra giá xử lý rác 16,4 USD/tấn là quá cao so với dự án đã được cấp phép tháng 5/2005 của tập đoàn Lemna Hoa Kỳ (5 USD/tấn). Năng lực tài chính chủ đầu tư yếu, không đảm bảo vốn triển khai dự án, do vậy dự án không đủ điều kiện cấp phép.
Hai lần Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Chính phủ đều không đồng ý chủ trương về dự án xử lý rác Đa Phước.
Sau đó, tại công văn ngày 10/11/2005 UBND TP.HCM trực tiếp báo cáo Thủ tướng, không qua Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đề nghị Thủ tướng xem xét chấp thuận dự án, tạo điều kiện thúc đẩy tiến độ thực hiện dự án theo kế hoạch đề ra, đáp ứng yêu cầu cấp thiết cho công tác xử lý rác của thành phố.
Công văn ngày 25/11/2005 Thủ tướng cho ý kiến dự án Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước gửi bộ ngành và UBND TP.HCM với nội dung: Đồng ý về nguyên tắc thực hiện dự án, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp phép và UBND TP.HCM chịu trách nhiệm về cam kết của mình trong việc chỉ đạo tổ chức thực hiện dự án.
