Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra về hàng loạt sai phạm của dự án mở rộng quốc lộ 1 qua hai tỉnh Bình Định và Phú Yên. Công trình được Bộ Giao thông Vận tải, Ban quản lý dự án 2 (sau này là Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh) và các nhà thầu thực hiện.
Tuy nhiên, sau 3 năm khai thác, tuyến đường đã xuất hiện nhiều vấn đề về chất lượng công trình.
Thiết kế cơ sở có nhiều vấn đề
Thanh tra Chính phủ chỉ rõ các đơn vị thiết kế cơ sở dự án BOT Nam Bình Định sử dụng lại cống cũ ngang đường, thiết kế mặt đường bê tông nhựa tại một số vị trí chưa phù hợp với thực tế. Mỗi khi mưa lũ lớn, mặt đường nơi đây thường xuyên bị ngập, có nơi 30-60 cm, ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
Bộ GTVT cho phép phá dỡ 9 cầu cũ để xây mới nhưng sau đó giữ lại 7 cầu cũ để sửa chữa, sử dụng. Trong khi đó, mức tải trọng của cầu không đồng bộ với tải trọng cho phép của đường quốc lộ 1 sau cải tạo, mở rộng.
 |
| Quốc lộ 1 đoạn qua huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên được cơ quan chức năng dựng biển cảnh báo nguy hiểm. Ảnh: Minh Hoàng. |
Ngoài ra, Bộ GTVT còn đưa ra chủ trương điều chỉnh thiết kế cơ sở chưa đúng quy định về điều chỉnh dự án đầu tư, như cho phép hạ tiêu chuẩn dự án không theo tiêu chuẩn ngành, dẫn đến chất lượng mặt đường dự án thiếu tính đồng bộ, không phát huy tối đa hiệu quả trong khai thác.
Bộ GTVT cũng cho phép hạ cao độ thiết kế không theo tiêu chuẩn Việt Nam. Việc hạ độ cao một số vị trí rãnh dọc chưa được nhà thầu Cienco4 thực hiện đúng quy định làm hạn chế khả năng thoát nước.
"Khi xảy ra mưa, lũ lớn, mặt đường bị tích tụ nước thẩm thấu vào kết cấu bê tông nhựa. Mật độ giao thông lớn đã phá vỡ khả năng dính bám của đá với nhựa và sức chịu đựng của bê tông nhựa khiến mặt đường hư hỏng, ảnh hưởng đến tuổi thọ công trình", Thanh tra Chính phủ nêu.
Ngoài ra, theo báo cáo của Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh, người dân ở gần dự án tự san lấp, xây dựng công trình lấn chiếm hành lang an toàn giao thông, làm cản trở khả năng thoát nước khi mưa lũ, gia tăng mức độ ngập lụt tại một số đoạn.
Nghiệm thu sai quy định
Về việc thực hiện dự án đầu tư, Thanh tra Chính phủ kết luận Ban quản lý dự án 2 có thiếu sót trong lập hồ sơ yêu cầu khi yêu cầu nguồn vốn đầu tư BOT thấp hơn tổng mức đầu tư của dự án, ảnh hưởng đến việc đảm bảo vốn để thực hiện dự án.
Tại dự án BOT Bắc Bình Định, Ban quản lý dự án 2 không đăng công khai thông tin kết quả lựa chọn nhà đầu tư theo quy định; đến thời điểm tổ chức lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án, Bộ GTVT không công bố lại danh mục dự án. "Đây là sơ hở nếu không kịp thời xử lý, có thể sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước trước, trong và sau khi nhận bàn giao công trình để quản lý, sử dụng", Thanh tra Chính phủ nhận định.
Bộ GTVT cũng bị đánh giá là chậm ban hành quy định về việc tổ chức khảo sát lưu lượng xe của đơn vị tư vấn trong giai đoạn lập dự án BOT Bắc và Nam Bình Định, ảnh hưởng đến chất lượng lập dự án và sự chính xác của phương án tài chính trong hợp đồng BOT. Ngoài ra, Bộ GTVT thực hiện chỉ định thầu tại dự án trái phiếu Chính phủ khi dự toán chưa được phê duyệt là thực hiện chưa đúng các quy định về đấu thầu.
 |
Trạm thu phí Nam Bình Định. Ảnh: Minh Hoàng. |
Theo kết quả thanh tra, công trình hư hỏng cục bộ sau 2 năm sử dụng còn do nhà thầu Cienco 4 sử dụng vật liệu đá dăm từ nhiều mỏ có tính chất cơ lý khác nhau, sử dụng vật liệu tưới dính bám đường chưa đúng quy định, áp dụng chưa đúng tiêu chuẩn để phối trộn thành phần cấp phối hỗn hợp cốt liệu, thiết bị thi công thiếu chứng chỉ kiểm chứng... Điều này dẫn đến chất lượng bê tông nhựa thiếu đồng nhất, ổn định, dễ bị phá vỡ khi gặp các yếu tố bất lợi.
Đây là dự án đặc biệt quan trọng nhưng phụ gia Wetfix BE được Bộ GTVT cho sử dụng từ 2001 tại một số dự án nhưng thiếu cơ sở pháp lý để quản lý chất lượng, chưa tổng kết, đánh giá việc sử dụng trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, vật liệu đặc thù.
Tại dự án BOT Nam Bình Định, nhà đầu tư, nhà thầu chưa tuân thủ quy trình nghiệm thu kĩ thuật, chất lượng mặt đường một số nơi chưa đảm bảo. Công ty TNHH Xây dựng tổng hợp Minh Thảo thi công gói thầu không có phiếu kiểm tra từng mẻ trộn bê tông nhựa, phối trộn thành phần hỗn hợp cốt liệu cấp phối bê tông nhựa polyme không theo tiêu chuẩn...
Còn tại dự án BOT Nam Bình Định, Công ty Nhật Minh thi công một số lý trình thuộc gói thầu 3 sử dụng nhũ tương chưa phù hợp thiết kế với diện tích hơn 5.200 m2, dẫn đến độ kết dính chưa đảm bảo, ảnh hưởng đến chất lượng, tuổi thọ công trình. Còn liên danh Công ty Cổ phần 116 - Cienco 1 và Công ty cổ phần Đầu tư Năng lượng Xây dựng Thương mại Hoàng Sơn thực hiện gói thầu số 4 đã thay đổi vật liệu đá dăm từ mỏ đá khác không có trong thiết kế khi chưa báo cáo Bộ GTVT.
Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra rằng Hội đồng nghiệm thu cấp Bộ của Bộ GTVT đồng ý nghiệm thu dự án BOT Bắc Bình Định và Nam Bình Định để đưa vào sử dụng khi nhà thầu, nhà đầu tư chưa khắc phục triệt để một số chỉ tiêu thí nghiệm khoan hiện trường. Hai đơn vị kiểm định là Phòng thí nghiệm trọng điểm đường bộ III (Viện khoa học và công nghệ GTVT) và Viện khoa học và công nghệ GTVT thiếu trách nhiệm khi không đưa ra kiến nghị, cảnh báo về chất lượng công trình khi kết quả kiểm định chưa đạt yêu cầu...
Để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trước hết thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT. Vì thế, đề nghị cơ quan này chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý theo thẩm quyền đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã có thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm.
Đối với UBND tỉnh Bình Định, Thanh tra Chính phủ yêu cầu theo thẩm quyền chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các cá nhân, đơn vị có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm.
