Sáng 23/7, cảnh sát phát hiện một xe tải đỗ bên ngoài siêu thị Walmart ở thành phố San Antonio, bang Texas, Mỹ. Trong số 39 người trên chiếc xe nóng hầm hập, 8 nạn nhân đã tử vong, 2 người nữa chết sau khi nhập viện.
Nguyên nhân tử vong là do sốc nhiệt và ngạt thở trong điều kiện thiếu khí và nóng bức. Theo nhà chức trách, hệ thống điều hòa không hoạt động khiến nhiệt độ trong xe lên đến 65 độ C. Các quan chức cho biết khoảng 20 người trong tình trạng nguy kịch, một số bị "chấn thương não không thể phục hồi".
Thị trưởng thành phố San Antonio, Ron Nirenberg gọi vụ việc là “thảm kịch”, "cho thấy số phận mong manh của người nhập cư tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn, để rồi trở thành nạn nhân của nạn buôn người".
Buôn người trong những 'lò nướng di động'
14 năm về trước, bi kịch tương tự từng xảy ra ở địa điểm cách đó 160 km. Cảnh sát phát hiện 19 người nhập cư không có giấy tờ đã chết do ngạt thở trong xe tải ở gần Victoria vào tháng 5/2003.
Chen chúc trong chiếc xe chở sữa với cái nóng lên tới 78 độ C đi từ Nam Texas đến Houston, họ gõ vào container tạo tiếng động và đập vỡ đèn hậu để kêu gọi sự chú ý trong tuyệt vọng.
Theo CNN, các trường hợp tương tự vụ việc hôm 23/7 diễn ra liên tiếp trong những tháng gần đây. Trong tháng này ở Houston, 12 người nhập cư bị bỏ lại 12 giờ trong chiếc xe khóa trái tại một bãi đỗ. Nếu việc giải cứu chậm 30 phút, nhiều người có thể đã phải bỏ mạng.
 |
| Cảnh sát Mỹ tại hiện trường vụ phát hiện thi thể người trong thùng xe tải ở San Antonio, bang Texas, ngày 23/7. Ảnh: Reuters. |
Hoạt động đưa lậu người nhập cư trong thùng xe tải là hình thức buôn người phổ biến đã cướp đi nhiều sinh mạng. Néstor P. Rodríguez, giáo sư xã hội học tại Đại học Texas ở Austin, gọi những chiếc xe container này là “lò nướng di động”.
Ông Gabriel Acosta, đội trưởng đội tuần tra thành phố Laredo, nói rằng đó là một phần của mạng lưới tội phạm quy mô. "Các tổ chức tội phạm này xem con người chỉ như hàng hóa, không quan tâm đến sự an toàn của họ".
Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ cho biết những người nhập cư trong các thùng xe không có cách nào thoát ra bởi chúng bị khóa từ bên ngoài. "Phải dùng máy cắt then để tháo khóa, bởi vì người lái xe cũng không có chìa".
'Kiểu vượt biên hạng VIP'
Những tấn bi kịch ở Texas nhiều năm qua cho thấy kẻ buôn người đã tìm được mô hình kinh doanh lâu dài. Chúng phân người nhập cư thành những nhóm lớn, "chất" họ lên các thùng xe tải, đưa qua biên giới thông qua mạng lưới tinh vi gồm người dẫn đường, tài xế và người quản lý nhà. New York Times cho hay điểm đến là các thành phố như Houston hay San Antonio.
Một số tài xế không dám chở người qua các trạm kiểm soát mà bắt họ phải đi bộ vòng qua đó. Khi qua trạm, tài xế tắt điều hòa rồi quên bật lại, hoặc hệ thống làm mát bị hỏng, khiến cho những thùng xe tải không khác nào "lò nướng".
 |
| Người nhập cư coi vượt biên sang Mỹ trong những thùng xe tải là cách thức hiệu quả, nhanh chóng và an toàn bất chấp nhiều vụ chết người thương tâm đã diễn ra. Ảnh : Getty. |
Chuyển người trong thùng xe tải trở thành phương pháp buôn lậu vào đầu những năm 1990 trong bối cảnh Mỹ thắt chặt kiểm soát biên giới ở San Diego và El Paso, Texas, nơi hoạt động vượt biên trái phép diễn ra "nhộn nhịp" nhất. Trước đó, người ta chỉ cần trả khoản phí vừa phải cho những nhà buôn nhỏ là có thể qua được vùng biên giới rộng lớn được canh gác lỏng lẻo.
Hình thức đưa lậu người bằng xe tải càng được "ưa chuộng" hơn kể từ sau vụ khủng bố 11/9/2001 chấn động nước Mỹ. Mỹ thắt chặt an ninh khiến việc vượt biên bằng các phương tiện khác ngày càng trở nên khó khăn. Muốn đến với đất nước tự do, người nhập cư phải đi theo lộ trình nguy hiểm hơn nhiều, chưa kể khoản phí hàng nghìn USD, AP cho biết.
Bà Guadalupe Correa-Cabrera, chuyên gia về các vấn đề biên giới đồng thời là chuyên viên tại Trung tâm Wilson, cho biết những người nhập cư mà bà từng phỏng vấn năm ngoái ở Nam Texas đã trả 2.000-3.000 USD để được đưa lậu qua biên giới bằng thùng xe tải.
Họ cho đây là cách thức hiệu quả, nhanh và an toàn hơn so với bộ hành qua sa mạc. Hàng năm, hàng trăm người vượt biên chết trên đường đi bộ qua biên giới do bị lạc và bị mất nước ở nhiệt độ quá cao.
 |
| Số vụ buôn người ở Mỹ và California, bang giáp với Mexico, cửa ngõ buôn người ở Mỹ, từ năm 2012 đến năm 2016. Đồ họa: Mount Saint Marys University. |
Phụ nữ mang theo trẻ em thì hy vọng nguy cơ bị cưỡng hiếp trên xe tải sẽ thấp hơn ở sa mạc, bởi vì trên xe sẽ có nhiều nhân chứng ngăn hành động đồi bại xảy ra. Một người nhập cư còn nói với Correia-Cabrera rằng di chuyển bằng xe tải là "kiểu vượt biên hạng VIP".
Các chuyên gia đang tranh cãi xem liệu có phải chính sách thắt chặt nhập cư của Tổng thống Trump đã làm gia tăng những thảm kịch như ở San Antonio hay không.
"Những vụ việc như thế này chính là hậu quả không lường trước của việc tăng cường kiểm soát biên giới", bà Correa-Cabrera nhận định. "Thắt chặt an ninh biên giới khiến người nhập cư gặp nhiều rủi ro hơn và tạo điều kiện thúc đẩy mạng lưới buôn lậu người xuyên quốc gia".
Tuy nhiên, Giáo sư Rodríguez cho rằng thảm kịch năm 2003 cho thấy buôn bán người trái phép luôn là vấn nạn dai dẳng ở Mỹ. "Chúng ta biết rằng buôn người vốn luôn là ngành công nghiệp tỷ USD", ông Rodríguez nói.
