Look What You Made Me Do là đĩa đơn đầu tiên từ album sắp ra mắt vào tháng 11 của nữ ca sĩ, Reputation. MV ca khúc được ra mắt vào đúng đêm trao giải MTV Video Music Awards hôm 27/8. Chỉ sau 24h, Look What You Made Me Do đã xô đổ vô số kỷ lục về lượt view dành cho MV và được coi là sản phẩm bom tấn.
Mặc dù vậy, truyền thông và giới phê bình Mỹ đã chỉ ra rất nhiều điểm bất ổn trong lần trở lại này của nữ ca sĩ có tên tuổi nóng nhất làng nhạc thế giới hiện nay.
 |
| Taylor Swift giận dữ và đầy khinh miệt kẻ thù trong MV Look What You Made Me Do. |
Tự bóp chết chính mình
Có hai thứ khiến người ta thích thú và tò mò ở video này.
Thứ nhất, là việc Swift lôi ra hàng loạt những người từng gây chuyện với cô và trả đũa từng người một bằng cách vào vai chính họ, hát về họ. Cô để dư luận thoải mái tự liệt kê danh sách những người bị chửi xéo. Đó là Calvin Harris, Katy Perry, vợ chồng Kanye West và Kim Kardashian, Miley Cyrus, Britney Spears…
 |
| Antifan từng gọi Swift là "rắn", thì đây, cô tự biến mình thành nữ hoàng của loài rắn với một đàn vây quanh. |
Qua việc này, Swift muốn nhẳn nhủ với thế giới: cô không bao giờ quên những kẻ thù của mình và sẽ trả thù theo cách hoành tráng nhất. Để chứng tỏ sự trên cơ, cô bắt chước họ nhưng phải trông lộng lẫy và kiêu kỳ hơn. Và MV của cô được hàng chục triệu người xem săm soi từng giây một để không bỏ sót một nhân vật hay màn đá xoáy nào.
Người ta nói cô độc địa như rắn, hay “đóng vai nạn nhân”. Kanye West gọi cô là “chó cái” (bitch). Kim Kardashian tung bằng chứng lật tẩy cô nói dối trong vụ cãi nhau với West về lời ca khúc Famous. Katy Perry ví von cô là “Regina George (nhân vật chính trong Mean Girls) đội lốt cừu non”. Britney Spears tuyên bố “chưa từng gặp Taylor Swift” khi cả hai gặp nhau ít nhất hai lần tại sự kiện lớn.
Swift nhớ hết, ghi hết vào sổ, theo nghĩa đen. Lời ca khúc Look What You Made Me Do có đoạn: “Tôi có một danh sách những cái tên và tên các người được viết bằng mực đỏ, gạch chân. Tôi kiểm tra lần một rồi kiểm tra lần hai”. Hành động “ghi sổ” các kẻ thù này giống hệt như nhân vật Regina George trong Mean Girls, như thể Swift thừa nhận cô đúng là một cô nàng lắm chiêu.
Thứ hai, là việc Swift giết chết quá khứ của chính mình. Trong MV có cảnh cô nghe điện thoại và nói: “Xin lỗi, Taylor cũ không thể nghe máy bây giờ. Vì sao ư? Ôi, vì cô ta ngỏm rồi”.
 |
| Swift dẫm đạp lên quá khứ của chính mình theo đúng nghĩa đen. |
Và ở 40 giây cuối của MV là cảnh mang tính biểu tượng: một Swift phiên bản mới đứng trên ngọn đồi cao được dựng nên bằng chính những phiên bản cũ của cô. Các phiên bản cũ là hình tượng cô từng hóa thân trong những MV và sự kiện thảm đỏ đáng nhớ. Tất cả đều đang cố leo lên đỉnh, nhưng Swift của hiện tại đạp đổ tất cả và thống trị.
Với đoạn phim này, Swift vươn lên một đỉnh cao mới của trả thù: trả thù chính mình. Cô diễn lại tất cả hình tượng của mình trong quá khứ, qua từng thời kỳ từ khi còn là công chúa nhạc country cho đến khi là siêu sao pop và phủ nhận tất cả, trừ hình ảnh đen tối, giận dữ và kiêu hãnh của hiện tại.
Trong MV, một Swift nữ sinh trong You Belong With Me bị Swift xác sống mắng mỏ: “Có thôi làm cái mặt ngơ ngác đó đi không”. Một Swift ôm đàn hát acoustic ngoan hiền bị các Swift khác rủa xả: “Thôi cái kiểu tỏ ra dễ thương đi, giả tạo quá đấy”. Khi cô bé bật khóc thì liền bị “các chị” hùa vào đả kích: “Ôi trời nó lại ra cái vẻ nạn nhân đấy”.
MV hoành tráng, chiêu trò hút khách nhưng vô nghĩa?
“Đêm thứ Năm, tôi nghe đi nghe lại đĩa đơn Look What You Made Me Do mà vẫn không hiểu điều cô ấy muốn nói là gì. Đến thứ Hai, sau khi xem MV của ca khúc vài lần, nỗi thắc mắc của tôi về mục đích của đĩa đơn này vẫn chưa được giải đáp” - cây bút Craig Jenkins của Vulture viết.
Câu hỏi đặt ra là: Nếu một bài hát và video nhạc công phu chỉ dành để chửi xéo, mạt sát và trả thù cá nhân, thì giá trị của âm nhạc nằm ở đâu?
 |
| Nữ ca sĩ có vị thế siêu cao trong làng nhạc nhưng không có khả năng tiếp thu những chỉ trích. |
Trang Pitchfork bình luận về điều này: “Khi bạn thuộc dạng siêu nổi tiếng, điều quan trọng nhất bạn cần có là khả năng lắng nghe những chỉ trích, học hỏi từ chúng và tiếp tục sống cuộc đời tuyệt diệu của bạn. Nếu bạn không làm được, thì đôi khi, bạn mới là kẻ bị đánh bại”.
Và với hình tượng của Swift trong Look What You Made Me Do, có vẻ như còn rất lâu cô mới “lắng nghe những chỉ trích, học hỏi từ công chúng và tiếp tục sống cuộc đời tuyệt diệu”.
Trái lại, có vẻ như giọng ca Bad Blood đang muốn cãi lại từng lời chỉ trích. Mặc dù, cả Katy Perry - kẻ thù lâu năm lẫn Calvin Harris - bạn trai cũ đã chủ động xin lỗi cô khoảng một tháng trước, họ vẫn bị cô đưa vào tầm ngắm và bóp cò súng.
Pitchfork nhận xét trong các tác phẩm quá khứ, Swift đã chứng tỏ được tài năng của mình trong việc biến những trải nghiệm cá nhân thành các ca khúc cuốn hút, với ca từ giàu hình ảnh, vừa mang tính cá nhân vừa chạm đến trái tim người nghe.
Còn với Look What You Made Me Do, cô chỉ còn biết chính mình. Ca khúc này “không hề đặc biệt, không hề sắc nét”, với một thông điệp thực ra đã cũ nhàm: Đừng có dại mà động đến Taylor Swift!
Nữ ca sĩ tuyên bố cô sẽ là một nhân vật phản diện (“Tôi không tin ai và cũng không ai tin tôi”) nhưng thứ cô chống lại là gì? Theo Cosmopolitan, Madonna từng là “phụ nữ da trắng giận dữ” của âm nhạc thập niên 1980, hay Pink giễu nhại giới giải trí của những năm 2000 - họ cũng từng tuyên chiến, nhưng để chống lại những quy tắc xã hội cũ mòn, thể hiện sức sáng tạo của bản thân và khao khát vượt lên khỏi chuẩn mực thông thường.
 |
| Cô nhắc đến quá khứ của mình chỉ để cười nhạo nó. Ảnh trái là trong MV Look What You Made Me Do, ảnh phải là trong lễ trao giải MTV Video Music Awards, nơi xảy ra vụ "cướp sân khấu" của Kanye West. |
Còn Swift? Cô chỉ biết đến chính mình mà lờ đi cả thế giới. Cô tuyên chiến với tất cả chỉ vì quyền lợi của bản thân mình, để chứng mình đứng trên tất cả. Chửi xéo tất cả vì dám nói xấu hay xử tệ với mình, nhưng Swift không hề nhắc đến một điều: Trách nhiệm của cô ở đâu khi uy tín (reputation) bản thân bị hạ thấp?
Cô cười nhạo thói “đóng vai nạn nhân” của chính mình trong quá khứ, nhưng vẫn tiếp tục đóng vai nạn nhân, chỉ có điều với thái độ khinh bạc và bất cần hơn. Nhưng một thông điệp như vậy sẽ chạm đến trái tim của người nghe?
Quá thừa toan tính nhưng thiếu hụt sáng tạo
Tờ Guardian thừa nhận, Swift luôn là một nữ doanh nhân lão luyện, nắm rất chắc dư luận trong tay. Với Look What You Made Me Do, cô khiến tất cả phải nói về mình. Đó là một tài năng ít ai có được. “Cô ấy biết rất rõ gió xoay chiều nào, và nhiều khi, cách bạn nói về tác phẩm âm nhạc của mình còn quan trọng hơn bản thân tác phẩm đó”.
Với một đĩa đơn chủ đạo như Look What You Made Me Do, phần âm nhạc đã hoàn toàn chìm nghỉm trước những chiêu trò thị phi vây lấp nó, một cách cố tình, từ chính người tạo ra nó. Những lời nhận xét về chất lượng âm nhạc lẩn khuất trong những bài phê bình. Toàn bộ báo chí và mạng xã hội đổ xô đi mổ xẻ từng hình ảnh, từng ca từ chửi xéo.
Nhưng xét về chuyên môn, Look What You Made Me Do không gây ấn tượng về sáng tạo. Trang The Ringer dành riêng một bài để so sánh MV này với các MV và màn biểu diễn của Beyonce, như Formation, Lemonade hay Sorry.
Một khán giả đã đăng hình ảnh chứng minh đoạn Swift đứng cùng dàn vũ công tương tự Beyonce trong Lemonade và bình luận: “Taylor Swift muốn được giống như Beyonce biết bao”. Một khán giả khác mỉa mai: “Taylor Swift muốn trở thành tất cả, trừ chính cô ấy”.
 |
| Một fan của Beyonce phản đối Swift bắt chước thần tượng. |
Việc mô phỏng hay bắt chước hình tượng của người khác để giễu nhại, như Swift làm với vô số kẻ thù của mình trong MV này, cũng được coi là phổ biến trong âm nhạc. Nhưng một MV chỉ toàn những hình ảnh mô phỏng và bắt chước lại là chuyện khác. Nó khiến người ta đặt câu hỏi: vậy sự sáng tạo của nghệ sĩ này nằm ở đâu?
“Cũng ổn nếu âm nhạc của cô ấy nghe không giống Taylor Swift, nhưng thật đáng hổ thẹn khi cảm giác cũng không còn giống” - Forbes viết. “Nhạc đệm nghe hợp hơn với cô bạn Lorde, còn điệp khúc rap nghe như cô ấy vừa học hát từ Fergie, và chính cô ấy cũng có vẻ không chắc chắn 100% rằng mình có thể hát tốt”.
Còn nhiều tờ báo lại chú tâm đến việc nữ ca sĩ muốn bóp chết quá khứ, trong khi quá khứ đó lại chính là “phong cách âm nhạc đã biến cô thành ngôi sao của mọi nhà như bây giờ”, theo Forbes.
“Đừng đốt bỏ, nhạo báng hay xua đuổi quá khứ. Hãy thừa nhận bạn đồng thời là sản phẩm và kiến trúc sư của chính mình trong quá khứ, và hãy trân trọng nó” - Cosmopolitan viết.
