Xã hội
Ảnh & Video
Tái hiện bánh xe nước cổ xưa bên dòng sông Trà
- Chủ nhật, 29/11/2015 18:17 (GMT+7)
- 18:17 29/11/2015
Biểu tượng độc đáo của người xứ Quảng được ông Mai Văn Quýt cần mẫn vót tre đan lát dựng lại mang ra trưng bày giúp người đi đường hiểu được lịch sử bên dòng sông Trà.
 |
| Theo P.Guilleminet trong tập "Một ngành công nghiệp An-nam" thì bờ xe nước bắt đầu được làm và lắp đặt trên sông Vệ ở Quảng Ngãi khoảng giữa thế kỷ 18. Sau một thời gian được ứng dụng ở sông Trà Khúc với quy mô lớn. Ảnh: Tư liệu. |
|
| Tròn 70 tuổi, ông Mai Văn Quýt (ngụ thôn Thống Nhất, xã Tịnh Ấn Tây, phường Trương Quang Trọng, TP Quảng Ngãi) là một trong những nghệ nhân hiếm hoi hàng ngày vẫn cần mẫn vót tre, đan lát tái hiện lại mô hình những bánh xe nước - dấu tích xưa bên dòng sông Trà. |
|
| Ông Quýt hy vọng, thông qua hình ảnh bánh xe nước được làm bằng chất liệu tre, nan quê nhà có thể truyền lửa đến thế hệ con, cháu về sự cần cù, vượt qua gian khó của cha ông thuở trước. Họ đã chế ngự được thiên nhiên khắc nghiệt để sản xuất trồng trọt, mưu sinh trên mảnh đất quê hương. |
|
| Ông Quýt kể, để làm được bờ xe nước (gồm 9 bánh xe), thuở xưa ông, cha cùng nhiều người thợ trong làng phải tốn nhiều công sức tìm đốn tre già, gọt mắt, cắt khúc rồi mang đi ngâm dưới nước suốt 6 tháng. Sau đó, tre được vớt lên phơi khô rồi chẻ nhỏ làm theo hàng nghìn chi tiết tùy loại. Làm bờ xe chất liệu chủ yếu bằng tre, sau đó dùng các loại dây rừng để buộc néo các bánh xe lại với nhau tạo guồng quay cho đồng bộ để đưa nước từ sông lên đồng. |
|
| "Mỗi bờ có 9 bánh xe nước (tính từ mặt nước lên bờ cao 12 m, dài đến 20 m) được làm từ hàng nghìn cây tre già cùng nhiều loại dây rừng. Tháng 2 hàng năm bờ xe bắt đầu đưa nước từ sông lên bờ, đến tháng 9 thì tháo dỡ để vừa tu sửa vừa tránh bị lũ cuốn trôi", lão nghệ nhân nói. |
|
|
Mô hình bánh xe nước làm bằng tre (sơn đen phủ ngoài) cao gần 3,5 m do ông Quýt cùng một số người thợ hoàn tất đưa vào trưng bày ở một điểm dừng chân thuộc phường Trương Quang Trọng, TP Quảng Ngãi.
|
|
| Đã có nhiều nhạc sĩ, thi sĩ, nhà nhiếp ảnh của nhiều thế hệ lấy bờ xe nước sông Trà khơi dậy cảm hứng sáng tác. Theo ông Phạm Trung Việt (tác giả cuốn sách Non nước xứ Quảng) thì ở Quảng Ngãi, việc xây dựng bờ xe nước chỉ có trên sông Trà Khúc và sông Vệ. Năm 1960, trên hai dòng sông này có đến 110 bờ xe nước đảm bảo nguồn nước tưới cho 4.500 ha ruộng lúa và tô điểm cho vẻ đẹp của dòng sông quê hương. |
|
| Bánh xe nước do ông Quýt tạo tác được giới thiệu, trưng bày ở một điểm dừng chân bên quốc lộ 1 đi qua TP Quảng Ngãi. "Tôi hy vọng du khách dừng chân tại đây vừa được sống trong không gian hoài niệm về bờ xe nước sông Trà thuở xưa vừa có thể thưởng thức văn hóa ẩm thực đặc trưng như cá bống, don sông Trà, tỏi Lý Sơn, quế Trà Bồng..của quê hương Quảng Ngãi ", ông thổ lộ. |
|
|
Ông Lê Hồng Khánh, nhà Nghiên cứu văn hóa Quảng Ngãi cho biết, từ thế kỷ 19 (thời nhà Nguyễn), người dân Quảng Ngãi đã tạo tác, vận hành thành thục bờ xe nước. Để làm được nó, người thợ phải đạt trình độ kỹ thuật cao, sức khỏe dẻo dai và chống chịu được lánh giá vì thường xuyên phải ngâm mình dưới nước.
|
Bờ xe nước
sông Trà
hoài niệm
Quảng Ngãi
