Một ngày tháng 9/2010, một Ajax bạc nhược dễ dàng phơi áo 0-2 trên sân Bernabeu của Real Madird hùng mạnh.
Chứng kiến màn trình diễn kém cỏi ấy, huyền thoại Johan Cruyff ngao ngán thừa nhận trên tờ De Telegraaf rằng Ajax hiện tại đã không còn là một thế lực của bóng đá châu Âu. Ajax đã không còn là Ajax mà Cruyff từng biết, say mê bởi lối chơi tấn công cống hiến đẹp mắt và mạnh mẽ.
Hành trình trở lại của thế lực một thời
Là hạt nhân của trong lối bóng đá tổng lực được sáng tạo bởi người thầy Rinus Michels đã khuấy đảo bóng đá châu Âu thập niên 70, 80 của thế kỷ trước, con mắt của Thánh Johan tất nhiên chẳng thể sai lầm. Những cố gắng sao chép công thức thành công của những gã khổng lồ châu Âu như Real, Barca hay Bayern của Ajax đã hoàn toàn thất bại.
 |
| Huyền thoại Johan Cruyff. |
Cruyff khi ấy nhấn mạnh Ajax chỉ có thể hưng thịnh trở lại nếu quay về đầu tư vào lứa trẻ và chấm dứt thuê những “gã mặc vest” ngoại quốc để trao cơ hội cho những người am hiểu văn hóa đội bóng.
Theo thời gian, nhu cầu của Cruyff được đáp ứng để từ đó phát huy hiệu quả tối đa. Edwin van der Saar, Frank de Boer, Marc Overmars góp mặt trong ban huấn luyện và giúp Ajax giành 4 chức vô địch quốc gia liên tiếp từ năm 2011 đến 2014.
Từ đây, hàng loạt cái tên đẳng cấp được ươm mầm và phát đi đến toàn châu Âu, đó là Luis Suarez, Christian Eriksen, Daley Blind, Tobey Alderweield. Lò đào tạo trẻ của đội bóng giàu truyền thống nhất Hà Lan chính thức tìm lại được danh tiếng thuở nào.
Và khi Boer tìm cơ hội mới tại bến đỗ lớn hơn, ghế nóng tại Amsterdam Arena được trao cho một cái tên đồng hương Peter Bosz. Khi ấy, Cruyff đã qua đời được hơn 3 tháng và không có cơ hội chứng kiến triết lý bóng đá tổng lực của mình được trình diễn tại đội bóng thân yêu.
 |
| HLV Peter Bo tiếp nối triết lý bóng đá từ thời Cruyff. Ảnh: Getty Images. |
Bosz khi còn là cầu thủ chưa từng chơi cho Ajax của Rinus Michels. Thế nhưng, triết lý của thứ bóng đá tấn công hoa mỹ đã ngấm sâu vào máu tiền đạo của tiền vệ người Hà Lan.
Không chỉ nhiều lần trực tiếp ngợi ca bóng đá tổng lực, ít ai biết rằng Bosz đã từng bỏ tiền túi của mình mua vé cả mùa của Ajax và mê mẩn chứng kiến Cruyff cùng các đồng đội tung hoành những năm 1981-1983 dù khi đó ông đang trong biên chế của Vitesse.
Ajax của Bosz với lối đá tổng lực "kiểu mới"
Ai cũng biết âm hưởng của bóng đá tổng lực đã tắt từ lâu với sự phát triển của tư duy bóng đá hiện đại. 11 con người khi có bóng không thể vội vã lao lên tấn công vì họ cần đảm bảo vị trí của mình. Bosz tất nhiên nắm rõ điều đó. Với nguồn tài năng trẻ dồi dào, ông sử dụng một thứ chiến thuật được các chuyên gia đánh giá “bóng đá tổng lực kiểu mới”.
 |
| Bóng đá tổng lực đã mang lại thành công cho Ajax và đội tuyển Hà Lan trong thập niên 70, 80 của thế kỷ trước. Ảnh: FM Base. |
Hãy nhìn vào đội hình hiện tại của đội chủ sân Amsterdam Arena. Andre Onana, 21 tuổi, hoàn thành cực tốt vai trò của một thủ môn quét theo yêu cầu của bóng đá tổng lực.
Sau sự chuyển đi của Cillessen, Onana thi đấu vô cùng tự tin và vượt qua cả yêu cầu được đóng đinh cho một thủ môn truyền thống. Anh làm chủ tốt khoảng không ngoài khu vực 16m50 và tạo cơ hội phản công bằng các đường chuyền chuẩn xác.
Hình bóng của triết lý tấn công tổng lực cũng hiện hữu rõ ràng ngay tại hàng thủ của Ajax. Daley Sinkgraven, 21 tuổi, một hậu vệ cánh nhưng rất giỏi trong hỗ trợ tấn công.
 |
| Hậu vệ cánh Daley Sinkgraven. Ảnh: Getty Images. |
Trung vệ Diego Sanchez, 24 tuổi là hình mẫu điển hình của hậu vệ trong bóng đá tổng lực với khả năng phát động như một cầu thủ làm bóng. Trong bộ tứ vệ, duy nhất Joel Veltman mang dáng dấp của cây phòng ngự theo phong cách cổ điển.
Để nói về sự linh hoạt trong chiến thuật của Bosz, minh chứng rõ ràng là trường hợp của Hakim Ziyech, 24 tuổi. Không một chuyên gia nào có thể nhận diện anh ta là một cầu thủ chạy cánh, tiền vệ hay cầu thủ tấn công bởi anh chơi vô cùng tự do.
Nếu xét trên sơ đồ tổng lực hơn 40 năm về trước, Ziyech ở vị trí trung tâm lối chơi như huyền thoại Cruyff từng làm. Tuy nhiên, khi đặt trái bóng vào chân Ziyech người ta lại như thấy một Matt Le Tissiers với các pha đảo bóng, khả năng sáng tạo gần như vô hạn và dứt điểm cực tốt.
Con số 11 bàn thắng và 16 đường kiến tạo trong mùa giải năm nay của Ziyech phần nào chứng minh cho điều đó.
Phía trên hàng tấn công là sự xuất hiện của hàng loạt cái tên tiềm năng. Bertrand Traore, 21 tuổi, mượn từ Chelsea; Kasper Dolberg, 19 tuổi, đã có 20 bàn mùa này; Justin Kluivert, 18 tuổi, con trai của Patrick Kluiver và David Neres, Amin Younes mang đến cho Bosz một cơn đau đầu dễ chịu khi lựa chọn đội hình.
Triết lý mới khiến Ajax thể hiện không tốt hồi đầu mùa và phải nhường chức vô địch quốc gia Hà Lan cho Feyenoord với 1 điểm ít hơn.
Thế nhưng, hiện tại, khi mọi thứ đã ổn định, người ta thấy đội chủ sân Amsterdam Arena có thể tấn công mạnh mẽ mang hương sắc của bóng đá tổng lực nhưng vẫn đảm bảo được sự ổn định trong vị trí của từng cầu thủ.
Trong trận bán kết lượt đi Europa League mùa này, với độ tuổi trung bình của 11 cầu thủ ra sân là 22 tuổi 137 ngày - trẻ thứ 2 trong lịch sử giải đấu, Ajax vẫn dễ dàng đánh bại Lyon bằng sơ đồ 4-3-3 mạnh mẽ. Con số 4 bàn đội chủ nhà ghi được ngày hôm đó thậm chí còn chưa tương xứng với những gì họ tạo ra.
 |
| Ajax đánh bại Lyon với tỉ số 4-1 bằng đội hình trẻ thứ 2 trong lịch sử Europa League. Ảnh: Getty Images. |
Bằng màn trình diễn đã thể hiện tại Europa League mùa này, tấm vé tham dự trận chung kết tại Stockholm dành cho Ajax là hoàn toàn xứng đáng. Năm 1995, Ajax của Van Gaal vô địch châu Âu sau chiến thắng 1-0 trước AC Milan của Fabio Capello. Một năm sau, họ lại được hít thở không khí của trận đấu cuối cùng của Champions League.
Từ đó đến nay, sau 21 năm, de Godenzonen (biệt danh của Ajax) mới tái lập được thành tích ấy. Mọi thứ phía trước đội chủ sân Amsterdam Arena hiện nay là vô cùng hứa hẹn. Các cổ động viên và những người yêu bóng đá đẹp đang mong chờ Ajax tỉnh giấc để trở về với vị thế một ông lớn trên bản đồ bóng đá châu Âu.
Nhiều người lo ngại mùa hè này, các ông lớn sử dụng những đồng euro để phá nát đội hình của Ajax. Nhưng không, nếu nhìn vào sự hiệu quả tại lò đào tạo trẻ với những tài năng Donny van de Beek, Kenny Tete, Václav Černý, Abdelhak Nouri, Frenkie de Jong đang tỏa sáng tại Jong Ajax (sân sau của Ajax), Peter Bosz chắc chắn không phải quá lo lắng.
Sự lo lắng lúc này có lẽ đang thuộc về Jose Mourinho cùng Man United, những người sẽ phải đối đầu với độ hình trẻ trung của Bosz vào rạng sáng 25/5.
