Bài đăng nhân kỷ niệm 15 năm Facebook của Mark Zuckerberg cách đây ít ngày tiếp tục gây tranh cãi. The Guardian cho rằng CEO Facebook đã sử dụng những "thủ thuật ngôn ngữ" để đánh tráo khái niệm giữa Internet và Facebook nhằm có được thiện cảm từ công chúng.
Tương tự nhiều bài phát biểu trước đây, CEO Facebook kể lại câu chuyện tạo ra mạng xã hội này trong ký túc xá đại học Harvard 15 năm trước.
 |
| Mark Zuckerberg hãy thôi nhắc đến câu chuyện "ký túc xá Facebook" để tập trung vào hiện thực. Ảnh: Bostonglobe. |
"Mười lăm năm trước, tôi đã ra mắt phiên bản đầu tiên của website Facebook từ ký túc xá đại học. Vào thời điểm đó, tôi nhận ra rằng có rất nhiều trang để tìm thấy mọi thứ từ sách, nhạc, tin tức, thông tin đến doanh nghiệp, ngoại trừ thứ thực sự quan trọng nhất: con người. Vì vậy, tôi đã xây dựng một trang web đơn giản, nơi chúng tôi có thể kết nối với những người mình muốn và chia sẻ những gì quan trọng", Mark Zuckerberg mở đầu bài viết.
Nội dung "tâm thư" của Mark Zuckerberg được đăng ở đây. Tuy nhiên, chúng không đủ để che đi những sự thật trần trụi về Facebook. Dưới đây là 4 điều cơ bản mà CEO Facebook đã cố lấp liếm.
2019 không phải lúc Zuckerberg mải mê "kết nối thế giới" nữa
Thực chất, "sứ mệnh" cao cả kết nối mọi người không phải là mục đích ban đầu của Facebook. Phiên bản đầu tiên của Facebook là FaceMash, một nền tảng mà CEO Facebook đánh cắp những bức ảnh của các nữ sinh cùng trường để mọi người đánh giá về độ nóng bỏng của họ. Điều này không được Mark đề cập nhưng nhiều bình luận bên dưới bài viết đã nói thay vị CEO này.
 |
| Facemash, công cụ cho phép đánh giá ngoại hình của các nữ sinh Harvard mới là phiên bản đầu tiên của Facebook. Ảnh: Phim The Social Network. |
Suốt 15 năm qua, Zuckerberg vẫn nghĩ về mục đích kết nối mọi người. Thế nhưng, trang Guardian khuyên CEO Facebook hãy bắt đầu nghĩ đến chuyện tin vào việc một mạng xã hội có thể tiếp tay giả mạo trái phiếu, ảnh hưởng đến kết quả bầu cử và tràn lan tin giả. Đó là điều đáng suy nghĩ trong năm 2019 thay vì "nhai đi nhai lại" sứ mệnh kết nối mọi người từ năm 2003.
Bên cạnh đó, trong "tâm thư" nhân dịp Facebook 15 năm tuổi, Mark cũng "quên" nhắc đến anh em nhà Winklevoss, hai người đã bị ông chơi xấu. Mark Zuckerberg nhận làm một mạng xã hội cho hai anh em Winklevoss nhưng mục đích chính là trì hoãn nhằm ra mắt Facebook trước. Mark Zuckerberg cho rằng mạng xã hội của hai anh em này sẽ cạnh tranh với Facebook.
"Quốc gia" 2,7 tỷ người, đầy ảnh hưởng đến Internet
Facebook có hơn 2,7 tỷ người dùng với 100 ngôn ngữ và gần 1,7 tỉ USD doanh thu chỉ trong quý IV/2018 và 59 tỷ USD cho cả năm. Công ty cũng có mức vốn hóa thị trường lên đến 484 tỷ USD trong tháng 1/2019. "Những con số mà mọi người nên chú ý và suy ngẫm về sức mạnh thực sự của Facebook", Guardian viết.
Nếu nói Facebook là một xã hội thì Mark Zuckerberg là tổng thống của một quốc gia có 2,7 tỷ dân, tài lực mạnh mẽ với tầm ảnh hưởng toàn cầu.
Tuy vậy, theo Guardian, trong bài viết của mình, Mark Zuckerberg không thừa nhận sức mạnh thực sự của bản thân mà chuyển giao toàn bộ quyền lực đó cho Internet. Trong suốt 15 năm, Zuckerberg đại diện cho câu lạc bộ các tỷ phú, nơi có rất nhiều công ty mất hàng chục năm vẫn chưa thể tiếp cận. Facebook vẫn đang phát triển và thâu tóm ngày càng nhiều quyền lực trong tay.
 |
| Với 2,7 tỷ người dùng, Facebook chứa đựng những quyền lực vô hình. Ảnh: CommonSpace. |
"Phần lớn kinh nghiệm của mọi người trong quá khứ được xác định bởi các tổ chức phân cấp lớn như chính phủ, phương tiện thông tin đại chúng, trường đại học và các tổ chức tôn giáo. Những nơi này mang lại sự ổn định nhưng thường ở xa và không thể truy cập được. Nếu bạn muốn tiến bộ, bạn sẽ phải thăng tiến từ từ. Nếu bạn muốn bắt đầu một cái gì đó mới hoặc truyền bá một ý tưởng mới, sẽ khó khăn hơn nếu không có sự ban phước của các tổ chức này", Mark Zuckerberg cho rằng Internet giúp mọi người tự do hơn trong việc chia sẻ.
Viết những lời này nhưng Mark Zuckerberg không nhận ra ông cũng là một trong những tổ chức có cách hoạt động tương tự các tổ chức tôn giáo, chính quyền. Facebook quản lý người dùng bằng các điều khoản, quy tắc và thuật toán. Điểm khác biệt duy nhất là Facebook không hề ổn định.
Đồng thời, Facebook cũng sử dụng sức mạnh của mình để vận động hành lang cho các chính trị gia ở Washington, Brussels, New Delhi, Brasíin, Canberra, Ottawa, Dublin và London. "Nhân viên của Facebook cũng tích cực giúp các nhà lãnh đạo quốc gia như Donald Trump, Narendra Modi và Rodrigo Duterte nắm quyền", Guardian viết.
Internet từng không ảnh hưởng xã hội như Facebook
"Trước khi có Internet, nếu bạn có quan điểm hoặc sở thích khác với mọi người trong khu phố của bạn, việc tìm một cộng đồng chia sẻ sở thích của bạn sẽ khó hơn. Nếu ai đó bạn biết đã chuyển nhà, bạn thường sẽ mất liên lạc. Nếu bạn muốn gây sự chú ý cho một vấn đề, bạn thường phải thông qua các chính trị gia hoặc báo chí, những người có quyền phân phối thông điệp của bạn. Nếu bạn muốn tiếp cận khách hàng mới cho doanh nghiệp của mình, bạn thường phải mua quảng cáo hoặc bảng quảng cáo đắt tiền", Mark Zuckerberg viết về việc Internet đã giúp mọi người tiếp cận, chia sẻ thông tin dễ dàng hơn.
 |
| Internet không khiến Osama Binladen quyền lực hơn nhưng Facebook khiến hàng trăm nghìn người phải tị nạn vì mâu thuẫn dân tộc. |
Theo Guardian, Mark Zuckerberg đang đưa cách mà Facebook hoạt động gán cho Internet. Những quyền tự do, dân chủ của Internet được ông gán cho Facebook một cách khập khiễng.
Thực tế, trước khi có Facebook, Internet không giúp những tư tưởng kích động thù hằn và các hoạt động khủng bố lan rộng. Những diễn đàn, hội nhóm, các mạng xã hội như Blog 360, MySpace không gây ra những biến cố chính trị. Nhưng đến thời của Facebook, kết quả bầu cử của siêu cường quốc Mỹ bị ảnh hưởng, phân biệt sắc tộc, tôn giáo gia tăng. Một số chiến dịch diệt chủng chống lại loài người được thực hiện bằng cách sử dụng các tính năng của Facebook mà Mark Zuckerberg cho rằng nó được dùng để giải phóng thế giới.
"Bây giờ, bạn có thể kết nối với bất cứ ai và sử dụng tiếng nói riêng của bạn. Bạn không cần phải đi qua các tổ chức hiện có theo cùng một cách. Con người bây giờ có sức mạnh lớn hơn nhiều, và điều đó tạo ra cơ hội, nhưng cũng có những thách thức và trách nhiệm mới", Zuckerberg viết.
Theo Guardian, Facebook thực sự là một con dao hai lưỡi khi nó cung cấp các công cụ, quyền lực cho cả những nhà dân chủ và cả những lực lượng chống dân chủ, vô nhân tính, gây thù hận và bạo lực cho thế giới.
"Vấn đề ở đây là Facebook chứ không phải mạng Internet", Guardian cho rằng Facebook là mầm móng của những bất ổn chính trị thế giới, hoàn toàn khác với cách mà Internet hoạt động.
Thực tế là cấu trúc và chức năng của Facebook trái nghịch với hệ tư tưởng của Internet. Internet phân phối và dựa trên mã nguồn mở, mọi người bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin và không có những chiến dịch quảng cáo hướng mục tiêu.
Facebook 'độc hại' hơn Apple, Amazon, Google
Trên thực tế, Facebook không phản ảnh hoàn toàn xã hội thực, nơi con người chịu trách nhiệm những việc của họ. Facebook không có luật lệ xã hội chặt chẽ, mọi người tự do phát ngôn, mua quảng cáo mà không phải chịu trách nhiệm. Chính điều này khiến Facebook trở thành một xã hội chứa đựng nhiều tiêu cực và sự mất lòng tin.
 |
| Sau 10 năm, Facebook là ứng dụng ảnh hưởng tiêu cực nhất đến xã hội. |
Hãy cùng nhìn lại một số dữ liệu khảo sát về Facebook để thấy sau 15 năm Facebook đang như thế nào. Theo khảo sát của CB Insights, sau 10 năm, Facebook là công ty gây ảnh hưởng tiêu cực nhất cho xã hội với 40% trên 4.000 người tham gia tán thành. Đứng sau Facebook là Amazon với 11% và Google với 4%.
Trong một cuộc khảo sát khác về lòng tin dành cho các ứng dụng của Statista, có 40% người dùng ở Mỹ mất lòng tin với Facebook vì các bê bối của mạng xã hội này.
Kết thúc "tâm thư", Zuckerberg cho rằng Facebook sẽ tiếp tục 15 năm tiếp theo. Liệu CEO Facebook có thực hiện được điều đó khi Facebook vẫn hàng ngày bất ổn và lòng tin của người dùng đang giảm dần?
