Trong báo cáo cập nhật ngành dược, SSI Research đánh giá đợt bùng phát dịch lần thứ 4 đã ảnh hưởng tiêu cực đến các công ty trong ngành do tình trạng giãn cách xã hội kéo dài trên toàn quốc. Tổng doanh thu lũy kế 8 tháng đầu năm của toàn ngành ước giảm 11% so với cùng kỳ.
Trong đó doanh thu từ các cửa hàng thuốc bán lẻ giảm 3% và doanh thu tại bệnh viện giảm 16%. Kết quả này dựa trên ước tính từ các công ty dược niêm yết và dữ liệu đấu thầu thuốc từ Cục Quản lý Dược Việt Nam.
Khó nhập khẩu vaccine
Các biện pháp giãn cách thắt chặt, đặc biệt là các tỉnh phía Nam đã gây ra sự gián đoạn trong hoạt động cung ứng và phân phối thuốc. Các công ty dược phẩm lớn ở miền Nam phải cắt giảm sản lượng 20 - 30% trong tháng 7 và tháng 8 để thực hiện yêu cầu “3 tại chỗ” của Chính phủ.
Ngoài ra nhiều bệnh viện ở miền Nam cũng đã chuyển đổi thành trung tâm điều trị Covid-19, khiến doanh thu dược phẩm giảm đáng kể, trong khi kênh bệnh viện chiếm hơn 60% nhu cầu của ngành.
Ngoài ra SSI Research nhận định rất ít doanh nghiệp trong nước hưởng lợi từ hoạt động nhập khẩu vaccine và thuốc điều trị Covid-19. Mặc dù nhiều công ty Việt Nam đã được Chính phủ cho phép nhập khẩu, thực tế, rất ít doanh nghiệp thực hiện do quy trình phức tạp và nguồn cung khan hiếm.
Đối với việc sản xuất thuốc điều trị Covid-19, phần lớn nguồn cung đều được kiểm soát chặt chẽ bởi các công ty Nhà nước. Ngoại trừ duy nhất là Stellapharm (công ty nước ngoài do Stada sở hữu) được chọn là công ty tư nhân đầu tiên sản xuất Molnupiravir (thuốc điều trị Covid-19 chính) với quy mô lớn trong nước.
Một số ít công ty trong nước khác như Traphaco hoặc Phytopharma được hưởng lợi gián tiếp thông qua việc cung cấp các thực phẩm chức năng và đông dược có tác dụng làm dịu đi các triệu chứng Covid-19 như Xuyên tâm liên (giảm ho, giảm đờm), vitamin, nước muối sát khuẩn…
Trước đó vào đầu tháng 6, một số cổ phiếu ngành dược từng "nổi sóng" sau khi Bộ Y tế công bố danh sách 36 đơn vị đủ điều kiện nhập khẩu và bảo quản vaccine Covid-19. Dù chỉ xuất hiện trong danh sách được phép nhập khẩu vaccine cũng giúp nhiều cổ phiếu bật tăng trần lúc đó như Dược phẩm Bến Tre (DBT), Dược phẩm Trung ương CPC1 (DP1), Dược Thiết bị Y tế Đà Nẵng (DDN) hay Xuất nhập khẩu Y tế TP HCM (YTC)...
Hay vào cuối tháng 8, cổ phiếu VMD của Y Dược phẩm Vimedimex từng gây chú ý với chuỗi tăng trần liên tục sau thông tin ký hợp đồng với đối tác từ UAE để nhập khẩu nhiều loại vaccine về Việt Nam nhưng chưa nhiều tiến triển. Mới nhất vào 16/9, công ty này được Cục Quản lý Dược cấp phép nhập khẩu 30 triệu liều vaccine Hayat Vax.
Hồi phục mạnh trong năm 2022
Năm nay Việt Nam đã trải qua 2 đợt bùng phát dịch bệnh với các đợt giãn cách liên tiếp kéo dài gần 4-6 tháng ở một số tỉnh, SSI Research ước tính điều này có thể khiến doanh thu ngành dược phẩm giảm mạnh so với các năm trước.
Sang năm 2022, nhóm chuyên gia dự báo các công ty dược phẩm sẽ có kết quả lợi nhuận phục hồi mạnh mẽ và có thể đạt mức trước dịch Covid-19. Điều này là nhờ khả năng cao mở cửa kinh tế trở lại một phần hoặc toàn bộ, cùng với tỷ lệ tiêm chủng ngày càng tăng trong toàn dân Việt Nam.
 |
Dự báo doanh thu ngành dược và giá nguyên liệu đầu vào. Nguồn: SSI Research. |
Quy trình phê duyệt thuốc cũng dự kiến diễn ra nhanh hơn trong nửa cuối năm nay, sau thời gian trì hoãn đáng kể từ năm 2020 đến nay do một số vướng mắc về quy định của Cục Quản lý Dược Việt Nam.
SSI Research dẫn chứng số lượng phê duyệt thuốc đã tăng từ 171 trường hợp trong 8 tháng đầu năm ngoái lên 335 trường hợp trong 8 tháng đầu năm nay và thời gian phê duyệt trung bình đối với một số loại thuốc đã giảm từ 22 tháng xuống 18 tháng.
Đây là một dấu hiệu tốt vì nhiều công ty dược phẩm trong nước đang cần triển khai các sản phẩm mới để đối phó với tốc độ R&D ngày càng tăng trong ngành, đặc biệt là đối với các công ty gần đây đã chọn không xây dựng các nhà máy sản xuất mới như Imexpharm, BIdiphar, Pymepharco và Dược Hậu Giang, do các công ty này đang chờ giấy phép thuốc mới để mở rộng sản xuất.
Nhóm phân tích từ SSI Research cho rằng điều này sẽ dẫn đến tăng trưởng doanh thu tốt hơn và có thể dẫn đến cạnh tranh hơn trong ngành từ năm 2022.
Động lực tăng trưởng của ngành dược còn đến từ việc giá hoạt chất đầu vào dược phẩm toàn cầu (API) hạ nhiệt nhanh chóng khi Ấn Độ - nhà cung cấp quan trọng cho Việt Nam đã hoạt động trở lại vào tháng 5 và bắt đầu hạ giá xuất khẩu. Sau Ấn Độ, Trung Quốc cũng bắt đầu giảm giá API từ tháng 8. Do đó, nhóm chuyên gia nhận định rằng giá API nhập khẩu về Việt Nam tiếp tục giảm trong vài tháng cuối năm nay.
Về triển vọng nguồn cung API, Ấn Độ đang đẩy mạnh năng lực sản xuất khi chính phủ quốc gia này đã thực hiện ưu đãi tiền mặt trị giá 200 triệu USD cho các nhà máy API sản xuất kháng sinh, thuốc chống HIV, vitamin và 51 thành phần dược phẩm quan trọng khác. Đây là động thái đầy tham vọng nhằm vượt qua sự thống trị của Trung Quốc trên thị trường API toàn cầu.
Theo đó SSI Research kỳ vọng sẽ có thêm nhiều nhà cung cấp tiếp cận thị trường dược phẩm Việt Nam từ nửa cuối năm và giá nguyên liệu đầu vào của các công ty trong nước sẽ sớm giảm từ mức cao, từ đó giúp cải thiện tỷ suất lợi nhuận từ năm 2022.
