Người ta thường hay nói “Mắc kẹt trên sông mà không có mái chèo” để lột tả một tình huống khó khăn không lối thoát. Tuy nhiên, thực ra nếu con sông đó ở Bắc bán cầu vào mùa hè này thì mái chèo cũng chẳng ích gì.
Tình trạng thiếu mưa tới tàn khốc và những đợt nắng nóng bất tận đang rút cạn các dòng sông ở Mỹ, châu Âu, châu Á và Trung Đông. Nhiều sông đang bị thu hẹp cả về chiều dài và chiều rộng. Những mảng lòng sông nhô lên khỏi mặt nước trở thành cảnh tượng “bình thường mới”. Thậm chí có những con sông cạn trơ đáy.
Cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra đang “tiếp đà cho” thời tiết khắc nghiệt trên toàn cầu, điều này không chỉ ảnh hưởng đến các con sông mà còn tác động đến những người sống dựa vào chúng.
Hầu hết người dân trên hành tinh chừng mực nào đó đều phụ thuộc vào các con sông, cho dù là để lấy nước uống, tưới tiêu, năng lượng hay vận chuyển hàng hóa.
Hãng tin CNN công bố hình ảnh từ không gian của 6 trong số những con sông như vậy.
Sông Colorado
Dòng sông Colorado đang khô cạn dần giữa lúc hạn hán lịch sử ở miền Tây nước Mỹ chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Con sông này được duy trì bởi hai trong số các hồ chứa lớn nhất nước Mỹ và để bảo vệ lưu vực sông, chính phủ Mỹ đã triển khai chương trình cắt nước bắt buộc cũng như yêu cầu các bang đưa ra các kế hoạch hành động bổ sung.
Một trong những hồ chứa đó, hồ Mead, đang bị thu hẹp kích thước khi mực nước giảm xuống trạng thái "hồ chết".
“Hồ chết” tức là hồ chứa sẽ không đủ nước để xả xuống hạ lưu thông qua một con đập.
Mực nước của hồ Mead đã có xu hướng giảm từ năm 2000, nhưng đang giảm mạnh hơn kể từ năm 2020.
  |
Sông Colarado năm 2000 (trái) và năm 2022 (phải). Ảnh: CNN. |
Mực nước hồ xuống thấp đến mức trong năm qua đã có phát hiện đáng sợ được ghi nhận, trong đó có những hài cốt người trong một cái thùng - được cho là nạn nhân của một vụ bạo hành gia đình từ nhiều thập kỷ trước.
Khủng hoảng nguồn nước sông Colorado gây ra nguy cơ lớn đối với khoảng 40 triệu người ở 7 bang của Mỹ và Mexico, vốn sống dựa vào nước của con sông để sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và sản xuất điện.
Sông Trường Giang
Sông Trường Giang (Trung Quốc) đang khô cạn và lòng sông trồi lên ở một số khu vực. Nhiều nhánh của con sông dài nhất thế giới này đang khô hạn nặng nề. Trung Quốc đã phải công bố cảnh báo hạn hán trên toàn quốc lần đầu tiên sau 9 năm và sóng nhiệt dài nhất trong 6 thập kỷ.
  |
Sông Trường Giang năm 2021 (trái) và năm 2022 (phải). Ảnh: CNN. |
Tác động từ việc sông Trường Giang giảm mực nước rất đáng lo ngại. Tại Tứ Xuyên, một tỉnh với 84 triệu dân, thủy điện chiếm khoảng 80% công suất điện. Phần lớn đến từ sông Trường Giang, và khi dòng chảy của nó chậm lại, sản lượng điện đã giảm dần, khiến chính quyền địa phương phải ra lệnh đóng cửa tất cả các nhà máy trong 6 ngày.
Theo hãng thông tấn Trung Quốc Tân Hoa xã, Tứ Xuyên đang chứng kiến lượng mưa chỉ bằng phân nửa so với bình thường và một số hồ chứa đã cạn kiệt hoàn toàn.
Sông Rhine
Sông Rhine khởi nguồn từ dãy Alpes Thụy Sĩ, chảy qua Đức và Hà Lan và sau đó đổ ra Biển Bắc. Đây vốn một kênh quan trọng đối với tuyến vận chuyển của châu Âu, nhưng hiện tại, tuyến đường thủy này đang trở thành ác mộng.
Nhiều khúc lòng sông đã nhô lên trên mặt nước, đồng nghĩa với việc những con tàu cố đi qua sông này sẽ phải vượt qua một loạt chướng ngại vật, khiến thời gian di chuyển bị đình trệ.
  |
Sông Rhine năm 2021 (trái) và năm 2022 (phải). Ảnh: CNN. |
Sông Rhine có nhiều mực nước khác nhau trong suốt chiều dài của nó. Tại Kaub, ngay phía tây Frankfurt, Đức, mực nước đã giảm xuống thấp tới mức còn 32 cm.
Đối với các công ty vận tải biển, mực nước dưới 40 cm trên sông Rhine được xem là quá thấp, và ở Kaub, mực nước dưới 75 cm đồng nghĩa với việc tàu container phải giảm tải khoảng 30%, theo các nhà kinh tế của Deutsche Bank.
Mực nước thấp khiến chi phí vận chuyển trở nên đắt đỏ hơn và chính người tiêu dùng phải chịu chi phí đó.
Sông Po
Sông Po chảy qua miền Bắc Italy và chảy theo hướng đông, đổ vào biển Adriatic. Nó được "nuôi dưỡng" từ tuyết vào mùa đông trên dãy Alpes và lượng mưa lớn vào mùa xuân. Thông thường, lũ lụt khốc liệt mới là vấn đề nổi cộm nhất của con sông này.
Tuy nhiên, giờ đây, sông Po trông rất khác. Mùa đông ở miền Bắc Italy khô hạn nên tuyết là nguồn cung cấp nước, mùa xuân và mùa hè cũng khô cạn khiến khu vực này rơi vào đợt hạn hán tồi tệ nhất trong 7 thập kỷ qua. Con sông cạn trơ đáy tới nỗi một quả bom thời Thế chiến II gần đây đã được tìm thấy.
  |
Sông Po năm 2021 (trái) và năm 2022 (phải). Ảnh: CNN. |
Một vấn đề đáng ngại nữa là hàng triệu người dựa vào sông Po để mưu sinh, chủ yếu là nông dân.
Khoảng 30% thực phẩm của Italy được sản xuất dọc theo sông Po, và một số mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng nhất nước này, như pho mát Parmesan, cũng được sản xuất ở đây.
Sông Loire
Sông Loire ở Pháp giữ nguồn sống cho một thung lũng với những vườn nho tạo ra một số loại rượu vang nổi tiếng nhất thế giới.
Con sông trải dài gần 1.000 km và được coi là dòng sông hoang dã cuối cùng của Pháp, hỗ trợ các hệ sinh thái đa dạng sinh học trên khắp thung lũng, phần lớn trong số đó được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) bảo vệ.
Nhiều khúc sông khá nông nhưng mực nước và dòng chảy của nó có thể thay đổi nhanh chóng theo thời tiết, nhất là khi tuyết tại đầu nguồn tan chảy. Tuy nhiên, một số đoạn khô cạn đến mức người dân có thể đi bộ qua.
  |
Sông Loire năm 2021 (trái) và năm 2022 (phải) Ảnh: CNN. |
Những hình ảnh vệ tinh từ thị trấn Saumur của Pháp cho thấy đất trong thung lũng hầu hết là màu nâu và khô cằn trong khi một năm trước, một màu xanh tươi tốt bao trùm khu vực.
Các nhà chức trách đang nỗ lực xả nước từ đập vào sông, chủ yếu để đảm bảo có đủ nước làm mát bốn nhà máy điện hạt nhân dọc con sông.
Sông Danube
Danube là con sông dài nhất Tây Âu và là kênh vận chuyển quan trọng đi qua 10 quốc gia. Ở Romania, Serbia và Bulgaria, các công nhân đang nạo vét sông chỉ để đảm bảo tàu thuyền vẫn có thể di chuyển.
Danube chưa rơi vào tình trạng tồi tệ như một số con sông khác của châu Âu, nhưng các quốc gia như Hungary có nền du lịch vốn phụ thuộc vào sông Danube đã cảm nhận rõ ràng những tác động tiêu cực từ việc mực nước sụt giảm.
  |
Sông Danube năm 2021 (trái và năm 2022 (phải). Ảnh: CNN. |
Một số tàu du lịch không thể đi qua các đoạn sông hoặc thậm chí không đến được Hungary. Theo Tổng cục Du lịch Hungary, một con tàu trung bình 1.600 tấn hiện chỉ có thể đi qua lưu vực sông ở Hungary mà không có hàng hóa.
