“Sách lậu dù ở phiên bản nào cũng đã trở thành vấn đề nhức nhối của giới làm sách. Hôm nay, khi phát hiện và xử phạt một trang sách lậu, ngay ngày mai, một trang khác lại mọc lên, rất nhanh và tràn lan”, ông Lê Lân - Giám đốc Nhà xuất bản Nông nghiệp - chia sẻ.
Là một trong những đơn vị đầu tư làm ebook, ông Lê Lân cho hay ebook lậu nếu không được xử lý dứt điểm, có thể gây tổn hại nghiêm trọng tới nền xuất bản điện tử.
 |
| Việc sao chép sách và phát tán bất hợp pháp đang trở thành vấn nạn gây nhức nhối trong giới làm sách. Ảnh: Mirror. |
Ebook lậu tràn lan
Bà Nguyễn Thị Diễm Phương - Trưởng phòng Sách điện tử, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM (đơn vị có 10 năm kinh nghiệm làm ebook) - quan sát thấy hiện nay có nhiều trang phát tán ebook lậu những đầu sách của Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM.
“Có lần, chúng tôi tự nhìn thấy; cũng có lần, chính tác giả phát hiện ra và báo lại với đơn vị tôi rằng những cuốn sách của họ viết ra đang xuất hiện trên các trang dưới hình thức bất hợp pháp”, bà Diễm Phương cho hay.
Theo bà Diễm Phương, ebook lậu là vấn nạn đã kéo dài suốt bao năm qua, không có dấu hiệu chấm dứt, thậm chí ngày càng xuất hiện với tần suất nhiều hơn.
Do số lượng các trang ebook lậu “mọc lên như nấm”, các nhà quản lý không kiểm soát hết được nguồn ebook không có bản quyền.
“Ebook lậu ảnh hưởng tới cách tiếp cận nguồn sách chính thống, có bản quyền và gây tổn hại tới việc bảo vệ bản quyền, tác quyền của tác giả, dịch giả; từ đó làm tổn thất tới doanh thu của chúng tôi”, đại diện Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM nói.
Trên không gian mạng, những trang ebook lậu không yêu cầu người dùng phải trả phí. Thay vào đó, những kẻ “tội phạm vi phạm bản quyền” hưởng lợi từ việc bán quảng cáo. Để vào “đọc chùa” một cuốn ebook, các trang đó thường yêu cầu người dùng xem hết một đoạn quảng cáo.
Năm 2010, tiểu thuyết kinh điển Biểu tượng thất truyền của Dan Brown ra mắt bạn đọc, hứa hẹn mang lại doanh thu bùng nổ. Nhưng chưa đầy một ngày sau, phiên bản điện tử của cuốn tiểu thuyết này xuất hiện tràn lan trên mạng, cho phép người dùng tải miễn phí. Chỉ trong vài ngày, lượt tải của cuốn sách lên tới hơn 100.000.
Ông Lê Lân - Giám đốc Nhà xuất bản Nông nghiệp - cho hay đến nay, không có con số cụ thể nào được đưa ra về thiệt hại mà vấn nạn ebook lậu gây ra cho tác giả, dịch giả và đơn vị xuất bản. Nhưng chắc chắn đó là một con số rất lớn.
Vài năm trước, một số phần của cuốn sách best-seller Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu? (Rosie Nguyễn) do Nhã Nam phát hành bị phát tán trên mạng và nhanh chóng nhận về hơn 400.000 lượt xem.
“Sách lậu luôn để lại một tổn thất lớn. Tội phạm sao chép sách lên mạng một cách rất tự nhiên. Chỉ cần một chiếc điện thoại, máy ảnh hay máy scan, ai cũng có thể sao chép một cuốn sách và phát tán trên không gian mạng”, ông Lê Lân nói.
Vì lo ngại vấn đề bản quyền không được đảm bảo, theo ông Lê Lân, nhiều đơn vị xuất bản hiện nay “chưa thực sự thiết tha làm ebook. Thậm chí, người trong nghề còn nói với nhau rằng làm ebook có thể coi là một con đường dẫn đến mất sách”.
  |
Một số trang web cho phép độc giả đọc và tải sách miễn phí. |
Vi phạm luật sở hữu trí tuệ
Theo bà Diễm Phương - Trưởng phòng Sách điện tử, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM - những hành động đơn giản như mua một cuốn sách giấy về chụp ảnh màn hình từng trang, ghép chúng lại với nhau dựa trên sự hỗ trợ của công nghệ là hành vi rất đơn giản và dễ dàng tạo nên một cuốn sách y như bản gốc.
Sách lậu ở phiên bản sách giấy hay điện tử đều có những hình thức sao chép khác nhau. Theo ông Vũ Trọng Đại - Chủ tịch HĐQT Alpha Books - các phiên bản sách đang được phát tán trên mạng thường xuất hiện ở dạng file word, pdf, ảnh chụp hoặc scan trang sách.
“Chúng không hẳn được gọi là ebook mà chỉ là các tài liệu sao chép bất hợp pháp từ các sản phẩm sở hữu trí tuệ”, ông Đại nêu quan điểm.
Theo ông, bất kỳ hình thức vi phạm quyền sở hữu trí tuệ nào cũng có tác hại to lớn và sự xuất hiện các hình thức sao chép này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sáng tạo của nhân loại.
“Thay vì ‘đọc chùa’ trên mạng, nếu bạn đọc mua cuốn sách đó, lợi nhuận từ sách sẽ được tác giả tái đầu tư và cho ra đời những tác phẩm mới, phục vụ chúng ta. Nạn sách lậu là nguyên nhân làm thui chột khả năng sáng tạo trong xã hội và khiến cho nền văn hóa tiêu dùng của người Việt dần mất đi sức sống”, đại diện Alpha Books nhận định.
Là đơn vị làm ebook từ năm 2014, nhưng đến nay, ông Đại cho hay “đếm không xuể” những đầu sách của đơn vị mình đã bị phát tán trái phép trên không gian mạng.
“Đặc biệt là với những tựa sách ăn khách nhất, chỉ cần search trên mạng đều hiện ra. Thậm chí chúng còn núp dưới hình thức thiện nguyện với những dòng chữ như ‘chia sẻ để mọi người cùng nhau nâng cao dân trí’. Kể cả với mục đích phi thương mại, việc sao chép các xuất bản phẩm đều phải có sự xin phép, đồng ý của cơ quan có thẩm quyền”, ông Đại nói thêm.
