Chân dung
 |
NSND Hoàng Dũng ra đi vào ngày 14/2 (Mùng 3 Tết) trong niềm tiếc thương của giới nghệ sĩ và khán giả. Nhiều người cảm thấy bàng hoàng vì trước đó “Người phán xử” giấu kín tình hình bệnh tật. Cách đây 2 tháng NSND xuất hiện trong một buổi họp báo phim và mới nhất ông vẫn góp mặt ở một số chương trình truyền hình.
Phim Trở về giữa yêu thương mà NSND Hoàng Dũng đóng chính vẫn đang lên sóng truyền hình, trong khi tác phẩm điện ảnh Gái già lắm chiêu V mà ông tham gia chưa kịp ra rạp vì dịch. Trên trang cá nhân, nhiều nghệ sĩ thương nhớ Hoàng Dũng – một người đã làm việc, đã tận hiến gần như đến những ngày cuối cùng của cuộc đời.
 |
| NSND Hoàng Dũng làm việc đến khi sức khỏe đã yếu vì bạo bệnh. |
Từ tình cờ thành “thuyền trưởng” của kịch nghệ Hà Nội
NSND Hoàng Dũng sinh năm 1956, người Hà Nội, không phải con nhà nòi nghệ thuật. Sinh thời, nghệ sĩ kể rằng khi tốt nghiệp phổ thông, ông dự thi vào trường ngoại ngữ nhưng thiếu nửa điểm nên phải chuyển sang hệ sư phạm ngoại ngữ. Song, Hoàng Dũng từ chối cơ hội vì thấy cả nhà đều làm nghề dạy học.
Người quen rủ Hoàng Dũng dự tuyển vào Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội. Ông vốn định chỉ đi thi cho biết nhưng không ngờ trúng thật, niên khóa 1974-1978. Nhập học một thời gian, Hoàng Dũng nhận được giấy gọi đi học nghề pha lê ở Tiệp Khắc. Ông thôi việc học và chuẩn bị lên đường xuất ngoại làm công nhân kỹ thuật.
Kế hoạch này sau đó dang dở vì chuyện giấy tờ, Hoàng Dũng lại ở nhà. Thấy bạn không đi nước ngoài, “Thế Chột” Chu Hùng là đồng môn động viên Hoàng Dũng quay lại trường học tiếp. Ông trở lại Cao đẳng Nghệ thuật và tốt nghiệp vào năm 1978 trước khi đầu quân cho Nhà hát Kịch Hà Nội, cùng lứa với Chu Hùng, NSƯT Minh Vượng.
NSND Hoàng Dũng trước hết là một gương mặt của sân khấu. Ông trưởng thành từ kịch nghệ và có nhiều vai diễn để đời trên thánh đường. Ông được ví như “con dao pha” của sân khấu khi đảm đương nhiều vai diễn với những màu sắc, thể loại khác nhau, từ phó giám đốc Chính trong tác phẩm nổi tiếng Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ, đến Lãm trong Hà Nội đêm trở gió, Hai Hùng trong Ăn mày dĩ vãng hay Cả Khoa trong Cát bụi. Và một vai diễn không thể quên khác là Bá Nhỡ trong Tiếng đàn vùng Mê Thảo.
Đài từ sân khấu chắc nịch, diễn xuất tinh tế và biến hóa đã giúp Hoàng Dũng trở thành một trong những thương hiệu của kịch nói Hà Nội. Ngoài vai trò diễn viên, Hoàng Dũng còn ghi dấu trong vị trí đạo diễn với các vở như Trái tim trong trắng, Huyết lệnh, Sự sắp đặt của số phận, Vùng lạnh. Ông được phong tặng danh hiệu NSND vào năm 2007.
Bên cạnh con người nghệ sĩ, giới quan sát còn ghi nhận vai trò quản lý của Hoàng Dũng. Ông là giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội 10 năm liên tiếp (2007-2017), có nhiều đóng góp trong việc chấn hưng, phát triển kịch nghệ thủ đô.
Trên cương vị này, ông cũng đã tìm kiếm và xây dựng đội ngũ diễn viên, nhân sự sáng giá cho Nhà hát Kịch Hà Nội. Nhiều nghệ sĩ vẫn chia sẻ rằng họ thán phục sự quán xuyến và tâm huyết của ông, thậm chí hồ sơ NSƯT, NSND của nhiều đồng nghiệp trong nhà hát là do ông đích thân chuẩn bị.
Nghệ sĩ tài hoa trên màn ảnh
Nhiều khán giả trẻ yêu thích NSND Hoàng Dũng từ vai Phan Quân trong phim Người phán xử. Nhưng không phải đến Người phán xử, Hoàng Dũng mới nổi tiếng. Từ khi phim truyền hình mới manh nha phôi thai trên sóng quốc gia, NSND Hoàng Dũng cùng với NSND Hoàng Cúc đã là cặp đôi vàng của màn ảnh nhỏ.
Ngoài diễn xuất, Hoàng Dũng từng là một trong những nghệ sĩ lồng tiếng số một. NSND Minh Hằng chia sẻ rằng NSND Hoàng Dũng một thời là trưởng nhóm lồng tiếng nghệ sĩ phim, nôm na là một “ông bầu”. Rất nhiều vai diễn nổi tiếng do Hoàng Dũng thể hiện giọng.
 |
Tuy vậy, so với nhiều diễn viên được yêu thích khác, Hoàng Dũng chỉ tham gia hai phim điện ảnh và khoảng 20 phim truyền hình. Hoàng Dũng đóng không quá nhiều phim, những năm sau này, ông xuất hiện ngày càng chắt lọc. Đó cũng là một trong những lý do để NSND Hoàng Dũng trở thành gương mặt đắt giá bậc nhất của màn ảnh phía Bắc.
Đến khi qua đời, NSND để lại nhiều vai chính ấn tượng trên truyền hình như Thái trong phim Cuồng phong, chủ tịch Đinh Xuân Ẩn trong phim Đàn trời, Trần Nghĩa trong Sinh tử và đặc biệt là Phan Quân trong Người phán xử.
Người phán xử là một trong những dấu mốc đánh dấu sự chuyển mình của phim truyền hình trên sóng giờ vàng. Diễn xuất xuất thần của NSND Hoàng Dũng trong vai một ông trùm xã hội đen tàn nhẫn, phi pháp nhưng cũng rất thông minh, mưu lược, điễm tĩnh, quyết đoán và luôn đặt gia đình, tình thân lên trên hết góp phần vào thành công của phim. Đây là một trong những vai diễn đặc sắc và đáng nhớ nhất của màn ảnh suốt nhiều năm qua.
“Ông bố” của nhiều diễn viên
NSND Hoàng Dũng có một gia đình bình dị và yên ấm. Sinh thời, nghệ sĩ từng chia sẻ với Zing rằng vợ ông thích nấu ăn. “Nhiều hôm mà khen món nào ngon thì cô ấy nấu cho ăn mấy ngày trời”. Nghệ sĩ cũng bảo đó là một người vợ rất ít khi khen các vai diễn của chồng nhưng thời điểm phát sóng Người phán xử, cứ 21h15 là chuẩn bị nước, kẹo ngồi trên giường xem phim chồng đóng chính.
Con trai lớn của nghệ sĩ thời nhỏ là một “sao nhí”, đóng nhiều phim truyền hình nhưng lớn lên không theo đuổi nghệ thuật. Con trai thứ hai của NSND Hoàng Dũng sinh năm 1999, theo học trường Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội.
Ngoài hai con trai, Hoàng Dũng được nhiều diễn viên gọi là “bố”, xưng “con” như Việt Anh, Hồng Đăng, Chí Nhân, Thanh Hương… Ông góp công đào tạo khóa diễn viên do Trung tâm Sản xuất phim truyền hình của VTV mở. Ngoài ra, ông cũng tham gia giảng dạy ở trường Sân khấu – Điện ảnh, Cao đẳng Hà Nội và truyền nghề trực tiếp ở Nhà hát Kịch Hà Nội.
NSND Hoàng Dũng được rất nhiều nghệ sĩ yêu quý, thực sự là một "Người phán xử" khác của giới diễn viên miền Bắc.
Dù cùng ngồi trên ghế giám khảo của liên hoan truyền hình, NSƯT Mỹ Uyên vẫn coi là thầy. Trong khi các nghệ sĩ như NSND Trung Anh, NSND Công Lý, NSND Trung Hiếu tôn trọng NSND Hoàng Dũng như người anh đáng kính đi trước. Khi nhận trọng trách Phó giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội, NSND Công Lý đã gửi lời cảm ơn đến NSND Hoàng Dũng. Khi hay tin đàn anh qua đời, Công Lý bật khóc.
 |
| NSND Hoàng Dũng trong vở Tiếng đàn vùng Mê Thảo. |
Nhiều đồng nghiệp đang nhắc nhớ về vai diễn Bá Nhỡ của NSND Hoàng Dũng trong vở Tiếng đàn vùng Mê Thảo. Đây là tác phẩm của PGS.TS Tất Thắng, lấy cảm hứng từ truyện ngắn Chùa Đàn của nhà văn Nguyễn Tuân, do NSND Doãn Hoàng Giang đạo diễn. Vở diễn này từng được chọn để chia tay NSND Hoàng Dũng khi ông về hưu vào năm 2017.
Bá Nhỡ là hình ảnh nghệ sĩ tâm huyết, hy sinh hết mình cho đam mê nghệ thuật. Bá Nhỡ là con tằm đến thác vẫn còn vương tơ. Không chỉ là hóa thân, trong nhân vật Bá Ngỡ, nhiều người đã nhìn thấy hình ảnh của NSND Hoàng Dũng.
