Các quốc gia có mức thuế ưu đãi, hay còn gọi là các thiên đường thuế, đang trở thành lỗ hổng được các tập đoàn kinh tế lớn lợi dụng để trốn thuế, gây thiệt hại hàng trăm tỷ USD cho các nước đang phát triển.
Chiều 7/10 tại Hà Nội, Oxfam, một liên minh các tổ chức quốc tế về xoá đói giảm nghèo, đã tổ chức cuộc hội thảo về Thuế và Bất bình đẳng. Tại hội thảo, chuyên gia của Oxfam đã chỉ rõ những ảnh hưởng tiêu cực của thiên đường thuế đối với các nền kinh tế đang phát triển.
 |
| Hồ sơ Panama chỉ đưa ra ánh sáng một góc nhỏ các hoạt động trốn thuế. Ảnh: Stratfor.com. |
Theo bà Susana Ruiz, chuyên gia của Oxfam, hiện các quốc gia đang phát triển như Việt Nam thiệt hại khoảng 170 tỷ USD mỗi năm do hành vi lợi dụng các thiên đường thuế như Panama hay Bermuda để trốn thuế của các tập đoàn lớn.
Bà Susana cho biết 50% các khoản đầu tư FDI vào Việt Nam đều chảy qua ít nhất là một thiên đường thuế. Việc này dẫn đến lợi nhuận của các khoản đầu tư này chỉ phải đóng khoản thuế rất nhỏ tại các thiên đường thuế trong khi Việt Nam lại không thu được một đồng nào.
Đây cũng là lý giải cho việc hàng loạt các tập đoàn nước ngoài lớn đang hoạt động tại Việt Nam đều báo lỗ hoặc lãi rất thấp, dẫn đến việc được miễn thuế.
Theo Oxfam, trên thực tế, các tập đoàn này đã chuyển phần lớn lợi nhuận về các công ty bình phong tại các nước có thuế suất cực thấp. Thay vì phải trả mức thuế từ 20% tới 25% tại các nước họ kinh doanh, lợi nhuận của các công ty này được đưa về các quốc gia có thuế suất chỉ dưới 1%, thậm chí 0% để tránh thuế.
“Chúng ta không có cách nào để kiểm soát hoạt động tài chính của một công ty vì các số liệu hoạt động nội bộ của họ đều được giữ tuyệt mật”, chuyên gia của Oxfam cho biết. Cũng theo bà, vụ rò rỉ “Hồ sơ Panama” vừa qua đã hé lộ phần nào một mảng tối về nạn trốn thuế toàn cầu.
Chuyên gia này cho rằng hệ thống luật pháp về thuế hơn 100 năm tuổi đã quá lỗi thời. Ở thời điểm đó chưa có khái niệm về Internet hay toàn cầu hoá nên đã tạo ra những khe hở để các công ty né tránh trách nhiệm nộp thuế.
Ví dụ được đưa ra tại hội thảo là một tập đoàn nước ngoài có thể sản xuất một chiếc điện thoại Việt Nam và xuất sang một nước thiên đường thuế dưới dạng giấy tờ với giá 1 USD và được đẩy giá lên 100 USD.
Sau đó, chính chiếc điện thoại này lại được xuất đi bán tại một nước Châu Âu với mức giá 101 USD. Sau quá trình trên, hãng sản xuất chỉ phải trả Việt Nam thuế cho 1 USD và trả nước Châu Âu kia thuế cho 1 USD còn lại, bỏ túi hơn 99 USD.
Đây chính là một trong những hình thức lách luật để trốn thuế mà hầu hết các tập đoàn lớn đều đang áp dụng.
Chính sự thiếu minh bạch này đã tạo nên những nền kinh tế ảo ở các quốc đảo ngoài đại dương, như quần đảo Cayman nhỏ bé thu hút lượng vốn đầu tư FDI khổng lồ 2,574 tỷ USD, gấp ba lần FDI của Trung Quốc và bảy lần của Brazil. Tương tự, 50% vốn đầu FDI đổ vào Ấn Độ đến từ chỉ một toà nhà nhỏ tại thủ đô của Mauritius, một quốc gia ít người biết tới.
Theo báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong 15 năm qua, lượng tiền đổ vào các thiên đường thuế đã tăng gấp 4 lần, nhanh gấp đôi tốc độ tăng trưởng của kinh tế thế giới.
Oxfam cho biết lượng tiền thuế thất thu vốn lẽ ra có thể được dùng để cải thiện đời sống xã hội tại các nước đang phát triển lại đổ vào túi của giới siêu giàu. Đây chính là nguyên nhân khiến khoảng cách giàu nghèo càng ngày càng giãn xa.
Oxfam cũng cảnh báo Việt Nam nên tỉnh táo trước nguồn vốn FDI, không nên nhận FDI từ các nước có chính sách thuế còn nhiều lỗ hổng để hạn chế tối đa tình trạng trốn thuế.
