Trong tập đầu cuốn hồi ký Miền đất hứa, Barack Obama kể về tuổi thơ lớn lên cùng mẹ hoặc ông bà ngoại tại Indonesia và Hawaii. Trong những năm tháng ấy, thói quen đọc sách của ông Obama được hình thành.
Ông viết trong hồi ký: “Thói quen đọc là của mẹ tôi, thấm vào tôi từ bé”. Mẹ của ông là Stanley Ann Dunham, một phụ nữ nuôi nấng các con theo chuẩn mực mà bà cho là tử tế và sẵn sàng làm chuyện gì mà bà cảm thấy thích thú.
 |
| Sách Miền đất hứa của Barack Obama (NXB Dân trí và First News phát hành). Ảnh: FN. |
Mỗi lần cậu bé Barry (tên thân mật mà bà Stanley Ann Dunham gọi con trai khi còn nhỏ) kêu chán, khi bà Ann không đủ tiền cho con theo học trường quốc tế ở Indonesia, hoặc khi cậu bé Barry phải theo mẹ đến nơi làm bởi bà không có người trông trẻ giúp, bà đều nói với con trai: “Đi kiếm sách đọc đi”. Bà cũng không quên nhắc con: “Đọc xong thì lại đây kể cho mẹ nghe con đã học thêm được gì”.
Ông Obama cũng kể những cuốn sách đã góp phần thay đổi ông. Có vài năm, Barack Obama sống cùng ông bà ngoại ở Hawaii trong khi mẹ tiếp tục công việc ở Indonesia. Không có mẹ bên cạnh sát sao việc học hành, Barack Obama không học nhiều, điểm số không tốt.
Khi học lớp 10, một lần Obama đi hội chợ đồ cũ với ông, bà ngoại rồi bắt gặp một chồng sách cũ. Nhan đề những tác phẩm của Ralph Ellison, Langston Hughes, Robert Penn Warren, Dostoyevsky, D.H Lawrence, Ralph Waldo Emerson đã cuốn hút cậu.
Khi nhìn thấy cháu trai ôm một chồng sách, ông ngoại bối rối: “Cháu định mở thư viện à?”, bà ngoại ngăn ông lại vì cho rằng đọc sách là điều đáng nâng niu. Tuy vậy, bà vẫn nhắc cháu trai hãy tập trung làm bài tập ở lớp trước khi vùi đầu vào Tội ác và hình phạt.
Tranh thủ bất cứ khi nào có thể, Barack Obama đều đọc sách. Đó có thể là một buổi khuya, sau giờ tập bóng rổ, sau buổi lướt sóng, khi thì ngồi trong chiếc xe của ông ngoại…
Đọc xong chồng sách đầu tiên, cậu học sinh trung học Obama tìm tới những chỗ bán sách hạ giá khác để mua thêm. Khi đọc, điều gì không hiểu hoặc hiểu lờ mờ, Obama khoanh tròn lại để tra từ điển.
Sách vở cũng là nơi an ủi cho Barack Obama khi ông bối rối ở tuổi trung học. Những luồng tư tưởng tiếp nhận từ người thân; đặc biệt, sự khác biệt về màu da, sắc tộc so với những người xung quanh khiến cậu học sinh trung học cảm thấy mình không thuộc về nơi nào.
“Cứ như thể là do di sản rất lạ kỳ mà tôi kế thừa và do việc tôi đồng thời bước giạng chân trong các thế giới khác nhau, nên tôi xuất thân từ mọi nơi đồng thời lại chẳng thuộc về nơi nào, một sự lắp ghép của những bộ phận không khớp nhau lắm, giống như thú mỏ vịt hoặc một sinh vật nào đó trong trí tưởng tượng, bị bó buộc vào một môi trường sống mỏng manh, không biết chắc mình thuộc về nơi đâu”, ông Obama viết về những băn khoăn của mình thuở học trung học.
Tuy vậy, Obama không tâm sự với người thân hoặc bạn bè mà “tìm thấy chỗ trú ngụ trong sách vở”.
Ông cũng viết trong hồi ký: “Sở thích đọc sách có lẽ giúp giải thích việc tôi chẳng những vượt qua được thời phổ thông mà còn vào được Đại học Occidental (tại Los Angeles) năm 1979”.
Khi chuyển tới Đại học Columbia, trong ba năm ở New York, ông Obama tự nhận mình đã sống như một tu sĩ, rời xa các tật xấu, chìm đắm trong đọc sách, viết lách, ghi nhật ký và những suy tư.
 |
| Ông Obama trong một lần đọc sách cho thiếu nhi. Ảnh: Getty. |
Thói quen đọc sách của Barack Obama không bị mất đi khi ông trở thành chính trị gia bận rộn. Trong cuộc đua vào Nhà Trắng, khi vận động tranh cử, ông khiến công chúng ngạc nhiên, thích thú khi trích dẫn những tác phẩm kinh điển.
Khi Obama làm tổng thống, phóng viên một số tờ báo, hãng thông tấn ghi lại được hình ông đang trên đường với một cuốn sách trong tay; hoặc hình ảnh ông vào hiệu sách, mua một lúc 17 quyển.
Trong các chuyến đi, nhất là ngày nghỉ, ông thường mang theo sách bên mình. Năm 2015, trong một chuyến đi tới đảo Martha's Vineyard, ông mang theo sáu cuốn sách để đọc trong một tuần.
Không chỉ đọc sách, Barack Obama cũng trao truyền tình yêu đọc sách tới cộng đồng. Trong các buổi nói chuyện với sinh viên, ông Obama cũng thường kể về việc đọc của mình, đồng thời khuyến khích sinh viên làm bạn với sách vở. Ông chia sẻ về các cuốn sách mình đọc, đưa ra danh sách những cuốn sách mà ông yêu thích trong một năm.
Khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống, ông Obama tiếp tục cổ vũ đọc sách. Tham gia một chương trình năm 2021, ông nói “thư viện là thành lũy của tri thức”. Ông cũng có kế hoạch xây dựng thư viện tại Chicago.
