 |
Theo New York Times, tai tiếng về các trò đùa khiêu gợi tình dục, những buổi tối tiệc tùng từ lâu đã trở thành vấn đề nhức nhối của ngành công nghệ Trung Quốc. Rất khó để thay đổi việc này trong một sớm, một chiều.
Môi trường văn phòng độc hại
Trong nhiều năm, Alibaba từ startup nhỏ bé vươn vai thành gã khổng thương mại điện tử. Ít ai biết rằng, một số bộ phận của họ đón nhân viên mới bằng buổi làm quen “ice-breaking” khiến nhiều người phải kinh ngạc.
Người mới bị buộc phải tiết lộ thông tin về đời tư trước mặt đồng nghiệp như mối tình đầu, nụ hôn đầu tiên và những lần quan hệ tình dục của họ. Theo những nhân viên cũ của Alibaba, các câu hỏi được diễn giải theo cách “không thể in lên báo”. Tất nhiên, gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc phủ nhận những điều này.
Hôm 8/8, một nữ nhân viên Alibaba công khai vụ việc chấn động lên mạng xã hội nội bộ. Sau khi bất tỉnh vì buổi tiệc rượu với khách hàng, cô bị người quản lý của mình cưỡng hiếp.
Sự kiện châm ngòi cho hàng loạt câu chuyện khác, phản ánh thực trạng trần trụi về nạn quấy rối tình dục trong thế giới văn phòng công nghệ đã bị giấu kín từ lâu.
 |
| Nhân viên Alibaba kêu gọi ban lãnh đạo lành mạnh hóa các hoạt động trong doanh nghiệp. Ảnh: Reuters. |
Trong lá thư gửi tới ban lãnh đạo tập đoàn, 6.000 nhân viên Alibaba yêu cầu cấm các lời nhận xét, trò chơi gợi dục trong hoạt động làm quen người mới và những sự kiện kinh doanh khác.
Đáp lại, Alibaba tuyên bố sa thải người quản lý bị cáo buộc hiếp dâm và tiếp tục triển khai các bước thích hợp để ngăn chặn hành vi quấy rối nơi công sở.
Đây không phải là lần đầu tiên một vụ bê bối tình dục xảy ra trong môi trường văn phòng của giới công nghệ Trung Quốc. Theo New York Times, từ lâu nam giới đã thống trị lĩnh vực này. Họ có xu hướng coi thường phụ nữ, đổ lỗi cho nạn nhân và phớt lờ tình trạng quấy rối.
3 năm trước, một sinh viên tại Đại học Minnesota cáo buộc Richard Liu, người sáng lập JD.com, đã cưỡng hiếp cô sau một buổi bàn chuyện kinh doanh bên ly rượu.
Liu phủ nhận vụ việc, cảnh sát từ chối điều tra, truyền thông Internet và giới công nghệ Trung Quốc đã đứng về phía tỷ phú, gọi nạn nhân là kẻ đào vàng, cùng những lời nhục mạ khác.
Hợp đồng bên bàn rượu
Vụ bê bối của Alibaba tạo ra tranh cãi xung quanh 2 yếu tố tồn tại trong các buổi chiêu đãi của giới kinh doanh Trung Quốc, bao gồm cả ngành công nghệ: rượu và phụ nữ.
“Bữa ăn không có phụ nữ không phải là một bữa ăn” là tiêu đề của bài viết đăng trên tạp chí GQ vào năm 2017, kèm theo hình ảnh minh họa phụ nữ khỏa thân trong bát súp.
Trong lời tố cáo đăng trên trang web nội bộ của Alibaba, nữ nhân viên cho biết quản lý xem sự xuất hiện của cô như một món quà dành tặng đối tác.
"Thấy tôi tốt với anh không, tôi đã mang đến một người đẹp”, kẻ này nói với khách hàng tại bữa tiệc. Nạn nhân của vụ việc nói rằng cơn ác mộng bắt đầu sau khi cô bị ép uống quá nhiều.
 |
| Văn hóa dùng rượu trong bữa ăn của người Trung Quốc đang bị lạm dụng trong kinh doanh. Ảnh: Reddit. |
Cưỡng ép uống rượu là vấn đề tồn tại lâu nay trong văn hóa doanh nghiệp Trung Quốc. Nó có thể xem như một cách phô trương quyền lực, khiến phụ nữ và nhân viên cấp dưới gặp bất lợi. Từ chối uống với cấp trên bị coi là xúc phạm.
Năm ngoái, trong buổi tiệc tối, một giám đốc ngân hàng đã tát nhân viên mới sau khi anh ta từ chối yêu cầu của sếp về việc thay ly nước ngọt bằng rượu.
Trong trường hợp của người quản lý tại Alibaba và giám đốc ngân hàng kể trên, họ đã bị sa thải hoặc kỷ luật sau khi câu chuyện được công khai. Tuy nhiên, điều này không giải quyết tận gốc vấn đề. Thậm chí, có những tình huống nạn nhân lại chịu trừng phạt.
Năm 2020, một nữ nhân viên của Didi đã bị sa thải vì “kém năng lực”. Quyết định được đưa ra sau khi cô lên tiếng về việc bị ép uống rượu trong một bữa ăn tại công ty, sau đó bị tấn công thể chất và tình dục. Nạn nhân đã đăng lên mạng xã hội những bức ảnh chụp khuôn mặt bị bầm tím cùng kết quả chẩn đoán của bác sĩ.
Startup gọi xe Trung Quốc im lặng trước câu hỏi của New York Times về việc có điều tra cáo buộc của nữ nhân viên này hay không.
Khó thay đổi văn hóa doanh nghiệp
Một nữ doanh nhân cho rằng những bê bối như vụ việc vừa qua tại Alibaba không hiếm trong giới công nghệ Trung Quốc. Bà yêu cầu được giấu tên vì lo ngại mình sẽ bị đối tác và đồng nghiệp tẩy chay sau nhận xét này.
 |
| Các nhân viên Xiaomi tham gia "biểu diễn thời trang" trong sự kiện mừng năm mới. Ảnh: Twitter Xiaomi. |
Ngành công nghệ cũng bắt đầu hạn chế những hành vi phản cảm công khai. Các nhân viên vừa nhận việc tại Alibaba gần đây không cần phải trả lời câu hỏi riêng tư trong buổi làm quen người mới.
Tuy nhiên, New York Times cho rằng có những quan điểm độc hại đã ăn sâu vào ngành công nghệ Trung Quốc, không dễ dàng để loại bỏ.
Vào năm 2014, công ty an ninh mạng Qihoo 360 mời một ngôi sao khiêu dâm Nhật Bản đến nhảy múa cùng các lập trình viên của mình, trong khi một số nhân viên nữ tham gia buổi tiệc với trang phục hở hang.
Trong nhiều năm liên tiếp, gã khổng lồ tìm kiếm Baidu, nhà sản xuất smartphone lớn thứ 2 thế giới Xiaomi và tập đoàn thương mại điện tử JD.com có những buổi trình diễn thời trang đồ lót theo phong cách Victoria Secret tại các lễ kỷ niệm hàng năm. Đôi khi người mẫu là nhân viên nữ của họ.
Trong những tình huống như vậy, rất ít người dám lên tiếng phản đối.
Phụ nữ ở khắp mọi nơi đều phải đối mặt với một số thách thức tương tự, nhưng trong ngành công nghệ của Trung Quốc, quan điểm này được lan truyền phổ biến từ những gã khổng lồ như Alibaba đến các công ty khởi nghiệp nhỏ.
