|
|
Trước những tác nhân gây viêm họng, thanh quản từ bên ngoài, chúng ta cần nắm được cách xử trí phù hợp. Ảnh: ear_nose_throat_consultants. |
Đáng chú ý, bệnh lý phổ biến này lại thường gặp nhất ở nhóm trẻ nhỏ, người già. Bên cạnh đó, một số người phải nói nhiều, làm việc lâu ngoài trời cũng có nguy cơ bị viêm họng, thanh quản.
Giải thích về vấn đề này, PGS.TS Phạm Thị Bích Đào cho hay các nghiên cứu đã chứng minh tình trạng viêm họng, viêm thanh quản là bệnh thường gặp về đường hô hấp do nhiều yếu tố như thời tiết, môi trường, đặc thù công việc cụ thể.
Các nguyên nhân phổ biến
Thời tiết, môi trường
Theo PGS Đào, do đặc thù của bệnh hô hấp, tình trạng viêm họng, viêm thanh quản dễ xuất hiện với sự thay đổi nhiệt độ, chênh lệch nhiệt độ trong mùa hè hoặc mùa đông lạnh.
“Khi bước vào mùa đông, nhiệt độ xuống thấp, khô hanh, hệ hô hấp rất dễ bị tổn thương. Lúc này, đường hô hấp khô, dễ bị các vi sinh vật bên ngoài môi trường tác động xâm nhập, gây bệnh trong họng và thanh quản”, vị chuyên gia nói.
Nhiễm virus
PGS Đào cho hay hầu họng là cửa ngõ của đường ăn và đường thở. Do đó, khu vực này rất dễ bị nhiễm khuẩn. Các dịch của viêm đường hô hấp cấp có thể bùng phát trong mùa đông, trong đó virus chiếm 60-80% nguyên nhân gây bệnh, nhất là virus cúm A và B.
Vi khuẩn, vi sinh vật
“Các vi sinh vật thường trú trong cơ thể khi thời tiết thay đổi. Gặp điều kiện lạnh, niêm mạc đường hô hấp khô lại, góp phần làm cho vi sinh vật sinh sôi, phát triển”, PGS Đào giải thích.
 |
| Thời tiết, vi khuẩn, trào ngược dạ dày... là các tác nhân phổ biến gây viêm họng, thanh quản. Ảnh minh họa: nilesh_patel. |
Các vi khuẩn thường gặp là phế cầu, Hemophilus Influenzae, tụ cầu và nguy hiểm nhất là liên cầu ß tan huyết nhóm A (khoảng 20%), liên cầu, phế cầu, Friedlander, Pfeiffer...
Đây là nguyên nhân ai cũng có thể mắc các bệnh về hô hấp trong mùa lạnh. Tuy nhiên, trẻ nhỏ và người cao tuổi là 2 nhóm dễ mắc bệnh nhất do có sức đề kháng kém.
Nấm
Nấm cũng nguyên nhân rất hay gặp của viêm họng, thanh quản bởi bụi khói công nghiệp hóa, đô thị hóa nông thôn.
PGS Đào chia sẻ: “Khi trời lạnh, mọi người thường ở trong nhà, đóng kín cửa nên rất dễ nhiễm nấm. Nguyên nhân là niêm mạc vùng họng miệng, thanh quản thường có nấm Candida sống hoại sinh. Khi sức đề kháng của cơ thể giảm sút, nấm sẽ gây bệnh”.
Một ví dụ tiêu biểu là bệnh nấm họng. Lúc này, thanh quản có thể xuất hiện tình trạng viêm do hít phải các bào tử nấm trong không khí hoặc ăn phải thực phẩm nhiễm nấm.
Hội chứng trào ngược
Trên thực tế, bệnh trào ngược dạ dày thực quản rất phổ biến và đang ngày càng có xu hướng gia tăng. Những thay đổi về lối sống, chế độ ăn, tăng cân... là các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Khi trời lạnh, phần lớn người dân ngại vận động, ăn quá no, tiêu thụ nhiều thực phẩm khó tiêu như nước có ga, đồ ăn nhanh, trứng, sữa… và đi ngủ ngay sau khi ăn ở người thừa cân béo phì.
Điều này sẽ tăng áp lực lên vùng bụng, gây ra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản. Khi đó, axit trào ngược dâng cao lên vòm họng, làm tổn thương niêm mạc họng và dây thanh quản.
Theo PGS Đào, bệnh trào ngược kéo dài sẽ gây viêm họng mạn tính với những cơn đau buốt vùng họng và khàn tiếng.
Ngoài ra, một số yếu tố thuận lợi gây viêm họng có thể kể tới là tiếp xúc với các yếu tố vật lý hóa học độc hại, làm việc trong môi trường bụi bẩn, một số thói quen chưa hợp lý trong sinh hoạt như sử dụng đồ uống với nhiệt độ quá thấp so với niêm mạc họng (28-30 độ C), sử dụng giọng (hát, hò hét, nói to…) vượt quá mức cho phép của thanh quản, dẫn tới đau họng, mất tiếng...
Các biểu hiện sớm
Bệnh có thể xuất hiện đột ngột ngay sau khi ăn thực phẩm lạnh, nhiễm lạnh hoặc sau một đợt viêm mũi họng có chảy dịch mũi sau xuống cổ.
Ngoài ra, PGS Đào cũng lưu ý viêm thanh quản còn gây khàn tiếng, có thể kèm ho, đau họng, khó thở thanh quản (khó thở thì thở vào, khó thở chậm và có tiếng rít thì thở vào), khi nói sẽ đau tức vùng giữa cổ và nói nhanh mệt.
Khi viêm họng do virus, người bệnh còn có cảm giác ớn lạnh, gai rét kèm theo đau mỏi người. Hội chứng nhiễm khuẩn sẽ gây sốt, môi khô, lưỡi bẩn, cảm giác khô họng, rát họng, đau họng, nuốt đau nhói lên tai, ho khan trong giai đoạn đầu, sau đó ho có đờm (viêm họng do vi khuẩn).
Xử trí tại nhà đúng cách
PGS Phạm thị Bích đào cho hay tùy từng trường hợp, các bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc phù hợp. Trong một số tình huống, người bệnh có thể phải dùng kháng sinh, kháng viêm đường uống, hạ sốt, giảm đau, giảm phù nề, chống dị ứng...
Tuy nhiên, vị chuyên gia nhấn mạnh các phương pháp này đều cần thực hiện nghiêm túc và có sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.
 |
| Giữ ấm cổ, súc họng bằng nước muối pha loãng, uống trà gừng... là những phương pháp hỗ trợ điều trị an toàn tại nhà. Ảnh minh họa: banner_health. |
Trong khi đó, tại nhà, người bệnh cần chú ý giữ ấm, chườm nóng vùng cổ sau khi có các biểu hiện viêm họng, thanh quản. Đồng thời, chúng ta cũng có thể uống nước giá đỗ luộc nóng, trà gừng, ngậm kha tử, chanh đào ngâm mật ong... để hỗ trợ điều trị.
PGS Đào cũng khuyên người bệnh hạn chế nói trong 3-5 ngày, súc họng bằng nước muối ấm pha loãng hoặc nước có thành phần là chất kiềm nhẹ NaHCO3, muối sinh lý...
“Mọi người cũng cần giữ ấm khi ra ngoài, nhất là vùng cổ, mang bảo hộ lao động đúng quy định khi làm việc trong môi trường ô nhiễm bụi bẩn hoặc hóa chất”, vị chuyên gia nói.
Một điểm cần lưu ý là khi trẻ bị viêm họng, thanh quản rất có thể xảy ra biến chứng. Do đó, khi có biểu hiện nghi ngờ, gia đình cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để thăm khám và tư vấn cụ thể.
Bà cho hay có trường hợp viêm thanh quản đi kèm với phù nề ở vùng hạ thanh môn, gây khó thở dữ dội, nhiều khả năng phải mở khí quản. Lúc này, bệnh nhân sẽ cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa tai mũi họng để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn Ăn gì không chết. Cuốn sách là một khảo cứu của bác sĩ Michael Greger sau khi ông xem xét tỉ mỉ 15 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chết trẻ ở Mỹ để giải thích tại sao can thiệp dinh dưỡng và lối sống có thể giúp ta khỏe mạnh hơn, ví dụ như mối liên hệ giữa thịt gà và ung thư tuyến tụy, hoặc bệnh tiểu đường và đậu.
