Mỗi buổi sáng, Shanshan bắt đầu ngày mới theo cùng một cách. Khi vẫn nằm trên giường, cô gái 25 tuổi lấy điện thoại và gửi tin nhắn đến nhóm trò chuyện dành cho người độc thân (Huddling Group) của mình.
Shanshan chưa bao giờ gặp 270 thành viên khác nhưng họ coi nhau như những người bạn thân. Dù tuổi tác, quê quán và sở thích khác biệt, tất cả đều có điểm chung là thề cả đời không lập gia đình, theo Sixth Tone.
Đối với người trẻ độc thân ở Trung Quốc, các cộng đồng trực tuyến dành cho nhóm này phát triển mạnh trong những năm gần đây. Nơi này không chỉ hỗ trợ tinh thần cho các thành viên mà còn giúp họ bảo vệ lợi ích trong xã hội vẫn còn ủng hộ việc kết hôn.
Dân số độc thân của Trung Quốc đang tăng vọt. Tỷ lệ kết hôn của quốc gia này giảm 40% từ năm 2013 đến 2020, do thế hệ Millennials (những người sinh từ năm 1981 tới 1996) từ chối quan điểm xã hội truyền thống vốn gây áp lực cho người trẻ phải sớm ổn định cuộc sống.
 |
| Thế hệ Millennials ở Trung Quốc chọn rời xa hôn nhân không phải chỉ vì chán yêu đương. Ảnh: Wang Zhao/AFP. |
Theo ước tính của chính phủ, số người sống một mình ở Trung Quốc đạt 92 triệu vào năm 2021 - nhiều hơn tổng dân số của Đức.
Tuy nhiên, nhóm này vẫn phải đối mặt với rất nhiều rào cản vì thái độ kỳ thị gắn với việc chưa kết hôn vẫn còn mạnh mẽ. Các nhà chức trách thậm chí coi nữ giới sống độc thân là “phụ nữ còn sót lại”.
Trong khi đó, luật pháp Trung Quốc gây bất lợi cho những người không có vợ hoặc chồng. Họ không thể nhận con nuôi, tiếp cận công nghệ hỗ trợ sinh sản hoặc yêu cầu quyền lợi thai sản. Ở một số thành phố, họ thậm chí còn phải đối mặt với nhiều hạn chế khi mua nhà.
Tuy nhiên, những người độc thân xứ tỷ dân đang lập ra các hội nhóm trên mạng nhằm chia sẻ nỗi thất vọng, trao đổi cách đối phó với sự kỳ thị và nguy hiểm liên quan đến việc sống một mình.
Trong quá trình này, họ cũng thúc đẩy phong trào đấu tranh vì quyền của người độc thân đang chớm nở và trở nên có tổ chức, tham vọng hơn bao giờ hết.
Thay đổi
Các hội nhóm độc thân mọc lên như nấm trên mọi diễn đàn lớn của Trung Quốc.
Shanshan tìm thấy Huddling Group một năm trước. Cô gái gốc Quảng Châu thề không lập gia đình do tổn thương từ thời thơ ấu.
Năm 10 tuổi, Shanshan bị một người họ hàng tấn công tình dục. Khi lên tiếng, cô không nhận được sự bảo vệ từ gia đình. Bà của Shanshan thậm chí đổ lỗi cho cháu gái về vụ tấn công, nói rằng cô quá “mời gọi”.
Các thành viên khác cũng xa lánh hôn nhân vì nhiều lý do khác nhau. Một số, như Shanshan, vẫn bị ám ảnh bởi ký ức đau buồn thời thơ ấu.
Những người khác nói rằng họ từ chối làm vợ trong gia đình ở Trung Quốc - nơi phụ nữ thường được cho là phải đóng vai trò phụ. Bất bình đẳng giới là nguyên nhân quan trọng khiến tỷ lệ kết hôn của Trung Quốc ngày càng giảm. Phụ nữ trẻ có xu hướng muốn sống độc thân cao hơn nhiều so với nam giới.
Số khác chọn chống lại hôn nhân vì muốn tập trung vào sự nghiệp hoặc đạt được mục tiêu cá nhân.
Lựa chọn sống độc thân từng là điều cấm kỵ ở Trung Quốc, nhưng sự kỳ thị ngày càng mờ nhạt khi ngày càng nhiều người trẻ từ bỏ hôn nhân.
 |
| Các hội nhóm dành cho người độc thân ở xứ tỷ dân ngày càng phát triển mạnh. Ảnh: Yahoo. |
Chen Yaya, nhà nghiên cứu các vấn đề giới tính tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết thái độ xã hội thay đổi đáng kể từ năm 2011, khi truyền thông Trung Quốc thường xuyên dùng thuật ngữ “phụ nữ còn sót lại” (sheng nu) để mô tả phụ nữ độc thân trên 27 tuổi.
“Rất thường thấy bình luận phân biệt đối xử nhắm vào phụ nữ độc thân hồi đó. Giờ đây, xã hội đang dần chấp nhận việc độc thân của nhóm này như lối sống bình thường”, Chen nói.
Trong Huddling Group, phân biệt đối xử không còn là mối quan tâm hàng đầu của hầu hết thành viên. An toàn cá nhân là vấn đề lớn hơn nhiều. Các thành viên nữ mới thường được khuyên nên lắp camera an ninh trước cửa nhà và dùng tên nam giới khi ra ngoài để ngăn chặn những kẻ rình rập.
Các vấn đề tài chính là chủ đề thảo luận phổ biến khác. Shanshan thường nhờ mọi người trong nhóm tư vấn về bảo hiểm, kế hoạch chăm sóc sức khỏe và quyết định đầu tư. Cô bận tâm với suy nghĩ rằng mình sẽ trải qua tuổi già mà không có sự hỗ trợ của bạn đời.
“Điều tuyệt vời nhất ở cộng đồng này là khi bạn bày tỏ mối quan tâm và lo lắng của mình về cuộc sống, sẽ không có ai xuất hiện và nói với bạn rằng 'Hãy kết hôn và mọi thứ sẽ ổn thôi'”, cô nói.
Đấu tranh
Nhiều người trẻ Trung Quốc ngày càng quan tâm đến khái niệm quyền độc thân. Tháng 1, một nhóm nhà hoạt động nữ quyền tổ chức sự kiện trực tuyến về quyền của người độc thân đầu tiên của đất nước.
Với sự tham gia của 108 người, diễn đàn có các cuộc thảo luận từ chuyên gia về nhiều vấn đề bao gồm quyền giám hộ và những rủi ro pháp lý mà người độc thân phải đối mặt khi có con thông qua người đại diện.
Vấn đề an toàn cho phụ nữ sống một mình, các bà mẹ đơn thân đấu tranh để tiếp cận quyền lợi thai sản của chính phủ cũng được thảo luận.
 |
| Quan điểm người trưởng thành nên lập gia đình càng sớm càng tốt trở nên lỗi thời. Ảnh: VCG. |
Các nhà hoạt động khác cũng đang thành lập nhiều nhóm trực tuyến tập trung vào những vấn đề cụ thể về quyền của người độc thân.
Pata, nhà thiết kế trò chơi đến từ Quảng Châu, điều hành nhóm dành cho phụ nữ chưa kết hôn đang cố gắng có con.
Cô gái 31 tuổi từ bỏ ý định kết hôn vào năm ngoái. Sau khi phát hiện bạn trai lừa dối, cô nhận ra bản thân hạnh phúc hơn khi sống một mình. Cuối tuần, cô ở nhà và dành hàng giờ để vẽ.
Nhưng Pata vẫn muốn có con. Cô cảm thấy việc trở thành cha mẹ sẽ làm phong phú thêm cuộc sống của mình. Mong muốn này được cha mẹ cô ủng hộ.
Tuy nhiên, ở Trung Quốc, mang thai ngoài giá thú không phải là quá trình đơn giản. Các công nghệ hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm và đông lạnh trứng không được phép tiếp cận hợp pháp đối với phụ nữ chưa kết hôn. Hàng nghìn phụ nữ phải ra nước ngoài để thụ tinh nhân tạo mỗi năm nhưng rất đắt đỏ, khoảng 20.000-40.000 USD tùy thuộc từng quốc gia.
“Tôi vẫn cảm thấy phụ nữ đang sống khá khó khăn trong xã hội này. Tôi nhận ra điều này nhiều hơn sau khi bắt đầu tập trung vào quyền sinh sản của phụ nữ độc thân”, Pata nói.
Trong vài tháng qua, Pata đã trải qua 2 cuộc chiến pháp lý mang tính bước ngoặt: chiến dịch tiếp cận quyền lợi thai sản của Zhang Meng và vụ kiện đông lạnh trứng của Xu Zaozao.
Zhang và Xu nằm trong số ngày càng nhiều phụ nữ Trung Quốc sử dụng hệ thống luật pháp để làm sáng tỏ các vấn đề về quyền của người độc thân.
Năm 2017, Zhang đã kiện chính quyền địa phương ở Thượng Hải sau khi được thông báo cô không thể nhận trợ cấp thai sản nếu không có giấy đăng ký kết hôn. Các vụ kiện không thành công nhưng thu hút sự chú ý lớn của công chúng và truyền thông.
Zhang tiếp tục vận động chính quyền đưa ra thay đổi về chính sách. Cô cuối cùng nhận được quyền lợi thai sản vào năm 2021 khi chính phủ Trung Quốc thông qua Bộ luật Dân sự mới giúp điều này trở nên khả thi một năm trước đó.
 |
| Xu Zaozao (giữa) kiện chính quyền nhằm đòi quyền đông lạnh trứng cho phụ nữ độc thân.Ảnh: Cai Xingzhuo/Jiemian. |
Trong khi đó, Xu khởi kiện bệnh viện cấm cô đông lạnh trứng vào năm 2018. Phiên tòa làm dấy lên cuộc thảo luận sôi nổi của công chúng. Cô vẫn đang chờ tòa án đưa ra phán quyết.
Hành động của Zhang và Xu truyền cảm hứng cho nhiều người. Năm 2020, một bà mẹ đơn thân đã kiện chủ lao động ở Bắc Kinh vì từ chối trả tiền thai sản. Năm ngoái, các bà mẹ đơn thân ở Thượng Hải và Thâm Quyến khởi kiện chính quyền địa phương về các khoản trợ cấp thai sản không được thanh toán.
Mặc dù hầu hết trường hợp trên đều thất bại, chúng giúp các vấn đề về quyền của người độc thân trở thành xu hướng.
Pata lạc quan về tương lai của phong trào: “Vẫn còn chặng đường dài phía trước. Tôi hy vọng một ngày nào đó có thể thụ tinh ống nghiệm ở Trung Quốc thay vì ra nước ngoài. Điều đó sẽ giúp tôi tiết kiệm rất nhiều tiền”.
