“Trong khoảng 5 năm trở lại đây, thị hiếu của độc giả đã thay đổi rõ rệt, điều đó được phản ánh trong cơ cấu xuất bản phẩm của các đơn vị làm sách và ở số lượng đầu sách ra thị trường. Dòng văn học không còn đứng ở vị thế đầu bảng nữa, vị trí ấy được chia gần như đều cho văn học (tản văn), kỹ năng, trải nghiệm, truyền cảm hứng…”.
Đó là nhận định của bà Đào Quế Anh - Phó Giám đốc Alpha Books. Thị trường đang bán chạy các sản phẩm sách kỹ năng, văn học giải trí cũng là nhận định của bà Trần Phương Thảo - Phó Giám đốc Thái Hà Books.
Sách kỹ năng, tản văn cho giới trẻ bán chạy nhất trên thị trường
Tại phố sách Đinh Lễ - Nguyễn Xí, các hiệu sách thường để một bàn nhỏ trước cửa bày sách đang bán chạy. Phần nhiều sách được bày bán trên bàn này là những cuốn sách kỹ năng (kỹ năng phát triển bản thân, kỹ năng học tập, nuôi dạy con…) và sách tản văn nhẹ nhàng dành cho độc giả trẻ, các bài viết mang tính trải nghiệm, truyền cảm hứng. Điểm xuyết vào đó là một vài cuốn tự truyện của người nổi tiếng.
 |
| Một số cuốn sách tản văn truyền cảm hứng, kỹ năng sống có lượng phát hành lớn thời gian qua. |
Một số kênh phát hành trực tuyến thống kê khá cụ thể về sách bán chạy theo tuần, tháng, năm. Những cuốn sách bán chạy nhất từ đầu năm tới nay gồm: tập tản văn Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu (Rosie Nguyễn), sách kỹ năng Đắc Nhân Tâm (Dale Carnegie), tiểu thuyết Nhà giả kim (Paulo Coelho), các cuốn tản văn truyền cảm hứng như: Đời ngắn đừng ngủ dài (Robin Sharma), Tony Buổi sáng - Trên đường băng (Tony Buổi Sáng), Mình là cá, Việc của mình là bơi (Takeshi Furukawa)…
Trong top 10 sách bán chạy từ đầu năm 2018 tới nay còn có những cuốn kỹ năng, sách truyền cảm hứng khác như Cà phê cùng Tony, Khéo ăn nói sẽ có được thiên hạ, Khi hơi thở hóa thinh không (Trác Nhã), Quẳng gánh lo đi và vui sống (Dale Carnegie)…
Một kênh phát hành trực tuyến thống kê top 100 cuốn sách bán chạy nhất 2017. Trong đó, có những cuốn top đầu gồm: Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu (Rosie Nguyễn), Đời ngắn đừng ngủ dài (Robin Sharma), Văn hào lưu lạc (Asagiri Kafka, Harukawa Sango), Nhà giả kim (Paulo Coelho), Đắc nhân tâm (Dale Carnegie). Ở Top 10 danh sách này còn có những cuốn sách kỹ năng như: Khéo ăn nói sẽ có được thiên hạ, các cuốn light novel như Cô dâu pháp sư, Văn hào lưu lạc…
Trang phát hành khác đưa ra các cuốn bán chạy nhất, đều là sách kỹ năng, tản văn truyền cảm hứng cho độc giả trẻ như: Cảm xúc là kẻ thù số một của thành công (Lê Thẩm Dương), Đắc nhân tâm, Làm chủ quán cà phê (Nguyễn Ngọc Long), Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu…
Tại sao sách kỹ năng và tản văn cho giới trẻ lên ngôi?
Khi quan sát đối tượng mua sách, bà Vũ Quỳnh Liên - Phó Giám đốc NXB Kim Đồng - nói: theo quan sát về đối tượng mua sách thì có thể thấy các đề tài sách dành cho thanh niên đang khá thịnh hành trên thị trường.
Bà lý giải: “Có thể vì đây là đối tượng hội tụ nhiều yếu tố như: nhu cầu tự thân cho việc tìm hiểu, trau dồi kiến thức, kĩ năng, cũng như giải trí cao và có khả năng tự chủ tài chính nên họ là đối tượng mua sách nhiều nhất”.
 |
| Độc giả trẻ là đối tượng tiêu thụ nhiều sách trên thị trường. |
Bà Trần Thị Phương Thảo - Phó tổng Giám đốc Thái Hà Books - cũng nhận định: "Dòng sách kỹ năng cung cấp cho các bạn trẻ những kỹ năng trong cuộc sống, trong học tập, trong làm việc hoặc thậm chí khởi nghiệp. Với văn học trẻ thì đem đến những câu chuyện gần gũi trong đời sống, nhẹ nhàng và phù hợp tâm lý của giới trẻ".
Ví dụ, Thái Hà Books có mảng sách mạnh đó là sách cha mẹ. Ở dòng này, các sách bán chạy thường là cung cấp các kiến thức kỹ năng nuôi và dạy con cho các cha mẹ trẻ, như kỹ năng trước khi mang thai và khi có con nhỏ từ 0-15 tuổi).
Sách kinh doanh cũng phát triển ở Thái Hà Books, ở đây, các cuốn sách bán chạy cung cấp các kỹ năng làm việc trong công sở, những bài học lãnh đạo, những thực chứng khởi nghiệp, những sách tạo động lực sống tích cực.
Qua các đầu sách bán chạy trên thị trường, và nhìn nhận xu hướng của những người làm sách, có thể thấy, sách kỹ năng và sách văn học giải trí đã đáp ứng nhu cầu của một đối tượng đọc lớn nhất hiện nay: giới trẻ. Điều đó một phần lý giải vì sao các dòng sách này luôn đứng trong danh sách bán chạy.
Cơ hội phát triển ở những dòng sách khác
Nhận định thêm về các dòng sách khác, bà Quế Anh - Phó Tổng Giám đốc Alpha Books - cho rằng, có những mảng đề tài, những dòng sách trước giờ vốn kén độc giả, bản thân nhà sản xuất cũng hết sức e dè, nâng lên đặt xuống tính toán lãi lỗ đều đầu tư, thì nay lại nhận được sự quan tâm đặc biệt của độc giả.
Ví dụ như dòng sách tinh hoa của công ty sách Omega, với các cuốn sách khá đình đám, được nhiều độc giả tìm đọc: Sapien - lược sử loài người, Napoleon đại đế…
 |
| Sách kiến thức với dung lượng dày dặn như Napoleon đại đế vẫn có thể trở thành sách bán chạy. |
Ngay trong mảng sách văn học, cũng dễ dàng nhận thấy sự lên ngôi của dòng sách tản văn - các tác phẩm chia sẻ trải nghiệm, chiêm nghiệm về cuộc đời, lối sống, tình yêu và hạnh phúc. Có thể kể đến các cuốn sách như: Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu? Để yên cho bác sĩ hiền, Sống như ngày mai sẽ chết…
Riêng mảng sách quản trị kinh doanh, sách kinh tế… vẫn có sự tăng trưởng bền và ổn định, nhóm sách này thường không gây đột phá khi mới phát hành, không phải là ứng cử viên của các bảng tổng sắp best-seller… nhưng lại thuộc vào nhóm sách tái bản đều, ví dụ như các cuốn Chiến lược đại dương xanh, Cuộc dịch chuyển Đại dương xanh, Platform…
Theo nhận định của bà Quế Anh, sách và các đề tài mà cuốn sách chuyển tải ngày càng mang tính cá nhân hóa, đi vào từng nhóm nhỏ độc giả đặc thù, ví như dòng sách về phong cách sống tối giản, hay sách hướng dẫn y học thường thức, thậm chí sách nấu ăn, dạy làm đẹp, hướng dẫn ăn uống thực dưỡng…
Thị trường sách đang manh nha hình thành những dòng sản phẩm mới với hình thức đẹp, in ấn chất lượng, giá thành cao… hướng tới đối tượng độc giả trung lưu, như dòng sách về nghệ thuật, các thương hiệu nổi tiếng hoặc sách về thiết kế nội thất, trang trí nhà cửa không gian sống…
Ngay cả ở dòng văn học dịch cũng có sự dịch chuyển đáng kể, khi sách văn học của các nước châu Á như Nhật, Hàn được ưa chuộng. Theo ông Xuân Minh - Giám đốc bản quyền Nhã Nam - sách văn học Âu - Mỹ vẫn có lượng độc giả trung thành, song văn học dịch châu Á đang có sự vươn lên trong thị trường. Bên cạnh đó, dòng văn học light novel cũng có sự phát triển nhất định.
