Bàn thắng và kiến tạo là hai thông số phổ biến nhất trong bóng đá để quy ước một cầu thủ giỏi. Tuy nhiên, khi đặt vào trong những hoàn cảnh cảnh ngặt nghèo, giá trị của hai thông số này mới thật sự có ý nghĩa lớn.
Để đánh giá chất lượng thật sự của những bàn thắng hay kiến tạo có giá trị nhất tại Ngoại hạng Anh, ESPN đã áp dụng khái niệm "Clutch" (tình huống then chốt) để tạo ra bảng xếp hạng những cá nhân kiệt xuất nhất trong khâu ghi bàn, tấn công hay phòng ngự.
Đây vốn là khái niệm phổ biến trong bóng rổ, đặc biệt là tại NBA. Giải đấu này thậm chí còn có một bảng xếp hạng riêng về khả năng clutch của một cầu thủ, với định nghĩa "nắm quyền sở hữu bóng trong 5 phút cuối cùng của trận đấu khi tỷ số cách biệt chỉ còn 5 điểm hoặc ít hơn".
Những cầu thủ tấn công tỏa sáng nhất
Về định nghĩa của một tình huống then chốt trong bóng đá, ESPN xem xét tất cả tình huống trong trận đấu khi tỷ số chênh lệch trong một bàn thắng duy nhất.
Xem xét đến việc ghi bàn, mô hình này sẽ bao gồm 3 loại tình huống: Trận đấu đang hòa, một đội đang dẫn trước và tạo ra lợi thế dẫn trước hai bàn.
Trong 3 mùa giải đã qua, về thống kê cầu thủ ghi nhiều bàn thắng "then chốt" nhất, không khó hiểu khi Erling Haaland và Mohamed Salah là hai cái tên dẫn đầu BXH.
 |
| Top 10 cầu thủ nhiều bàn thắng then chốt nhất ở Ngoại hạng Anh kể từ mùa giải 2022/2023. Ảnh: ESPN/Opta. |
Thực tế, điều này cũng được chứng minh trên sân khi Man City hoặc Liverpool cần bàn thắng, bóng thường sẽ tìm đến chân hai cầu thủ này.
Tuy nhiên, đối với các số liệu thống kê khác, mọi thứ trở nên khó khăn hơn một chút. Không phải chỉ có những cầu thủ ghi bàn mới có thể là "then chốt", nhưng nếu thật sự muốn đo lường một cách khách quan thì kiến tạo lại không thực sự phù hợp với ý tưởng này.
Vì vậy, đối với việc chuyền bóng, ESPN xem xét thống kê về xA (kiến tạo kỳ vọng). So với chỉ số kiến tạo truyền thống, xA sẽ đánh giá chất lượng đường chuyền, bất kể việc đồng đội sẽ làm gì sau khi nhận nó.
Với chỉ số này, bất ngờ đã xảy ra khi mô hình cho thấy Bruno Fernandes mới là cầu thủ sáng tạo bậc nhất Ngoại hạng Anh trong những thế trận căng thẳng, với 25,98 xA khi tỷ số chênh lệch trong một bàn thắng duy nhất.
 |
| Bruno Fernandes là cầu thủ sáng tạo bậc nhất Ngoại hạng Anh trong những thế trận căng thẳng. Ảnh: ESPN/Opta. |
Bên cạnh đó, trong danh sách những cầu thủ có khả năng sáng tạo "clutch" nhất, Mohamed Salah và Bukayo Saka tiếp tục có mặt trong top 5.
Điều này giúp Salah thu hẹp đáng kể khoảng cách với Erling Haaland khi kết hợp cả thông số kiến tạo và bàn thắng theo kiểu "then chốt". Tiền đạo người Na Uy vẫn dẫn đầu BXH cầu thủ tấn công với 62,98, nhưng Salah cũng không hề kém cạnh với 53,37.
Bruno Fernandes mới thật sự là vua kiến tạo của Ngoại hạng Anh?
Một phần lý do khiến clutch thật sự quan trọng trong bóng đá là vì bản thân những khoảnh khắc đó có vẻ rất khắc nghiệt. Khi trận đấu đang ở thế cân não, một cầu thủ giỏi hoàn toàn có thể trở thành "tội đồ" chỉ trong gang tấc.
Trong khuôn khổ này, việc phòng ngự và kiểm soát bóng dường như không được đánh giá cao bởi các hành động này có giá trị thấp và được hoàn thành liên tục với tốc độ cao. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là hậu vệ và tiền vệ không thể tạo ra tác động lớn đến đến trận đấu có tỷ số sát nút.
ESPN nhấn mạnh ngoài kiến tạo, một tiền vệ hoàn toàn có thể tạo ra một tình huống then chốt bằng việc nâng cao khả năng ghi bàn cho đội bóng bằng những pha xử lý với quả bóng.
Để xác định điều này, ESPN đã dùng đến một thống kê nâng cao từ Opta là giá trị sở hữu bóng kỳ vọng (xPV).
Đây là thống kê mới được đưa vào từ mùa giải 2023/2024 thông qua phương pháp tiếp cận dựa trên thời gian khi đo lường xác suất một đội đang sở hữu bóng sẽ ghi bàn trong 10 giây tiếp theo.
 |
| Về khả năng tạo cơ hội ghi bàn cho đội nhà khi sở hữu bóng trong 10 giây, Bruno Fernandes tiếp tục là số một ở Ngoại hạng Anh. Ảnh: ESPN/Opta. |
Với xPV, mô hình của ESPN sẽ xem xét mọi hành động trên sân làm tăng hay giảm xác suất ghi bàn trong một trận đấu nhất định như thế nào. Để khách quan hơn, thống kê này sẽ được gói gọn trong những đường chuyền hướng vào 1/3 cuối sân đối thủ, khi tỷ số trận đấu chênh lệch trong một bàn thắng duy nhất.
Kết quả lại gây bất ngờ khi Bruno Fernandes tiếp tục dẫn đầu về thống kê tạo nên bàn thắng. Cụ thể, tiền vệ MU có chỉ số 2,91, trong khi Kevin De Bruyne thậm chí còn không góp mặt trong top 10.
Về khâu phòng ngự, MU tiếp tục có thêm một cái tên góp mặt là thủ môn Onana đứng thứ hai về số pha cứu thua then chốt.
Cụ thể, mô hình này sẽ xem xét số bàn thua kỳ vọng mà thủ môn sẽ phải nhận dựa trên vị trí của các cú sút phải đối mặt. Sau đó, hệ thống sẽ so sánh nó với số lần vào lưới nhặt bóng thực tế để tìm ra số lượng cơ hội nguy hiểm mà một thủ thành cản phá.
Dựa theo mô hình này, kết quả cho thấy Andre Onana nhận ít hơn 6,7 bàn thua so với chất lượng những cú sút mà anh phải đối mặt.
Những chiếc bẫy vô hình trên mạng xã hội
Cuốn sách Vũ trụ kĩ thuật số của giáo sư Kim Sang Kyun đã đi sâu phân tích, mổ xẻ một cách tường tận, những tác động các thiết bị thông minh, thế giới ảo và mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại.
