Những tình huống thót tim
Bầu trời cao rộng mênh mông vậy mà hai máy bay có thể “đấu đầu” nhau như thể “hai con dê đi qua một cái cầu”. 11h 51 ngày 14/10/2012, chuyến bay số hiệu VN 1511 của Vietnam Airlines (VNA) từ Nội Bài đi Đà Nẵng được kiểm soát viên không lưu cấp huấn lệnh bay lên độ cao FL 340.
Nhưng đến 12h8 đài không lưu nhận được thông báo từ một máy bay của hãng hàng không nước ngoài cũng đang bay trên không phận Việt Nam cùng độ cao FL 340. Nếu cùng với độ cao này cùng tuyến thì hai máy bay rất có thể sẽ đâm nhau.
Chỉ 2 phút sau, 12h10, cơ trưởng của VN1511 phát hiện phía trước có máy bay ngược chiều cùng mực bay. Cơ trưởng giật mình vội thông báo với đài không lưu và đề nghị xác nhận có nguy cơ xung đột về quỹ đạo. Nhắc lần thứ nhất, kiểm soát viên không lưu vẫn chưa có động tĩnh gì. Với tốc độ ấy, trong thời gian tính bằng giây, bằng phút, hai máy bay có thể đấu đầu. Sẽ có vụ nổ kinh hoàng diễn ra trên bầu trời, máy bay cùng hàng trăm hành khách sẽ tan thành tro bụi.
 |
| Ông Đỗ Quang Việt - Tổng Giám đốc Tổng Công ty bay Việt Nam thuyết minh về những đường bay và công việc của kiểm soát viên không lưu. |
Cơ trưởng VN1511 nhắc lần thứ hai. Lúc này kiểm soát viên không lưu mới phát hiện tình huống nguy hiểm, yêu cầu máy bay của Vietnam Airlines giảm độ cao xuống FL 320 và sau đó tiếp tục giảm xuống FL 240. Hai máy bay tránh được nguy cơ đâm nhau.
Ngày 19/1/2011, một chiếc máy bay Airbus A320 của VNA thiếu chút nữa đã đâm phải một chiếc Boing B737 - 400 (của Jetstar Pacific). Lúc ấy máy bay của VNA vừa cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) đi Cát Bi (Hải Phòng) trong khi máy bay của Jetstar Pacific đang về sân bay Tân Sơn Nhất.
Cục Hàng không Việt Nam nhận định: "Số lượng chuyến bay cao, hầu hết các máy bay đều đang trong giai đoạn lấy/giảm độ cao trong khi phương án điều hành bay chưa hợp lý, khả năng bao quát nền không lưu và kỹ năng điều hành của kiểm soát viên không lưu chưa cao. Do đó, chưa phát hiện được xu hướng hội tụ của 2 máy bay ngược chiều trên khu vực Buôn Ma Thuột".
Sau đó ít lâu, một máy bay từ Đài Loan về chuẩn bị tiếp cận hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất, khi cách mặt đất chừng 5km, kiểm soát viên không lưu đáng lẽ phải hô báo 25 phải thì lại hô 25 trái. Lúc này trên đường băng phía kiểm soát viên không lưu hô nhầm (25 trái) đang có công nhân và ô tô chuyên dụng cạo vệt cao su (lốp máy bay) trên đường băng. Nếu như máy bay vẫn hạ cánh theo sự chỉ dẫn “25 trái” thì cả tốp công nhân lẫn máy bay sẽ gặp nạn. Nhưng may thay, một kiểm soát viên không lưu khác nhận ra sự nhầm lẫn này và cảnh báo ngay cho đồng nghiệp.
“Cảnh sát trên trời” quá tải với máy bay?
Ông Đỗ Quang Việt - Tổng Giám đốc Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam cho biết: “Sau sự kiện máy bay Maylaysia mất tích, chúng tôi rà soát lên toàn bộ quy trình, tăng cường các biện pháp để bảo đảm an toàn tuyệt đối về không lưu cho các chuyến bay. Sau mỗi sự cố, chúng tôi đều tổ chức rút kinh nghiệm nghiêm túc để không bao giờ tái diễn nữa.
Chẳng hạn như vụ Fedex, chúng tôi đã rút kinh nghiệm, bình giảng trên toàn quốc chứ không chỉ khu vực miền Bắc. Công việc của kiểm soát viên không lưu đã có những quy trình rất chặt chẽ, chuẩn xác. Nếu thực hiện đúng quy trình thì chắc chắn không thể có sai sót”.
 |
| Chỉ cần một sai sót nhỏ của kiểm soát viên không lưu, máy bay sẽ gặp nguy hiểm. |
Ông Việt cũng nhận định: "Kiểm soát viên không lưu không phải lúc nào cũng tỉnh táo, chính xác. Đôi lúc, đôi nơi, trong một tập thể làm việc tốt, cũng có cá nhân chủ quan, thực hiện quy trình quy phạm chưa chặt chẽ, nhất là công việc của kiểm soát viên không lưu vốn chịu rất nhiều áp lực".
Chỉ tính riêng tại Sân bay Tân Sơn Nhất (TPHCM), những ngày thường tiếp nhận khoảng 600 lượt chuyến bay/ngày. Những ngày Lễ, Tết lượng máy bay lên xuống có gần ngàn chuyến, chỉ nhìn bằng mắt thường thôi cũng chóng mặt, nói chi đến việc căng mắt căng tai trong phòng tối với màn hình rada.
Ông Lại Xuân Thanh - Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cũng thừa nhận: “Hiện nay các kiểm soát viên không lưu đang bị áp lực công việc. Nhưng để có một nhân viên không lưu lành nghề không dễ. Yêu cầu về tiếng Anh, tiếng mẹ đẻ rất cao, khả năng tập trung, quyết đoán... Trong khi đó mức thu nhập không còn hấp dẫn, do vậy khó khăn trong tuyển người”.
