Trải qua 20 năm phát sóng, Đường lên đỉnh Olympia vẫn giữ được sức lan tỏa của một sân chơi trí tuệ dành cho học sinh THPT trên cả nước. Bên cạnh đó, chương trình cũng từng xuất hiện không ít tình huống khiến khán giả tranh luận, hầu hết đến từ phần trả lời của các thí sinh.
Trả lời thiếu vẫn được công nhận?
Sáng 14/7, khán giả Đường lên đỉnh Olympia phản ánh với Zing câu trả lời của thí sinh Lưu Đào Dũng Trí (Hà Nội) tại cuộc thi tháng một, quý IV phát sóng chiều 12/7 thiếu sót nhưng vẫn được cho điểm.
Cụ thể, trước câu hỏi: “Kỳ họp Quốc hội Khóa VI ngày 2/7/1976 đưa ra bốn quyết định quan trọng: Đổi tên nước thành CHXHCN Việt Nam; Thủ đô là Hà Nội; Quyết định quốc huy, quốc kỳ, quốc ca và quyết định nào nữa?”, Dũng Trí trả lời: “Đổi tên Sài Gòn thành TP.HCM” và giành 60 điểm.
 |
| Câu trả lời của Dũng Trí chưa thuyết phục được toàn bộ khán giả. Ảnh cắt từ clip. |
Sau khi chương trình lên sóng, nhiều khán giả phản ánh câu trả lời “Sài Gòn” của Dũng Trí chưa đầy đủ, mà chính xác phải là “Sài Gòn - Gia Định”. Do đó, họ cho rằng việc ban cố vấn cho điểm thí sinh này là chưa thỏa đáng.
Chiều 14/7, phía Đường lên đỉnh Olympia trao đổi với Zing về sự việc.
“Theo ý kiến của nhà sử học Lê Văn Lan - thành viên ban cố vấn chương trình, dù không nói đầy đủ như sách giáo khoa là ‘thành phố Sài Gòn - Gia Định đổi tên là thành phố Hồ Chí Minh’, nhưng câu trả lời của Dũng Trí vẫn đảm bảo chính xác, không gây hiểu lầm, thể hiện được sự hiểu biết về một quyết định lịch sử, ý nghĩa của kỳ họp thứ I, khóa VI, Quốc hội nước Việt Nam thống nhất. Vì vậy, đây là câu trả lời hoàn toàn xứng đáng giành được điểm”.
Trả lời sai hoàn toàn vẫn được điểm
Tại cuộc thi tuần phát sóng chiều 5/3/2017, khán giả phản ánh 2 phần trả lời cho câu hỏi thuộc lĩnh vực Hóa học của thí sinh Nhân Thanh Tùng (Hà Nội) sai nhưng vẫn được cho điểm, dẫn đến sai lệch kết quả chung cuộc.
Chương trình hỏi: “Người ta có thể bảo vệ vỏ tàu biển bằng thép bằng cách gắn những tấm kẽm vào phần vỏ tàu chìm trong nước biển (nước biển là dung dịch chất điện ly). Tại sao lại như vậy?”.
Thanh Tùng trả lời: “Người ta thường gắn thép vào vỏ sắt của tàu biển, vì khi đó sắt đóng vai trò là cực anot, còn kẽm là catot. Khi đó, kẽm sẽ bị gỉ thay cho sắt và sắt được bảo vệ”. (Sai khi đảo chiều 2 cực trong hiện tượng).
 |
Ê kíp Đường lên đỉnh Olympia công khai xin lỗi sau sự việc bị khán giả tố làm sai lệch kết quả thí sinh. |
Câu hỏi gây tranh cãi tiếp theo được nêu ra sau một thí nghiệm Hóa học: “Đốt cháy que đóm và dây magie rồi lần lượt cho vào bình đựng khí CO2. Tại sao que đóm tắt ngay, còn dây magie thì lại cháy sáng?”.
Thanh Tùng trả lời: “Bởi CO2 là khí không duy trì sự cháy nên khi cho que đóm vào, nó sẽ tắt. Còn việc magie phát sáng là do đốt lên sẽ có MgO và đấy là chất phát sáng khi cháy”. (Sai bản chất, sai hiện tượng, hoàn toàn không nhắc đến việc Mg tác dụng với CO2 - mấu chốt của vấn đề).
Chương trình cho điểm Thanh Tùng ở cả 2 câu hỏi trên. Thí sinh này sau đó giành vòng nguyệt quế chung cuộc.
Sau hàng loạt thắc mắc từ khán giả, ê-kíp thực hiện chương trình thừa nhận sai sót, xin lỗi thí sinh về nhì Phạm Phú Vinh (Bình Dương), nhưng tuyên bố không thay đổi kết quả trận đấu.
Phú Vinh sau đó được ban tổ chức tặng vòng nguyệt quế làm kỷ niệm.
Trả lời đúng nhưng không được điểm
Trong trận chung kết Olympia 2014, trước câu hỏi: “Vì sao dung dịch muối có tính sát trùng?”, thí sinh Nguyễn Hoàng Bách (TP.HCM) trả lời: “Vì dung dịch nước muối tạo môi trường ưu trương nên khi vi khuẩn ở trong dung dịch nước muối sẽ bị mất nước mà chết” và không được ban cố vấn chấp nhận.
Quyết định này sau đó vấp phải nhiều ý kiến phản đối. Theo nhiều giáo viên, câu trả lời của Bách có thể chấp nhận được bởi cậu đã vận dụng kiến thức về quá trình thẩm thấu được học trong chương trình Sinh học lớp 10.
Nếu được chấp nhận, Hoàng Bách sẽ san bằng số điểm với Nguyễn Trọng Nhân - quán quân năm 14.
 |
| Nguyễn Hoàng Bách - á quân Olympia 2014 - là thí sinh nhỏ tuổi nhất trận chung kết năm đó. Ảnh: Lê Hiếu. |
Dù Hoàng Bách và gia đình không có ý định khiếu nại, trước ý kiến trái chiều của dư luận, ban tổ chức, ban cố vấn và các thí sinh tham gia vòng chung kết năm 14 đã cùng họp và đưa ra quyết định.
Sau khi thảo luận, ban tổ chức quyết định giữ nguyên đáp án đã công bố, đồng nghĩa với việc điểm số và thứ hạng của các thí sinh không thay đổi. Cách xử lý này không làm thỏa mãn kỳ vọng của khán giả.
Nghi vấn đáp án sai
Tại chung kết Olympia 2012, câu hỏi: “3 mặt trời = 2 ngôi sao, 1 ngôi sao + 4 mặt trăng = 1 mặt trăng + 5 mặt trời. Hỏi sẽ có bao nhiêu mặt trời để cán cân thăng bằng: 2 mặt trăng + 4 ngôi sao = 1 mặt trăng + 1 ngôi sao + ? mặt trời” có các lựa chọn từ A-F tương ứng 4-9.
Trần Lê Phương (Quảng Nam), Đặng Thái Hoàng (Quảng Ninh) chọn đáp án C và được cho điểm. Sau đó, khán giả phân tích các đáp án ban tổ chức đưa ra đều sai, bởi câu trả lời chính xác phải là số lẻ: 5+2/3 (5,6666...), không phải 6.
Nếu vậy, Thái Hoàng phải bị trừ 30 điểm trong tổng điểm chung cuộc. Người vô địch năm đó phải là Thân Ngọc Tĩnh (TP.HCM) với 230 điểm.
 |
| Chức vô địch xứng đáng thuộc về Ngọc Tĩnh hay Thái Hoàng từng gây tranh cãi sau Olympia 2012. Ảnh: Nguyễn Khánh/Tuổi Trẻ. |
Tuy nhiên, không ít người nhận định việc trừ điểm Thái Hoàng là không công bằng và không thể quyết định cục diện trận đấu.
Hàng loạt trang mạng được lập ra để ủng hộ cả Thân Ngọc Tĩnh và Đặng Thái Hoàng. Fanpage chương trình cũng quá tải vì những lời yêu cầu xử lý vụ việc thỏa đáng từ phía khán giả.
Kết quả chung cuộc cuối cùng được giữ nguyên. Do đó, quy định của ban tổ chức: “Mọi khiếu nại phải do chính thí sinh đưa ra và chỉ có hiệu lực trong thời gian ghi hình phần thi đó” cũng gây ý kiến trái chiều.
Muối hay muối ăn?
Trận chung kết năm 2011 cũng xuất hiện câu hỏi với phần đáp án gây ra nhiều tranh cãi. Ban tổ chức đưa ra 5 dữ liệu để các thí sinh tìm đáp án cho câu hỏi: Đây là gì?
 |
| Câu trả lời của quán quân Olympia 11 từng gây tranh cãi. Ảnh: VTV. |
Các gợi ý lần lượt như sau: 1. Đây là hợp chất vô cơ, 2. Cấu trúc mạng tinh thể, liên kết ion, 3. ..?.. của rừng (tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp), 4. Một loại gia vị, 5. Salt.
3/4 thí sinh đưa ra được đáp án mà MC Tùng Chi công bố: Muối. Sau đó, ban tổ chức chấp nhận cả đáp án "muối ăn" do Phạm Thị Ngọc Oanh (Hải Phòng) đưa ra. Cô sau đó vô địch Olympia 2011.
Sau chương trình, nhiều khán giả cho rằng việc công nhận đáp án của Ngọc Oanh không chính xác. Bởi câu trả lời đó không thỏa mãn dữ kiện thứ 3 để nói về tác phẩm Muối của rừng từ nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.
Theo TS Nguyễn Đức Chuy - cố vấn Hóa học của chương trình, bức ảnh cuối cùng là hình ảnh người dân làm muối trên biển, vì thế đáp án muối ăn là có thể chấp nhận được.
Phát âm tiếng Anh sai vẫn vô địch
Sau chung kết Olympia 2010, tranh cãi nổ ra khi quán quân Phan Minh Đức (Hà Nội) phát âm và đánh vần sai đáp án “plumber” (thợ sửa ống nước) cho câu hỏi ở phần thi Về đích.Cụ thể, thay vì phát âm ['plʌmə] (pờ-lăm-mờ), Minh Đức lại nói ['plʌmbə] (pờ-lăm-bờ). Hai lần MC Tùng Chi yêu cầu đánh vần, nam sinh này đều lần lượt nói p-l-u-m-p-e-r.
Theo khán giả, với phát âm của Đức, đáp án phải là “plumper” chứ không phải “plumber”. Tuy nhiên, câu trả lời được chấp nhận. Chiến thắng chung cuộc thuộc về đại diện THPT Chuyên Hà Nội Amsterdam.
Nhiều khán giả không đồng tình với kết quả này, cho rằng thí sinh Đỗ Đức Hiếu - người luôn rượt đuổi điểm số với Minh Đức - bị thiệt thòi.
Sau cùng, cố vấn tiếng Anh của chương trình khẳng định câu trả lời của Minh Đức là chính xác bởi hầu hết người châu Á đều dễ phát âm nhầm lẫn, còn phần đánh vần trong câu hỏi không yêu cầu.
Trả lời theo sách giáo khoa nhưng không được điểm
Tại quý III, Olympia 2009, Bạch Đình Thắng (Hà Nội) nhận câu hỏi với nội dung về các hệ trong cơ thể người. Theo kiến thức Sinh được học, nam đưa ra câu trả lời: Trong cơ thể người có 6 hệ, trong đó có hệ nội tiết. Tuy nhiên, cậu không được điểm với lý giải của chương trình là “nội tiết không phải một hệ”.
Sau cuộc thi, gia đình Đình Thắng đã tới gặp ban tổ chức cùng cuốn sách giáo khoa lớp 8 có phần kiến thức về Hệ nội tiết. Theo đó, học sinh được dạy rằng nội tiết là một hệ trong cơ thể người.
 |
| Tại chung kết Olympia 2009, lần đầu tiên và duy nhất có sự góp mặt của 5 nhà leo núi. Ảnh: Vietnamnet. |
Cuối cùng, ban tổ chức quyết định công nhận câu trả lời của nam sinh Thắng. Với kết quả đó, cậu bằng điểm với Hồ Ngọc Hân (Thừa Thiên Huế) - người chiến thắng quý III - và cả hai lọt vào trận chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 9.
Với lý do này, cuộc thi chung kết năm đó có 5 thí sinh thay vì 4 như mọi năm.
Olympia năm 7 chỉ có 140 thí sinh
Mỗi năm, Olympia tổ chức 36 cuộc thi tuần với 144 thí sinh tham dự. Tuy nhiên, riêng Olympia 7 chỉ có 140 thí sinh.
Lý do là tại cuộc thi tuần, thí sinh Trần Vi Đô nhận được câu hỏi Về đích như sau: “Hồng cầu được sinh ra từ đâu?” và trả lời là “Tủy sống” theo đáp án của chương trình.
Chung cuộc, Vi Đô được 140 điểm và giành vòng nguyệt quế. Thí sinh về nhì Phạm Thị Hoà được 130 điểm.
Sau đó, chương trình chỉnh sửa lại đáp án cho câu hỏi trên là “Tủy xương” thay vì “Tủy sống”. Do đó, Vi Đô chỉ được 120 điểm và Phạm Thị Hoà mới là thí sinh nhất tuần.
Thời điểm đó, cuộc thi tháng hai, quý I đã được ghi hình và không thể thay đổi kết quả cuộc thi tuần. Bởi vậy, 1 trận thi tuần của tháng ba, quý I năm đó đã bị huỷ bỏ để Phạm Thị Hoà trở thành một trong những thí sinh bước tiếp vào cuộc thi tháng.
