Đã có nhiều cuốn sách về nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn, song X6 - Điệp viên hoàn hảo (Perfect Spy) của GS Larry Berman được nhiều người yêu thích.
Trong 8 năm, nhà sử học Berman đã tới Việt Nam 60 lần để thực hiện cuốn sách. Nhân dịp sách tái bản ở Việt Nam, tác giả Larry Berman có cuộc trò chuyện quanh công việc nghiên cứu về huyền thoại tình báo Phạm Xuân Ẩn.
- Gần đây bản tiếng Việt mới của cuốn "X6 - Điệp viên hoàn hảo" được phát hành. Trước đó ông có nói muốn viết lại cuốn sách từ đầu. Vậy ông dự định khi nào phiên bản tiếng Anh mới sẽ ra mắt và có gì mới so với bản cũ?
- Tôi không nghĩ đó là một phiên bản mới của bản tiếng Anh, đó chỉ là tái bản. Điểm thay đổi là sách sẽ được sửa chữa, bổ sung thêm một chương hoàn toàn mới và khá dài. Trong chương này tôi sẽ trình bày những gì tôi biết thêm về Phạm Xuân Ẩn kể từ khi sách ra đời hơn 10 năm trước, cũng như rút từ các cuộc trò chuyện với những người thích và không thích cuốn sách này.
 |
| GS Larry Berman (phải) trong một lần phỏng vấn huyền thoại tình báo Phạm Xuân Ẩn. |
- Trong một cuộc phỏng vấn trước đây, ông cho biết nếu có cơ hội hỏi Phạm Xuân Ẩn thêm thì ông sẽ hỏi về báo cáo liên quan đến chiến dịch Lam Sơn 719, và một số thứ về CIA. Những chi tiết này sẽ được bàn đến trong chương sách mới của ông?
- Thật ra có nhiều chi tiết tôi muốn hỏi thêm Phạm Xuân Ẩn. Đầu tiên tôi sẽ muốn hỏi ông về số lượng huân chương thực sự ông đã nhận được. Tôi đã đề cập 4 đến 5 huân chương quan trọng nhất trong sách, nhưng thật ra ông đã nhận từ 10 đến 15 huân chương. Tôi muốn biết các huân chương đó là gì, và tại sao ông ấy không cho tôi biết.
Tiếp theo, chắc chắn tôi muốn hỏi về Lam Sơn 719, và đặc biệt là về bác sĩ Tuyến. Ngay cả cho đến nay, tôi vẫn không hiểu vì sao ông ấy cứu bác sĩ Tuyến. Bởi vì ông Ẩn đã trả giá rất đắt cho việc này. Chắc hẳn họ có ân tình gì đó với nhau và bí mật này không ai có thể giãi bày được ngoài Phạm Xuân Ẩn.
Cuối cùng, tôi muốn hỏi ông nhiều hơn về công việc tư vấn tình báo mà ông làm cho chính quyền sau chiến tranh, liên quan đến Trung Quốc. Đó là một chủ đề lớn. Từ những năm 1998 hay 1999 cho đến khi mất, ông vẫn được nhờ làm công việc phân tích các tài liệu Trung Quốc mà Việt Nam nắm được.
Trong cuốn sách tôi có kể chuyện một người đưa thư đem kiện hàng đến nhà ông trong lúc chúng tôi đang ngồi với nhau. Ông nói đây là tài liệu về Trung Quốc. Rất tiếc tôi không hỏi thêm ông về chuyện này vì lúc đó đã cuối buổi phỏng vấn.
- Ông đã xác nhận CIA chưa bao giờ nghi ngờ Phạm Xuân Ẩn là điệp viên và còn định tuyển dụng ông ấy. Trong thực tế, xung quanh ông Ẩn lúc nào cũng toàn là người của CIA. Ông nghĩ có khi nào chính vì Phạm Xuân Ẩn là điệp viên CIA nên ông ấy được CIA bảo vệ?
- Đây là câu hỏi ai cũng muốn biết câu trả lời, nhưng không ai trả lời được. Tôi đã được hỏi chuyện này cả nghìn lần. Chính tôi đã hỏi ông Ẩn câu này. Ông Ẩn nói với tôi CIA cố gắng tuyển dụng ông ấy, nhưng cấp trên bảo quá nguy hiểm nên ông ấy từ chối. Có khả năng ông làm cho CIA? Cái gì cũng có thể. Nhưng tôi đã tìm hiểu về phía CIA và các cơ quan tình báo, và không ai tìm thấy bất cứ giấy tờ nào lưu trữ ở Mỹ cho biết Phạm Xuân Ẩn làm việc cho CIA. Việc này ngoài ông ấy ra thì không ai biết, bởi vì không có bằng chứng nào cả.
 |
| Ông Phạm Xuân Ẩn. |
- Cuốn sách mới nhất viết về Phạm Xuân Ẩn của nhà báo Luke Hunt tiết lộ câu chuyện của Phạm Ngọc Đính, một phóng viên từng làm việc cho Reuters, rất thân với ông Ẩn. Ông đã đọc cuốn sách chưa và nếu có thì ông nghĩ sao về độ tin cậy của toàn bộ cuốn sách?
- Tôi đã đọc cuốn sách này. Luke Hunt và tôi có trao đổi qua Facebook và email. Tôi không nghĩ cuốn sách đủ cứ liệu. Nếu anh đọc rồi, anh hẳn biết trong tất cả sách về Phạm Xuân Ẩn thì cuốn này có lẽ nhiều sai sót nhất. Cuốn sách không được viết từ công sức nghiên cứu, mà từ những gì Luke nhớ về giai đoạn đó.
- Ông có thể tiết lộ về tiến độ của bộ phim truyền hình 30 tập và ý tưởng phim điện ảnh về Phạm Xuân Ẩn mà trước đây ông đã chia sẻ?
- Bộ phim truyền hình đang bị trì hoãn nhưng sẽ được hoàn thành. Về phim điện ảnh, như anh thấy tôi đã có một số cuộc gặp gỡ để triển khai dự án này.
Chúng tôi hiện có một nhóm đang làm việc để lập kế hoạch và xác định nhà đầu tư. Phim này khá tốn kém, có thể cần hơn 15 triệu USD để làm. Dự án hiện nhận được rất nhiều quan tâm, nhưng tôi cần người đầu tư cụ thể.
