Ông Nguyễn Duy Hưng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh, đồng thời là một trong những thế hệ lãnh đạo đầu tiên gắn bó với đề án xây dựng Vân Đồn trở thành đặc khu kinh tế, chia sẻ với Zing.vn về con đường trở thành đặc khu của Vân Đồn.
Thuê Hàn Quốc, Mỹ làm quy hoạch, được vài năm lại phá sản
- Việc xây dựng đề án thành lập đặc khu kinh tế ở Vân Đồn đã diễn ra như thế nào, thưa ông?
- Từ nhiều năm trước, lãnh đạo tỉnh đã nhận ra Vân Đồn là nơi có nhiều tiềm năng. Chúng tôi đã lập quy hoạch xây dựng đặc khu kinh tế ở Vân Đồn sau khi nghiên cứu, học tập tại nhiều địa phương nước ngoài, cũng như các mô hình trong nước.
Bằng các dự án đổi đất lấy hạ tầng, vận dụng cơ chế một cách linh hoạt, chúng tôi từng bước xây dựng các dự án hạ tầng ở Vân Đồn. Chúng tôi xây cầu, đường, kéo điện, đưa nước ra Vân Đồn, từ đó địa phương có sức phát triển tốt hơn hẳn.
Tuy nhiên, việc xây dựng đặc khu kinh tế là điều hoàn toàn mới mẻ. Chúng tôi phải xây dựng và chỉnh sửa đề án rất nhiều lần. Cũng có nhiều quan điểm xây dựng đặc khu kinh tế khác nhau, và đến giờ đâu đó vẫn còn chưa ngã ngũ.
 |
| Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Duy Hưng. Ảnh: Quỳnh Trang. |
Chúng tôi cũng thuê nhiều tư vấn tại Hàn Quốc, Mỹ và cả trong nước để làm quy hoạch. Tuy nhiên chỉ vài năm phá sản và làm lại từ đầu. Đến nay, theo tôi được biết thì quy hoạch cuối cùng vẫn chưa hoàn thiện.
- Theo ông, Vân Đồn nên được quy hoạch phát triển theo hướng nào để tận dụng hết các tiềm năng?
- Nhiều nhà quy hoạch hiện tại quá tham lam. Khi phát triển một khu nào đó cần xác định thế mạnh vượt trội, qua đó hy sinh cái nhỏ để tập trung cái lớn. Có nhà quy hoạch đặt vấn đề phải có nuôi trồng thủy sản, công nghệ cao, chế biến thủy sản ở Vân Đồn. Tuy nhiên, quan điểm của tôi lại khác.
Khi phát triển một khu nào đó cần xác định thế mạnh vượt trội, qua đó hy sinh cái nhỏ để tập trung cái lớn.
Ông Nguyễn Duy Hưng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh
Theo tôi, nếu Vân Đồn cũng làm một khu phức hợp hỗn hợp như vậy thì không mới trên cả nước. Vân Đồn có nhiều tiềm năng có thể tập trung vào phát triển khu vui chơi và du lịch nghỉ dưỡng cao cấp.
Cần xác định rõ mục tiêu phát triển là gì. Nếu làm khu vui chơi giải trí và nghỉ dưỡng cao cấp thì mới phát huy hết được lợi thế của sân bay quốc tế, đường cao tốc.
Nếu nuôi trồng thủy sản thì trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nhiều nơi đã có rồi. Người ta xuống đây làm công nghiệp, chế biến thì không phù hợp.
 |
| Theo nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh, không nên quá tham lam trong việc quy hoạch Vân Đồn. Ảnh: Hoàng Hà. |
- Làm thế nào để Vân Đồn khác biệt, cạnh tranh được với các đặc khu kinh tế khác, nhất là với Phú Quốc, nơi du lịch là thế mạnh vượt trội?
- Đã có một thời Chính phủ “dừng lại” ở Vân Đồn để tập trung đầu tư vào Phú Quốc. Tôi cho rằng Vân Đồn đã đi sau Phú Quốc một bước.
Tuy nhiên, Vân Đồn có lợi thế hơn Phú Quốc. Ở Phú Quốc, hàng hóa, vật liệu xây dựng, du khách đều không thể vận chuyển được bằng đường bộ. Nếu có cơ chế thoáng và thuận lợi, tôi nghĩ Vân Đồn sẽ phát triển chả kém gì Phú Quốc.
Khó nhất vẫn là chuyện đất và thủ tục
- Để phát triển, chắc chắn Vân Đồn cần những cơ chế đặc biệt chưa từng có. Theo ông, Vân Đồn cần gì để thực sự bật lên?
- Cái thứ nhất, Vân Đồn cần có một quy chế đặc biệt về thủ tục hành chính. Ví dụ, giải quyết cấp đất sẽ như thế nào?
Hiện tại thẩm quyền cấp đất do UBND tỉnh. Nếu thành lập ban quản lý đặc khu kinh tế, cần tạo cơ chế cho ban quản lý quyết luôn, tránh phải xin phép các sở, các ngành một cách rườm rà, thậm chí một số dự án phải báo cáo UBND tỉnh, trình Thủ tướng.
Thủ tục hành chính làm cho việc đầu tư chậm trễ.
Thứ hai là giá thuê đất. Cần xác định mục đích của chúng ta là phát triển đặc khu kinh tế chứ không phải lấy tiền thuê đất. Bây giờ, nếu để nguyên thì là khu đảo hoang, bãi hoang, nhưng động vào là thành tiền. Cần có khuyến khích nhà đầu tư với giá đất rẻ. Vân Đồn cần một mục tiêu rõ ràng.
Tôi thấy ở Trạm Giang (Trung Quốc), người ta cho nhà đầu tư thuê đất không lấy phí, sau đó nhà đầu tư kinh doanh rồi thu thuế hoàn lại.
Thứ ba, Trung ương cũng cần ủy quyền cho khu kinh tế này có những quyền hạn về đầu tư, về cấp giấy. Thậm chí có thể làm visa ngay tại Vân Đồn. Đây là một khu riêng biệt, không phụ thuộc vào “anh” nào cả.
Tôi thấy ném tiền vào chắc chắn có hiệu quả, tại sao không ném tiền sớm đi.
 |
| Nếu có cơ chế thoáng và thuận lợi, Vân Đồn sẽ phát triển không kém gì Phú Quốc.
Ảnh: Hoàng Hà. |
- Vậy những ưu đãi về thuế có quan trọng và tạo sự khác biệt không thưa ông?
- Nếu áp dụng các mức thuế ưu đãi như các khu công nghiệp, khu chế xuất thì không ổn. Theo tôi, quan trọng nhất vẫn là tạo cơ chế cho nhà đầu tư vào đây làm ăn thật nhanh. Vấn đề khó nhất là ở đất và thủ tục hành chính.
- Theo ông, Chính phủ đã và đang gặp những khó khăn gì xây dựng những mô hình đặc khu kinh tế như Vân Đồn?
- Chính phủ đã xác định 3 nơi làm đặc khu kinh tế là: Vân Phong, Vân Đồn, và Phú Quốc. Mỗi nơi có một đặc thù riêng. Các bộ ngành trung ương có vẻ như đang vướng. Hiện không có một cơ quan chuyên ngành nào nghiên cứu về đặc khu kinh tế.
Với 3 đặc khu kinh tế, trung ương giao cho một bộ ngành chủ trì và lấy ý kiến của nhiều cơ quan, bộ ngành khác. Như vậy đến tay Thủ tướng thì rất lâu.
Tôi đang lo, sân bay Vân Đồn sắp xong, đường cao tốc cũng vậy, nhưng khu vui chơi chưa có, nhà nghỉ khách sạn chưa có. Tôi lo sân bay và đường cao tốc sẽ ế ẩm.
 |
| Nhiều nhà đầu tư còn e dè khi rót vốn vào Vân Đồn. Ảnh: Hoàng Hà. |
- Điều đó có khiến nhà đầu tư vẫn còn e dè trước khi rót tiền vào Vân Đồn?
- Hiện tại chúng ta vẫn chưa duyệt quy hoạch, mô hình hoạt động của Vân Đồn. Muốn xem con người khỏe mạnh thế nào cần phải biết hình hài ra sao, cao thế nào, béo khỏe mạnh hay không. Tuy nhiên, đặc khu kinh tế vẫn chưa rõ hình hài.
Tôi sợ rằng nếu có gì thay đổi, những nhà đầu tư đã rót vốn vào Vân Đồn sẽ rất khó khăn.
Hiện tại nhiều khu đất đã giao cho nhà đầu tư nhỏ lẻ từ hàng chục năm qua. Nếu không quản lý nhanh, thì khó có đất sạch quy mô lớn. Các dự án sẽ manh mún, thậm chí lại có một cuộc thu hồi, giải phóng mặt bằng lớn trong tương lai.
- Nhiều người đặt vấn đề về những mặt trái xã hội đi liền với phát triển. Làm thế nào để người dân Vân Đồn có thể hưởng thành quả của sự phát triển và tránh được việc này?
- Chúng ta có nhiều hội thảo về đặc khu kinh tế, đưa ra một vấn đề sẽ có nhiều phản biện.
Chúng ta lo ngại đánh bạc, lo ngại có trai gái, phố đèn đỏ. Những vấn đề đó đều là "lo bò trắng răng". Chưa làm đã sợ thì không thể làm được cái gì.
Chúng ta có quân đội, công an, có nền hành chính trong tay, cứ mạnh dạn làm đi, sai đâu sửa đấy. Nhiều nơi có khu vui chơi, nhiều nơi có sòng bài nhưng không hề lộn xộn.
