Nguy cơ mang thai ngoài ý muốn ở trẻ vị thành niên

Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ vị thành niên mang thai trong tổng số người mang thai tăng lên liên tục qua các năm. Ảnh: Rtbf.

Mới đây, trường hợp một nữ sinh lớp 7 ở Bắc Giang có thai rồi tự sinh con tại khiến nhiều người bất ngờ. Đáng chú ý, gia đình và nhà trường đều không hay biết trẻ đã trải qua giai đoạn mang thai trước đó.

Khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, thông tin đơn vị này cũng từng tiếp nhận điều trị một trẻ gái 14 tuổi, mang thai và không có kiến thức làm mẹ ở tuổi vị thành niên.

Theo số liệu thống kê của Vụ sức khỏe Bà mẹ trẻ em, Bộ Y tế, tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ vị thành niên mang thai trong tổng số người mang thai tăng lên liên tục qua các năm. Năm 2010, tỷ lệ này là 2,9%, năm 2011 là 3,1%, năm 2012 là 3,2%. Tương ứng, tỷ lệ phá thai ở lứa tuổi này lần lượt là 2,2%, 2,4% và 2,3%.

Số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cho thấy trên thế giới, 44 trong số 1.000 trẻ được sinh ra từ các bà mẹ tuổi vị thành niên (15-19 tuổi). Ở các nước đang phát triển, ít nhất 10 triệu trường hợp mang thai ngoài ý muốn trong một năm ở những trẻ nữ độ tuổi 15 đến 19. Các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các trẻ gái 15-19 tuổi.

Lý do trẻ vị thành niên mang thai ngoài ý muốn

TS.BS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết vị thành niên là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện nhưng chưa đủ kỹ năng để kiểm soát chúng.

Ở giai đoạn này, nhiều trẻ còn thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai. Trẻ có thể quan hệ tình dục không chuẩn bị, không mong muốn, quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân.

Đồng thời, trẻ cũng thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục. Tất cả yếu tố trên dẫn đến nguy cơ mang thai ngoài ý muốn rất cao và để lại nhiều hệ lụy trong tương lai.

Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện nhưng chưa đủ kỹ năng để kiểm soát chúng. Ảnh: Vocal.media.

Nguy cơ khi mang thai ở tuổi vị thành niên

Tiến sĩ Loan cho hay mang thai ở tuổi vị thành niên, trẻ dễ gặp những nguy cơ như:

Nguy cơ khi tiếp tục giữ thai và sinh đẻ

Mang thai ở tuổi vị thành niên ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nguy cơ tử vong mẹ vẫn còn cao so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, chuyển dạ đình trệ, bất tương xứng thai khung chậu. Trong lúc sinh, sản phụ đẻ khó, dễ phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật.

Tỷ lệ tử vong trẻ em sinh ra do các bà mẹ tuổi vị thành niên trong năm đầu cao hơn so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Con của các bà mẹ vị thành niên thường có tỷ lệ nhẹ cân, bệnh tật và tử vong cao gấp nhiều lần so với con của các bà mẹ tuổi trưởng thành.

Về mặt kinh tế - xã hội, khi có thai ở tuổi vị thành niên, trẻ phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế và không kiếm được việc làm. Hạnh phúc gia đình có thể bị rạn nứt, dễ lâm vào cảnh éo le, ảnh hưởng đến tương lai của trẻ. Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Việc làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.

Nguy cơ khi phá thai ở tuổi vị thành niên

Do mặc cảm, xấu hổ, trẻ độ tuổi này thường tìm kiếm dịch vụ phá thai không an toàn. Trẻ vị thành niên thường không biết các dấu hiệu để nhận biết thai nghén nên không tìm đến cơ sở y tế sớm dẫn đến phá thai to.

Do cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh, tâm lý lại lo sợ, thủ thuật phá thai ở vị thành niên thường xảy ra nhiều tai biến hơn ở người trưởng thành. Những ảnh hưởng tâm lý sau phá thai ở tuổi vị thành niên có thể rất nặng nề và kéo dài.

TS.BS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh: BVCC.

Dấu hiệu phát hiện sớm trẻ vị thành niên mang thai

Cơ thể của trẻ vị thành niên mang thai khi chưa có sự phát triển hoàn chỉnh, vì thế, khá khó để nhận biết chính xác việc mang thai trong những tuần đầu. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, cơ thể của trẻ mang thai vẫn có một số dấu hiệu mang thai sớm để nhận biết. Cụ thể:

• Trẻ chậm kinh hoặc mất kinh.
• Buồn nôn và nôn.
• Thay đổi ở ngực: vú căng và nổi tĩnh mạch quanh quầng vú
• Tiết sữa non từ tuần thứ 16 của thai kỳ.
• Nhiệt độ cơ thể tăng cao
• Thay đổi về da: Nám da, sẫm màu ở núm vú.
• Chảy máu âm đạo trong 3 tháng đầu của thai kỳ có thể nhầm lẫn với ra máu kinh nguyệt bình thường.

"Vị thành niên là giai đoạn thay đổi về thể chất và tâm sinh lý. Vì thế, khi có con trong độ tuổi này, cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn. Hãy dành nhiều thời gian trò chuyện, tâm sự với con những định hướng đúng đắn về tình cảm", trưởng khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, nhấn mạnh.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng phụ huynh và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho trẻ những kiến thức về sức khỏe sinh sản, giáo dục giới tính. Điều này giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn, tránh được những sai lầm không đáng có.