Nguy cơ âm tính giả khi tự test nhanh Covid-19

Số ca mắc mới ở Việt Nam liên tục lập "đỉnh" mới, cùng với việc nhiều hoạt động trở lại bình thường của người dân trong cộng đồng khiến nhu cầu xét nghiệm, test nhanh Covid-19 tăng lên từng ngày.

Tuy nhiên, do không có nhiều kiến thức về giải phẫu cũng như chưa thực sự được tập huấn, đào tạo, nhiều người dân có thể mắc phải những sai sót khi tự test nhanh kháng nguyên Covid-19 và ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả.

Thực hiện sai thao tác

Trao đổi với Zing, tiến sĩ Lê Văn Duyệt, Trưởng phòng Xét nghiệm Vi sinh - Sinh học phân tử, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội), cho biết trong quá trình tự xét nghiệm nhanh kháng nguyên, sai lầm đầu tiên của người dân là không làm đúng hướng dẫn của nhà sản xuất kit test.

“Trong bộ kit, các nhà sản xuất đã hướng dẫn rất cụ thể, bỏ bao nhiêu ml dung dịch, khi đưa que ngoáy mũi họng vào phải làm tan như thế nào, nhỏ vào que test ra sao, bóc que test trước khi nhỏ bao lâu,... Tất cả phải được thực hiện đúng. Nếu không, việc sai sót đương nhiên sẽ xảy ra”, tiến sĩ Duyệt nói.

Tiến sĩ Lê Văn Duyệt, Trưởng phòng Xét nghiệm Vi sinh - Sinh học phân tử, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: Quốc Vương.

Một sai lầm quan trọng cũng ảnh hưởng đến kết quả test nhanh là quá trình lấy mẫu. Theo ông, nhiều nhân viên y tế khi thực hiện thao tác này thậm chí cũng chưa chính xác. Do đó, người dân chưa được tập huấn, thiếu kiến thức về cấu trúc giải phẫu của vùng hầu họng hoàn toàn có thể làm sai.

Tiến sĩ Duyệt nói: “Nhiều người khi lấy mẫu cho bản thân hoặc gia đình có thể sợ đau hoặc ngại cảm giác khó chịu nên đưa que bông vào không đúng vị trí. Lúc này, đương nhiên chúng ta sẽ không lấy được virus, từ đó test nhanh sẽ cho kết quả âm tính giả. Việc này sẽ dẫn đến hệ lụy rất nguy hiểm”.

Liên quan vấn đề này, TS.DS Tạ Thanh Sơn (từng học tại Đại học Philipps Marburg; tốt nghiệp tiến sĩ tại Viện Công nghệ Dược sinh học, Đại học Marburg, Đức), giải thích: "Các chất trong que thử sẽ phản ứng với thành phần protein của virus và chỉ thị sự có mặt của chúng bằng thay đổi màu sắc trên que thử. Kết quả của việc xét nghiệm kháng nguyên phụ thuộc rất lớn vào lượng protein của virus. Vì vậy, việc lấy mẫu cần phải thực hiện cẩn thận để có kết quả chính xác nhất".

Lưu ý khi chọn mua test nhanh

Bên cạnh các sai sót trong thao tác, TS Duyệt cũng nhấn mạnh người dân chỉ nên mua các loại kit test nằm trong danh mục cấp phép của Bộ Y tế. Những sản phẩm này sẽ cho kết quả đáng tin cậy hơn so với loại được bán trôi nổi trên thị trường và chưa được cấp phép.

“Để được cấp phép, các sản phẩm kit test sẽ được đánh giá, thử nghiệm ở những cơ sở đáng tin cậy. Từ đây, các nhà sản xuất mới có bằng chứng để nộp hồ sơ lên Bộ Y tế, qua đó có căn cứ để cấp phép”, tiến sĩ Duyệt giải thích.

Cùng quan điểm, PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, khẳng định test nhanh phải được thực hiện đúng kỹ thuật. Việc lấy mẫu không chuẩn, sản phẩm kit test không đảm bảo chất lượng sẽ dẫn đến cho kết quả sai.

“Để xác định rõ nguy cơ của việc test sai, chúng ta sẽ phải đánh giá, thống kê xem tỷ lệ sai là bao nhiêu, lượng người xét nghiệm sai như thế nào. Từ đó mới có thể nhận định về mức độ ảnh hưởng của nó tới công tác phòng dịch”, ông Phu nhận định.

Chia sẻ kinh nghiệm lựa chọn kit test của bản thân, tiến sĩ Nguyễn Thu Anh, Giám đốc Viện nghiên cứu Y khoa Woolcock Việt Nam (Đại học Sydney, Australia), cho biết người dân có thể cân nhắc 4 bước dưới đây.

Bước một và tối ưu nhất, chúng ta nên tìm mua các loại kit test đã được cả WHO khuyến cáo và Bộ Y tế cấp phép như PanbioTM Covid-19 Ag Rapid Test Device (Nasal) hay Panbio Covid-19 Ag Rapid Test Device (Nasopharyngeal).

Nếu không tìm được những loại trên, người dân có thể xác định các sản phẩm kit test được Bộ Y tế cấp phép gồm:

Trong số các loại kit test đã được cấp phép, TS Thu Anh gợi ý người dân nên lựa chọn sản phẩm có độ nhạy cao cho F0 có chỉ số CT từ 25 đến 30.

Cuối cùng, nếu vẫn chưa thể tìm mua loại kit test đạt tiêu chí trên, chúng ta có thể lựa chọn loại kit test được cấp phép có độ nhạy cao cho F0 với chỉ số CT nhỏ hơn 25. Việc này sẽ cần tham khảo các kết quả đánh giá trên thế giới. Tuy nhiên, chúng sẽ đảm bảo tính chính xác cao nhất.