Theo Bloomberg, nhiều người coi tỷ phú Lý Gia Thành là người ủng hộ phong trào dân chủ Hong Kong và đối đầu Trung Quốc. Nhưng đối với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và các đồng minh, ông là người trung thành với Trung Quốc và không đáng tin cho những dự án cơ sở hạ tầng quan trọng.
Ông Lý Gia Thành, tỷ phú giàu nhất Hong Kong, giờ chật vật tìm cách làm vừa lòng cả hai bên. Khi Trung Quốc đối đầu với phương Tây từ thương mại, luật an ninh áp cho Hong Kong đến cách xử lý dịch Covid-19, đế chế của tỷ phú 91 tuổi trở thành “trường hợp thử nghiệm” quan trọng đối với các công ty quốc tế.
Phương Tây dè chừng
Trên thị trường chứng khoán, CK Hutchison, công ty lớn nhất thuộc đế chế của tỷ phú Lý Gia Thành, giao dịch với mức giá mức tồi tệ nhất kể từ khi công ty được thành lập vào năm 2015.
Giá cổ phiếu đã giảm 30% trong năm qua, trong khi chỉ số Hang Seng Hong Kong chỉ giám 5%.
Tỷ phú Lý gắn bó mật thiết với Hong Kong và Trung Quốc đại lục, nhưng 80% doanh thu của CK Hutchison lại đến từ nước ngoài, phần lớn từ ngành công nghiệp năng lượng, viễn thông, cơ sở hạ tầng và cảng.
Đó là lý do tập đoàn chịu sự giám sát chính trị mạnh mẽ hơn hầu hết công ty đa quốc gia nào có mặt tại Trung Quốc và các nước phương Tây khác.
 |
Giá cổ phiếu của CK Hutchison sụt giảm. Ảnh: Bloomberg. |
“Nó đòi hỏi sự cân bằng tinh tế. Ông ấy không muốn các quan chức phương Tây xem mình là người có mối liên kết chặt chẽ với chính phủ Trung Quốc”, Bloomberg dẫn lời ông Jackie Yan, giảng viên tại Đại học Hong Kong, bình luận.
Tuy nhiên, hồi tháng 5, CK Hutchison không trúng thầu xây dựng một nhà máy khử mặn bước biển ở Israel. Nhà máy ước tính tạo ra doanh thu 85 triệu USD/năm, tương đương 2,1 tỷ USD trong suốt vòng đời.
Theo tờ báo lớn nhất Israel, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã cảnh báo Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về việc CK Hutchison tham gia đấu thầu. “Chúng tôi không muốn Trung Quốc có quyền truy cập cơ sở hạ tầng của Israel”, ông Pompeo nhấn mạnh.
Đó không phải lần đầu tiên tập đoàn của ông Lý đấu thầu thất bại. Hồi năm 2018, tập đoàn bị ngăn không cho thâu tóm một công ty đường ống khí đốt ở Australia vì những lo ngại an ninh quốc gia tương tự.
Ông Lý cũng có mối quan hệ phức tạp với chính phủ Trung Quốc. Ông nổi tiếng thân thiết với các nhà lãnh đạo trước đây của Trung Quốc khi nước này bắt đầu mở cửa nền kinh tế và cần sự hỗ trợ từ Hong Kong.
Tuy nhiên, theo Bloomberg, mối quan hệ giữa tỷ phú Lý và giới cầm quyền đại lục dường như đã kém thân thiết kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền hồi đầu năm 2013.
Bị chỉ trích "phản bội Trung Quốc"
Tỷ phú giàu nhất Hong Kong bị truyền thông Trung Quốc chỉ trích kể từ năm 2015 khi ông đăng ký CK Hutchison và CK Asset ở Quần đảo Cayman thay vì Hong Kong. Cùng thời điểm đó, các công ty của ông Lý cũng giảm bất động sản tại Thượng Hải. Điều này khiến truyền thông nhà nước Trung Quốc đặt nghi vấn về lòng trung thành của ông với đất nước.
Đáp lại, văn phòng của ông Lý đưa ra một tuyên bố dài 3 trang phủ nhận cáo buộc rút khỏi Trung Quốc, đồng thời nhấn mạnh sự tôn trọng của ông đối với sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập. Tập đoàn khẳng định đã bổ sung 1.000 cửa hàng bán lẻ ở Trung Quốc đại lục trong 2 năm trước.
Kể từ năm 2015, 3 công ty hàng đầu của CK Group, CK Hutchison, CK Asset và CK Architectural, đã thực hiện và lên kế hoạch đầu tư và mua lại với tổng trị giá gần 60 tỷ USD trên toàn cầu. Chỉ 1,6% trong số đó là ở Trung Quốc hoặc Hong Kong, theo dữ liệu của Bloomberg.
Kể từ năm 2015, khoảng 60% tài sản của các công ty này đã bị bán hoặc nằm trong kế hoạch bán nằm ở Trung Quốc hoặc Hong Kong.
 |
Doanh thu của CK Hutchison tại Hong Kong và Trung Quốc chỉ chiếm 18%. Ảnh: Bloomberg. |
Năm ngoái, tỷ phú Lý một lần nữa làm mất lòng Trung Quốc trong bối cảnh các cuộc biểu tình chống chính quyền diễn ra ở Hong Kong. Ông đăng tải một thông điệp trên tờ báo địa phương, trích dẫn một bài thơ Trung Quốc kêu gọi ngăn chặn bạo lực, nhưng cũng nhấn mạnh quyền tự do, sự khoan dung và thượng tôn pháp luật.
Chỉ một vài tuần sau, ông Lý kêu gọi chính phủ khoan dung với những người trẻ tuổi khi ứng phó với làn sóng biểu tình. Ông cũng kêu gọi người trẻ nhìn rộng hơn.
Ngay sau đó, ông Lý đối mặt với cáo buộc “khuyến khích hành vi phạm tội”. Các phương tiện truyền thông nhà nước khác đổ lỗi cho tỷ phú giàu nhất Hong Kong “gây ra sự bất bình đẳng xã hội”.
 |
| Tỷ phú Lý Gia Thành có mối quan hệ phức tạp với chính phủ Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg. |
Trong một email, phát ngôn viên của CK Group đã trích dẫn bình luận của Chủ tịch Victor Lý, con trai lớn của tỷ phú Lý Gia Thành, tại cuộc họp cổ đông thường niên của CK Hutchison hôm 14/5.
Anh này cho biết xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có ít tác động đến các doanh nghiệp viễn thông, cơ sở hạ tầng và bán lẻ của tập đoàn. “Trong nhiều năm, tập đoàn đã thực hiện chiến lược tăng thu nhập ổn định. Tập đoàn có dòng tiền mạnh và sẵn sàng đối mặt nhiều thách thức”, anh khẳng định.
Một số người ủng hộ dân chủ ở Hong Kong vui mừng cho rằng ông trùm nổi tiếng nhất Hong Kong có thể đứng về phía họ. Họ đổ xô đến ủng hộ chuỗi siêu thị và nhà thuốc của ông.
Tuy nhiên, không rõ những bước đi này của ông Lý có giúp cho hoạt động kinh doanh của tập đoàn hay không. Tháng 5, Giám đốc điều hành CK Hutchison Canning Fox tiết lộ lợi nhuận bán lẻ có thể sụt giảm 50% trên toàn cầu do dịch Covid-19. “Nhưng thu nhập từ các cửa hàng ở Hong Kong và châu Á có thể bù đắp khoản lỗ tại châu Âu”, người này nói thêm.
Dù hưởng lợi từ sự ủng hộ của những người ủng hộ dân chủ ở Hong Kong, ông Lý vẫn đứng dưới áp lực hỗ trợ các hành động của Bắc Kinh đối với Hong Kong. Một ngày sau khi không trúng thầu nhà máy tại Israel, ông Lý cùng con trai và nhiều ông trùm khác công khai ủng hộ luật an ninh quốc gia áp cho Hong Kong.
“Khi Trung Quốc tiếp tục thắt chặt sự kiểm soát đối với Hong Kong, các công ty của ông Lý sẽ gặp khó trong việc thuyết phục giới chức trách phương Tây rằng họ độc lập với chính phủ Trung Quốc”, Bloomberg dẫn lời Richard Harris, nhà sáng lập Port Shelter Investment Management, bình luận.
Ông Lý và con trai cho thấy niềm tin vào tương lai của tập đoàn bằng cách tăng tỷ trọng nắm giữ cổ phiếu CK Hutchison và CK Asset kể từ tháng 3. Tuy nhiên, cả 2 cổ phiếu vẫn đối mặt với mức giá giảm sâu. Điều này cho thấy sự hoài nghi từ các nhà đầu tư.
“Thay vì cố gắng tăng trưởng trong những lĩnh vực bị kiểm soát chặt chẽ như cơ sở hạ tầng, doanh nghiệp có thể tập trung vào hoạt động bán lẻ và các mảng kinh doanh ít nhạy cảm khác”, ông Yan bình luận.
“Sự đa dạng về địa lý đã giúp họ chuẩn bị tốt. Tuy nhiên, giữa bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng, tập đoàn cũng có nguy cơ bị cuốn vào cuộc chiến chính trị”, ông nói thêm.
