Nghịch lý dưa hấu Việt xuất xuôi và xoài đi ngược

Tháng 2-3-4 âm lịch là thời điểm chính vụ của nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam, trong đó có xoài, dưa hấu tại khu vực Tây Nam Bộ. Nếu như dưa hấu là mặt hàng có thị trường tiêu thụ chính tại Trung Quốc, thì xoài thường được nhập ngược từ Trung Quốc về Việt Nam và phân phối chính tại các tỉnh thuộc khu vực miền Bắc.

Năm nay, dưa hấu xuất sang Trung Quốc có số lượng tăng bất thường, gây hiện tượng ùn ứ tại cửa khẩu Tân Thanh, nơi thông quan chính của mặt hàng này. Mỗi ngày, theo thống kê của Bộ Công thương, khoảng vài trăm xe dưa hấu chờ thông quan dưới nắng gắt, khiến chất lượng dưa giảm đáng kể, khi xuất được sang biên giới đều bị ép giá hoặc trả lại hơn nửa hàng. Giá dưa loại 1 xuất sang Trung Quốc chỉ còn 7.000 đồng/kg, dưa đổ mối tại các khu vực giáp Hà Nội xuống 5.000 đồng/kg, trong khi giá mua tại ruộng chỉ chưa đầy 1.000 đồng/kg.

Giá dưa xuống quá thấp khiến nông dân miền Tây cầm chắc lỗ nặng sau 2 tháng chăm sóc vất vả. Dù có chất lượng tốt hơn dưa miền Trung nhưng thương lái chỉ chịu mua tại ruộng với mức giá 1.500 đồng/kg. Ảnh: Ngọc Trinh.

Khi chở về tới Hà Nội, dưa được bán lẻ với giá từ 7.000 đồng đến 10.000 đồng/kg nhưng lượng bán khá chậm. Một người bán dưa trên đường cầu Diễn cho hay, mỗi xe dưa hấu 1,5 tấn trước Tết chỉ cần 4 ngày để tiêu thụ hết thì đến nay, người bán phải mất gần 10 ngày. Số lượng hàng quá lớn, chất lượng kém và mang mác "hàng Trung Quốc trả lại" khiến người dân không mấy hào hứng.

Trái ngược với dưa hấu, xoài đang là mặt hàng hoa quả được bán nhiều tại các chợ đầu mối ở Hà Nội. Giá xoài bán lẻ dao động trong mức từ 30.000 đồng đến 40.000 đồng/kg, xoài Thái giữ giá trên 45.000 đồng/kg, nhưng mỗi ngày, tại chợ Mễ Trì Thượng, gần chục xe xoài bán rong có thể tiêu thụ cả trăm cân. Các chủ buôn hàng khẳng định đây là hàng Việt, nhập từ khu vực Nha Trang trở vào đến Tiền Giang, nhưng thực tế từ đầu mối Sài Gòn thì hoàn toàn ngược lại.

Theo chủ mối xuất hoa quả tại quận 8. TP.HCM, xoài Hoà Lộc, Tiền Giang phải 2 tuần nữa mới vào chính vụ. Xoài đầu vụ hiện rất ít hàng, giá mua tăng cao. Công vận chuyển từ miền Nam ra đến các tỉnh khu vực miền Bắc và Hà Nội là 43.000 đồng/km, mỗi xe tải 30 tấn mất phí trên 100 triệu đồng, khiến giá xoài khi ra Bắc phải trên 40.000 đồng/kg thì đầu mối mới có lãi và chịu xuất hàng.

Xoài cát Hoà Lộc sẽ bước vào chính vụ từ cuối tháng 3 đến hết tháng 4 âm. Năm ngoái, mưa bão đã khiến xoài trái vụ mất mùa. Ảnh: Minh Hằng.

Chị Nguyễn Thị Lý, bán hoa quả tại chợ Ngọc Khánh khẳng định, mùa này, ở Việt Nam không có xoài Trung Quốc. "Xoài Trung Quốc thường có nhiều vào khoảng tháng 6-7, một loại to 1-2 quả/kg, một loại nhỏ có màu vàng nghệ gọi là xoài mít. Quả xoài to nhìn rất thích mắt, nhưng ăn thường không có mùi thơm, mà khi ăn xong, cảm giác cổ họng hơi ngưa ngứa", chị Lý chia sẻ. Còn hiện tại, các loại xoài bán ở chợ đầu mối Long Biên và các chợ khác ở Hà Nội đều là xoài Việt Nam.

Theo lời tiểu thương này, xoài Việt có mấy loại là Hòa Lộc, Cát Chu, Nha Trang, Châu Nghệ, Đốc Nghệ. Hiện tại, loại xoài màu vàng, quả tròn, có mùi thơm và vị ngọt được bán phổ biến với giá khoảng 40.000-50.000 đồng/kg là xoài Cát Chu. Riêng loại xoài cát Hòa Lộc, cũng đang được bán tại các chợ, mức giá có khi lên tới trên 100.000 đồng/kg. Hiện chưa vào chính vụ nên xoài Hòa Lộc không có nhiều.

Tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì mà hàng ngày, các xe xoài được chuyển về từ khu vực các tỉnh giáp ranh về Hà Nội, làm dấy lên nghi án khiến xoài Việt xuất sang Trung Quốc sau đó lại “ngược” về Việt Nam và được bán ồ ạt.

Anh Bình, nhà tại Phạm Hùng, Cầu Giấy cho biết, hàng mang danh xoài cát Hoà Lộc rất dễ mua tại các khu vực ngoại thành Hà Nội. Tuy cùng mức giá, cùng tên gọi, xuất xứ, nhưng chất lượng hàng rất khác biệt. "Nếu may thì mua được xoài ngon, nhưng không may thì phải đổ đi hết dù cùng là loại 'hàng Sài Gòn'. Phía ngoài quả cầm rất chắc tay, màu vàng xanh đẹp mắt. Thế nhưng khi bổ ra, phần thịt quả ở xung quanh hạt đã chuyển màu, chảy nước. Đặc biệt, xoài và ổi mua chung tại một số mối lẻ ăn có vị giống nhau, ngọt gắt và khó phân biệt mùi đặc trưng".