Trong khi các nhà quản lý cho rằng, Samsung và các doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại VN sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu tại VN được xem là hàng hoá sản xuất trong nước; một số chuyên gia kinh tế lại lập luận, đừng ngộ nhận sản phẩm của DN FDI là hàng VN. Trên thực tế, chúng ta chỉ hưởng lợi nhờ giá trị gia công rẻ mạt. Vậy đâu là sự thật?
Hàng Việt Nam, thương hiệu Hàn Quốc
Lý giải về quan điểm cho rằng Samsung là hàng VN, ông Võ Văn Quyền - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) tái khẳng định với PV Báo Lao Động chiều 27/9: Hiện Luật Đầu tư, Luật DN và các văn bản hướng dẫn thi hành đều khẳng định nhất quán quan điểm của Đảng, Chính phủ VN coi DN FDI là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế VN.
Vì vậy, Samsung và các DN FDI khác sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu tại VN cũng được xem là hàng hoá sản xuất trong nước. Dẫn chứng cuốn tài liệu người VN ưu tiên dùng hàng VN do Ban Chỉ đạo T.Ư cuộc vận động người VN ưu tiên dùng hàng VN xuất bản, ông Quyền khẳng định, tài liệu nêu rõ “hàng hóa lắp ráp, sản xuất và dịch vụ được thực hiện tại VN, không phải hàng nhập khẩu đều là hàng VN”. Đây là quan điểm nhất quán của Chính phủ, được hiện thực hoá ngay từ đầu cuộc vận động, cách đây từ 6 năm chứ không phải bây giờ còn bàn cãi.
Ông Đỗ Nhất Hoàng - Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KHĐT) - nhìn nhận: Chúng ta “trải thảm đỏ” kêu gọi nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ nguồn như Samsung và trên thực tế, Samsung chọn VN chứ không phải Thái Lan, Malaysia hay Ấn Độ trong cuộc “chạy đua” thu hút FDI.
Đến nay, DN này đầu tư vào VN tổng cộng gần 9 tỷ USD, tạo công ăn việc làm cho hơn 110.000 lao động VN, mỗi năm nộp ngân sách nhà nước hàng chục nghìn tỷ đồng. Bên cạnh việc đầu tư vào VN, hiện Samsung cũng kêu gọi các nhà đầu tư Hàn Quốc sản xuất linh phụ kiện để nội địa hoá sản phẩm và chuyển giao công nghệ tại VN.
 |
| Samsung sản xuất điện thoại thông minh tại VN chiếm 1/3 sản lượng của Samsung trên toàn cầu. |
Đồng tình với quan đểm coi hàng hoá của DN FDI cũng là hàng VN, GS - TS Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội DN FDI - cho biết, không chỉ VN mà thế giới đều coi hàng hoá của DN FDI là hàng sản xuất trong nước. Hiện đóng góp của Samsung vào kim ngạch xuất khẩu của VN là không thể phủ nhận. Ông Mại nhấn mạnh: Với người tiêu dùng, cần làm rõ khái niệm “hàng VN” và “thương hiệu VN”. Rõ ràng, gọi Samsung là hàng VN là không phải bàn cãi, nhưng thương hiệu Việt lại không phải, vì danh xưng này chỉ đúng với thương hiệu của người Việt, do người Việt làm chủ.
Tranh nhận là hàng Việt, Samsung được lợi gì?
Có ý kiến cho rằng, việc TGĐ Samsung bày tỏ mong muốn được là DN quốc dân VN để chứng tỏ mình là DN chung tay xây dựng cộng đồng và được tham gia vào chương trình người VN ưu tiên dùng hàng VN mang tính chính trị nhiều hơn là về mặt lợi ích.
PGS - TS Vũ Sỹ Cường - chuyên gia kinh tế của Học viện Tài chính - phân tích: Về mặt pháp lý, chính sách hiện hành không thấy sự phân biệt đối xử giữa DN nhà nước, DN FDI và DN tư nhân, nhưng xét về bản chất các quy định như các ưu đãi về thuế sẽ có những khác biệt. Theo đó, khối các DN FDI được ưu đãi lớn về thuế thu nhập DN (TNDN).
Mức miễn thuế TNDN tối đa là 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Chưa tìm được trường hợp nào DN tư nhân VN được hưởng mức miễn giảm vượt khung này. Trường hợp của Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam (SEV) đầu tư nhà máy tại Bắc Ninh hiện được hưởng thuế TNDN 10%, miễn thuế TNDN trong 4 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo. Tỉnh Bắc Ninh tiếp tục giảm 50% thuế TNDN trong 3 năm sau đó (ưu đãi vượt khung), giải phóng mặt bằng và đảm bảo điện nước. Ưu đãi trên tiếp tục được áp dụng cho dự án của Samsung tại Thái Nguyên.
Như vậy chỉ riêng các ưu đãi về thuế, DN FDI có lợi thế hơn rất nhiều so với DN tư nhân trong nước. Tuy nhiên, đằng sau những tuyên bố muốn mang đậm chất Việt nói trên là gì, đặt vấn đề để được ưu đãi hơn về thuế, PGS - TS Vũ Sỹ Cường bác bỏ ngay luận cứ này bởi theo ông DN FDI hiện được ưu đãi quá nhiều về thuế so với DN trong nước nên không có chuyện nhận là hàng Việt để hưởng thêm ưu đãi thuế. Đặt vấn đề cạnh tranh, theo ông Cường cũng không có chuyện này xảy ra, bởi hiện trong nước chỉ duy nhất có sản phẩm của Samsung sản xuất, không có đơn vị nào sản xuất mặt hàng tương tự, nên một mình Samsung một chợ, không có đối thủ.
PGS - TS Vũ Sỹ Cường cũng bác bỏ thẳng thừng việc coi Samsung là hàng Việt Nam, Samsung chỉ được coi là hàng sản xuất tại Việt Nam và “Made in Viet Nam” là hoàn toàn đúng. Bởi việc được coi là hàng Việt Nam phải căn cứ vào tỉ lệ nội địa hóa, với Samsung dù tỉ lệ nội địa hóa đã tới 39% nhưng do tỉ lệ các DN tham gia vào chuỗi giá trị chưa cao, nên vẫn được xem là mặt hàng gia công, cho đến khi DN này thực hiện các cam kết chuyển giao công nghệ sản xuất tại Việt Nam.
