Phát biểu về quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ tại hội thảo Quan hệ Việt - Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump hôm 17/1, Tiến sĩ Amy Searight, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói một trong những thách thức của khu vực sắp tới là căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Mỹ và Quốc trong vài tháng tới, đặc biệt là nguy cơ chiến tranh thương mại giữa hai bên.
Các chuyên gia đã dự đoán rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục có những bất đồng về vấn đề Đài Loan, thậm chí là vấn đề Triều Tiên.
"Mối quan hệ Mỹ - Trung đã bước vào một giai đoạn mới với nhiều đụng độ hơn", bà Searight nhận định trong hội thảo do Đại học Fulbright Việt Nam và trung tâm CSIS đồng tổ chức ở TP.HCM
Điều "trớ trêu" của 2 nền kinh tế
Liên hệ tình hình mới này với quan hệ Việt - Mỹ, chuyên gia của CSIS nói rằng Việt Nam cần tìm cách cân bằng các mối quan hệ của họ với đối tác.
"Việc tìm kiếm (phương thức cân bằng) sẽ là thách thức với Việt Nam", bà nói.
 |
| Tiến sĩ Amy Searight, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS, Mỹ). Ảnh: Hải An. |
Ông Murray Hiebert, Chuyên gia Cấp cao của Chương trình Đông Nam Á tại CSIS, cũng nói rằng sự trỗi dậy của Trung Quốc trong khi Mỹ đang dần rút lui về kinh tế là một “điều trớ trêu”.
“Ông Trump đứng ở APEC và nói ‘nước Mỹ trên hết’, trong khi Chủ tịch Tập Cận Bình nói về toàn cầu hóa. Điều trớ trêu là chính ông Tập mới là người đang quản lý nền kinh tế nhiều phương thức bảo hộ hơn là nền kinh tế của ông Trump”, chuyên gia này so sánh.
Ông Hiebert nhận định vài năm qua, đặc biệt là năm 2017, đã chứng kiến nhiều thành công của Trung Quốc ở Đông Nam Á khi họ cạnh tranh với Mỹ. Bắc Kinh đã lôi kéo được nhiều nước đứng về phía họ như Philippines, Myanmar, Thái Lan… Trong khi Mỹ rút lui về mặt kinh tế, Trung Quốc lại thúc đẩy hàng loạt sáng kiến như “Vành đai, Con đường”, Mekong - Lan Thương, ngân hàng AIIB…
 |
| Các chuyên gia đều cho rằng Trung Quốc, dù không mở cửa nền kinh tế của họ, đang tỏ ra là một người bảo vệ thị trường tự do và toàn cầu hóa. Ảnh: AFP. |
'Mỹ không thể bắt Việt Nam lựa chọn'
Đồng tình với bà Searight, tiến sĩ Evan Medeiros, Giám đốc Điều hành châu Á - Thái Bình Dương của Eurasia Group, Mỹ, cũng cho rằng thế giới nên chuẩn bị cho kỷ nguyên mới của quan hệ Mỹ - Trung.
"Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới trong quan hệ Mỹ - Trung, kỷ nguyên được định nghĩa bằng căng thẳng, va chạm và sự cạnh tranh liên tục", ông nói. "Hãy nhìn vào ngôn ngữ của Chiến lược An ninh Quốc gia (của Mỹ). Hãy chờ đợi một mối quan hệ căng thẳng và nhiều đụng độ. Một số sự cạnh tranh sẽ là kẻ được, người mất".
Ông nhận định rằng Trung Quốc đang chứng tỏ mình là cường quốc đáng gờm trên thế giới và việc này mang đến cả cơ hội lẫn thách thức. Trong khi Chủ tịch Tập tỏ ra cam kết với tiến trình toàn cầu hóa, Trung Quốc không mở cửa tại chính nước họ.
"Trung Quốc yêu thích các thị trường mở, miễn đó không phải là thị trường Trung Quốc", ông nói. Medeiros từng là giám đốc cấp cao phụ trách châu Á của Nhà Trắng dưới thời cựu tổng thống Barack Obama.
 |
| Tiến sĩ Evan Medeiros, Giám đốc Điều hành châu Á - Thái Bình Dương của Eurasia Group, Mỹ. Ảnh: Hải An. |
Với các sáng kiến như AIIB, "Vành đai, Con đường", Trung Quốc cho thấy họ đang không ngần ngại sử dụng các công cụ kinh tế để phục vụ mục đích chính trị.
"Trung Quốc hiện tại đã đi rất xa so với thời Đặng Tiểu Bình. Đã qua rồi những ngày ẩn dật", ông nói. "Dưới thời ông Tập, Trung Quốc mà chúng ta phải đối mặt là rất khác".
Trong khi đó, chính quyền Mỹ hiện tại, dù các chính sách vẫn mơ hồ và viễn cảnh họ đưa ra khá mâu thuẫn, có vẻ đang tập trung vào các vấn đề đối nội và thâm hụt thương mại. Trung Quốc xem việc ông Trump đắc cử tại Mỹ và những diễn biến sau đó là một cơ hội lớn.
Ông Medeiros nói rằng khi liên hệ quan hệ Việt - Mỹ với quan hệ Mỹ - Trung và tình hình thế giới mới, ông cho rằng Mỹ không thể và không nên bắt Việt Nam, hay các nước Đông Nam Á khác, đứng vào tình thế phải lựa chọn Trung Quốc hay Mỹ.
"Chính sách của Mỹ dành cho Việt Nam, được ghi rõ trong quan hệ đối tác chiến lược, rằng không có lựa chọn về mặt nguyên tắc nào cho VIệt Nam. Chúng tôi mang lại quyền tự do không phải lựa chọn", cựu cố vấn của cựu tổng thống Obama cho biết.
