Toàn bộ sự nghiệp của Muhammad Ali là một thước phim đáng nhớ. Mỗi khoảnh khắc trong đó đều chẳng thể quên lãng, từ chiến thắng bất ngờ trước Sonny Liston để có chiếc đai lớn đầu tiên cho đến 3 trận đại chiến thế kỷ với Joe Frazier, tất cả đều quá ấn tượng.
Dù vậy, trên hết, khoảnh khắc đẹp nhất sự nghiệp của người đàn ông vĩ đại nhất làng quyền anh phải đến từ đất nước Zaire (tiền thân của CHDC Congo sau này) vào mùa thu năm 1974 nơi Ali đối đầu cùng cỗ máy hủy diệt mang tên George Foreman.
Một trận đấu lịch sử
Vào thời điểm những năm đầu thập kỷ 70, nhắc đến quyền anh hạng nặng là nhắc đến George Foreman. Nhắc đến sự chết chóc là ám chỉ cú xoay người phản công đáng sợ của tay đấm người Mỹ. Foreman biến Joe Frazier trở thành một gã vô hại khi hạ gục nhà vô địch đến 6 lần trong vòng 2 hiệp.
Tháng 3/1974, lại một cái tên sừng sỏ khác trở thành nạn nhân. Ken Norton gục ngã sau vài phút. Và Foreman có trong tay 40 trận toàn thắng. Giới hiếu kỳ và chuyên gia bắt đầu đặt võ sĩ người Mỹ cạnh huyền thoại bất tử Rocky Marciano.
Foreman đặt chân đến Zaire trong những tiếng tán dương tưởng như vô tận. Theo sau ông là đội ngũ truyền thông hùng hậu đã sẵn sàng chờ đón giây phút Foreman nghiền nát Ali để tiến thêm một bước vào ngôi đền của những huyền thoại.
Không ai tin Ali có bất kỳ cơ hội nào.
Hàng trăm chuyên gia hàng đầu khi đó, sau khi theo dõi mọi diễn biến của hai võ sĩ đưa ra sự lựa chọn của mình và in đầy trên những mặt báo. Cây viết thể thao Tom Callahan của tờ Enquirer nhớ lại khoảnh khắc của đêm trước trận đại chiến.
Làm việc thêm giờ tại trung tâm in ấn, Callahan bỗng thấy bóng dáng của Ali đang đứng nơi sạp báo và cẩn thận chọn lựa. Nhưng mải miết tìm kiếm, tất cả trong số đó đều cùng một đáp án duy nhất, Foreman là người chiến thắng cuối cùng, theo một cách rất dễ dàng.
 |
| Biểu cảm của Ali trong buổi họp báo trước trận gặp George Foreman. Ảnh: AP. |
Vào ngày diễn ra trận đấu, hàng nghìn người tại SVĐ Stade du 20 Mai dành những lời không hay cho Ali khi huyền thoại người Mỹ bước ra. Đa số nhắm vào màu da của ông. Trước sức ép khủng khiếp của đám đông, với niềm tự hào dân tộc trong tiềm thức, Ali chẳng một chút sợ hãi.
Tiếng chuông kết thúc hiệp 2 vang lên, Foreman đã tăng tốc. Lạ thay, mọi nỗ lực của ông đều không tìm được cằm của Ali. Bước đến góc võ đài của mình, nhìn thẳng vào mắt của HLV Herbert Muhammad, Ali hét lớn: “Hãy để hắn cho tôi”.
Trong lúc đó, hai giọng bình luận Norman Mailer và George Plimpton, lo sợ cho tính mạng của Ali đứng dậy hét lớn với trọng tài: “Hãy cho dừng trận đấu trước khi quá muộn. Dừng lại ngay”.
Chứng kiến toàn bộ sự việc, cây viết quyền anh lâu năm Vic Ziegel quay sang Callahan cười mỉm: “Những gã đó thật đần độn”.
Với con mắt lâu năm trong nghề, Ziegel hiểu Ali đang làm gì. Chiến thuật vờn mồi, Foreman sẽ sớm kiệt sức và lảo đảo. Sơ hở phòng thủ, và đó là giây phút Ali sẽ hạ bệ nhà vô địch đang nắm giữ tới 4 đai vô địch của quyền anh hạng nặng.
Sức mạnh của Foreman quá khủng khiếp. Vì thế, Ali chọn cách di chuyển nhiều và cố gắng vượt khỏi tầm ra đòn của đối thủ. Tung ra vô số đòn đánh nhưng phần lớn vô nghĩa, Foreman bắt đầu nôn nóng. Đến hiệp 3, Ali tiến gần đến đối thủ với đôi tay giơ cao. Hai cú đấm thẳng chính xác liên tiếp, Ali hét thẳng vào mặt Foreman: “Đánh mạnh lên, George, đó là tất cả những gì anh có sao?”
Những lời của Ali khiến Foreman càng thêm vội vã. Và thêm những đòn trừng phạt. Một vết bầm nhỏ xuất hiện phía dưới mắt phải của Foreman, sau hiệp 4, lại thêm một vết bầm khác.
Đám đông trở nên nín lặng. Còn Jim Brown, bạn của Ali, người chịu trách nhiệm bình luận đêm hôm ấy lại tỏ ra vô cùng hứng khởi. Ali dần làm chủ trận đấu, những combo đòn trái phải của ông lấy hết sức lực còn lại của Foreman. Trông nhà vô địch thật thảm hại ở hiệp 7 trước khi hoàn toàn gục ngã tại hiệp 8. Ali đã knock-out một tay đấm sở hữu con số 40 trận toàn thắng.
 |
| Khoảnh khắc Muhammad Ali hạ gục George Foreman. Ảnh: Getty Images. |
Một trong những chiến thắng gây sốc nhất lịch sử làng quyền anh, sự nghiệp của Ali được đưa lên tầm cao mới sau chiến tích với Foreman. Tại Zaire, khán giả được chứng kiến những khoảnh khắc tuyệt vời của tay đấm có biệt danh "The Greatest".
Đó là cú lắc vai giúp Ali thoát khỏi dây đai võ đài cùng sự dồn ép nghẹt thở của Foreman. Đó là những chuỗi đòn chính xác đến kinh ngạc với tốc độ hiếm thấy ở một tay đấm hạng nặng. Đó là lòng dũng cảm, tinh thần thép, bình tĩnh trước sức ép khổng lồ của khán giả và truyền thông.
Vài giờ sau trận đấu, Ali tựa đầu trên chiếc ghế bành tại một biệt thự ven sông Zaire, chăm chú lắng nghe những câu hỏi của cây viết Hugh McIlvanney thuộc tờ Observer of London.
“Tôi đã đánh bại nhiều cái tên hàng đầu, không chỉ George”. Ali mở lời. “Cho tất cả những nhà báo cho rằng tôi sẽ bị hủy diệt. Cho tất cả những người nghĩ rằng tôi chẳng có gì ngoài cái mồm chỉ biết hét lớn. Cho tất cả những ai phản đối tôi, luôn muốn nhìn thấy một Ali yếu đuối và gục ngã. Họ nghĩ rằng Foreman có thể đánh bại tôi. Và hôm nay, tất cả họ đã biết được sự thật”.
Chiến thắng gây sốc của Ali trước Foreman tại Zaire được cây viết McIlvanney ghi lại như sau: “Chúng ta cần biết rằng Ali không thượng đài vì những điều xưa cũ. Anh ấy chiến đấu bởi các giá trị mới mẻ. Anh ấy đã hạ gục Foreman bằng những thứ đó”.
 |
| Hình ảnh trong trận đấu giữa Ali và Liston. Ảnh: Getty Images. |
Những “giá trị mới mẻ” McIlvanney nhắc tới không gì khác ngoài niềm mong mỏi xây dựng một thế giới công bằng và hòa bình của Ali. Tay đấm huyền thoại người Mỹ đã tự thề với bản thân điều này sau khi bị dội một thau nước vào đầu khi đang rảo bước trên con phố thuộc vùng Louisville. Nguyên nhân có lẽ vì màu da của ông.
Ý chí kiên cường của chàng trai nhiều lời
Ali sinh ra với cái tên ban đầu là Cassius Marcellus Clay Jr vào ngày 17/1/1942 tại vùng Louisville. Băt đầu học quyền anh từ năm 12 tuổi tại một CLB ở địa phương. Ali nhanh chóng cho thấy tố chất tuyệt vời để trở thành một trong những tay đấm xuất sắc nhất.
Tại Olympic ở Rome năm 1960, Ali tạo tiếng vang lớn khi đánh bại võ sĩ nghiệp dư người Ba Lan Zbigniew Pietrzykowski để giành chiếc HCV hạng dưới nặng, chiến tích lớn nhất trong cuộc đời Ali cho đến thời điểm đó.
“Tôi nhớ rằng cậu ấy đã chạy khắp làng Olympic cùng chiếc HCV trên tay”. Wilma Rudolph, nữ VĐV Mỹ, người giành 3 HCV môn điền kinh năm đó cho biết. “Cậu ấy ngủ cũng đeo nó. Ăn uống cũng không rời. Không ai đạt huy chương mà ăn mừng như cậu ấy cả”.
Rudolph hiểu rằng, thứ tuyệt vời nhất dành cho Ali chỉ có quyền anh. Và đó chính xác là những điều Ali làm để xây dựng danh tiếng cho bản thân.
 |
| Ali cùng chiếc HCV Olympic. Ảnh: AP. |
Những người từng có cơ hội tiếp xúc với Ali đều nhận xét ông là người hoạt ngôn, vui vẻ nhưng vô cùng tự tin và chẳng biết sợ hãi. Ngày 29/10/1960, trong trận đấu chuyên nghiệp đầu tiên, Ali hạ gục tay đấm Tunney Hunsaker trong vòng 6 hiệp. Đội của Ali khi đó có cựu võ sĩ quyền anh hạng gà George King. Người sau này chia sẻ với báo giới cuộc nói chuyện đáng nhớ với huyền thoại người Mỹ.
Ali hỏi King: “Tại sao anh lại có cái tên đó. Anh quá nhỏ bé để trở thành một vị vua (trong tiếng Anh "king" có nghĩ là vua). Mọi người nên gọi anh là Johnson hay gì đó bởi thật sự chỉ có một vị vua duy nhất mà thôi”.
“Đó là ai vậy?” King hỏi lại trong sự kinh ngạc.
Không chút do dự, Ali nói: “Đó là người mà anh đang nói chuyện cùng đấy”.
Vào thời điểm ấy, người ta hay gọi Ali với biệt danh “cái mồm nhiều chuyện vùng Louisville". Tất nhiên, Ali không chỉ có cái miệng quen nói suông. Theo cây viết William Nack, hiếm ai tập luyện chăm chỉ như Ali. Ông thường dậy lúc 4h sáng. Bắt đầu ngày mới bằng việc chạy 5-10 dặm trên đôi giày được gắn chì.
Ý chí và nghị lực tuyệt vời giúp chàng trai Ali đạt được những thành công nhanh chóng. Ở tuổi 22, Ali thắng chiếc đai WBC danh giá sau chiến tích đánh bại nhà vô địch Sonny Liston và bất bại trong 7 năm tiếp theo trước khi chịu thua Joe Frazier trong lần gặp gỡ đầu tiên giữa 2 võ sĩ.
Sở hữu thân hình đồ sộ với chiều cao 1m91 và cân nặng 95 kg, Ali có sức mạnh của một chú gấu hoang dại kết hợp với tốc độ của một tay đấm hạng trung. Thêm một trái tim dũng cảm trong lồng ngực và chiếc cằm cứng như đá granite.
Cả sự nghiệp, Ali có trong tay 56 chiến thắng và chỉ 5 lần thua trận, 3 trong số đó đến khi huyền thoại người Mỹ đã ở bên kia sườn dốc. Trong quãng thời gian này, ông từng giữ chiếc đai WBA, WBC, lineal và The Ring thế giới.
Tờ The Ring năm 1998 đánh giá Ali là võ sĩ sô 1 hạng nặng mọi thời đại. Trang ESPN xếp huyền thoại người Mỹ là tay đấm xuất sắc thứ 2 trong lịch sử.
Đó là những gì mà cậu bé lần đầu đến với boxing chỉ nhằm mục đích đánh gục cái gã lấy trộm chiếc xe đạp của mình làm được.
Chiến đấu đến hơi thở cuối cho công bằng và lẽ phải
Trong những năm tháng đỉnh cao, không thể chối bỏ việc Ali không được lòng phần đông người Mỹ. Với những phát ngôn thẳng thắn, mạnh mẽ về nhiều vấn đề nhức nhối và nhạy cảm, Ali trở thành tâm điểm của truyền thông và không tránh khỏi những lời đàm tiếu, chê trách và sỉ nhục.
Dù vậy, Ali vẫn luôn sống theo đức tin của mình và đấu tranh vì những điều đó.
Ali phản đối chiến tranh ở Việt Nam. Coi việc điều hàng nghìn binh lính và máy bay đến quốc gia Đông Nam Á là một hành vi vô nghĩa. Người từng chịu vô số lời miệt thị và không dám vào các cửa hàng của người da trắng khi còn nhỏ hiểu nước Mỹ còn nhiều vấn đề nội tại cần giải quyết thay vì đi phát động các cuộc chiến.
 |
| Ali từ chối việc nhập ngũ. Ảnh: AP. |
Ông dũng cảm từ chối lệnh gọi nhập ngũ trong lúc chiến tranh đang gay go nhất, đến 3 lần. Và Ali chấp nhận cho cái giá phải trả. Ông bị tước đai vô địch, gián đoạn sự nghiệp trong hơn 3 năm và không thể giữ vững phong độ đỉnh cao như trước.
Trong trận đấu cuối trước án phạt, Ali hạ dễ dàng Zora Folley để có chiến thắng thứ 29 liên tiếp, HLV Angelo Dundee nói trong tiếc nuối: “Đây là Ali tốt nhất, một nhà vô địch hạng nặng thực thụ”.
Phát biểu tại đám đông sinh viên ngay trước phiên tòa xét tội vì từ chối nhập ngũ, Ali hét lớn: “Kẻ thù của tôi là người da trắng. Không phải Việt Cộng, Nhật Bản hay Trung Quốc. Bạn là kẻ thù của tôi khi tôi muốn tự do. Bạn là kẻ thù của tôi khi tôi muốn công lý. Bạn là kẻ thù của tôi khi tôi muốn bình đẳng. Bạn không đứng lên ủng hộ tôi và muốn tôi đến một nơi nào đó và chiến đấu ư?”
Bên cạnh quyền anh, Muhammad Ali còn là một nhà chính trị năng động. Ông không ngại đi khắp đất nước, thậm chí vượt biển sang những châu lục xa xôi để góp phần duy trì một thế giới bình đẳng, công bằng và không còn bạo lực.
Ali cống hiến tất cả những gì mình có. Từ danh tiếng trên võ đài, trái tim sắt đá trong lồng ngực cho đến mọi sức lực của bản thân, ông đều dành để phục vụ cho “lẽ phải” của nhân loại. Ngay cả khi ông mắc chứng mất trí nhớ Parkinson vào năm 1981.
 |
| Muhammad Ali được tổng thống G.Bush trao huân chương tự do vào năm 2005. Ảnh: Getty Images. |
Muhammad Ali chỉ thực sự dừng lại vào ngày 4/6/2016, khi ông trút hơi thở cuối cùng tại một bệnh viện ở thành phố Scottsdale.
Nhưng hình ảnh của huyền thoại người Mỹ sẽ còn mãi…
Hình ảnh một người đàn ông nhún nhẩy trong vui sướng sau khi đánh bại Liston và tự gọi bản thân mình là “kẻ tồi tệ nhất lịch sử”.
Hình ảnh một võ sĩ gan dạ lắc chiếc vai và tung đòn phản công chính xác trúng cằm của Foreman trong trận đánh kinh điển tại Zaire.
Hình ảnh một tay đấm rầu rĩ trong phòng thay đồ, tự dằn vặt bản thân đã lười biếng để chịu thất bại trước Leon Sprink vào năm 1978.
Hình ảnh một con người hiên ngang, với ánh mắt quyết đoán, không chút ngại ngần đấu tranh cho công bằng trên thế giới bất chấp việc phải ngồi trên chiếc xe lăn...
Tất cả, chỉ thuộc về riêng Muhammad Ali, đơn giản bởi ông là người vĩ đại nhất.
