'Ma trận' sách giáo khoa giả

Sách giả, thiệt hại thật

Cuối tuần trước, khi tìm mua SGK cho con sắp vào lớp 2, chị M.T (ngụ huyện Bình Chánh, TP.HCM) không lựa chọn đặt mua qua mạng như năm học trước mà tìm tới nhà sách có thương hiệu, cách nhà gần 20 km. Chị T kể, năm ngoái chị mua một bộ sách được bao bọc cẩn thận, có tem chống hàng giả nên chủ quan không mở ra xem. Đến sát ngày nhập học, khi chuẩn bị sách vở cho con đến trường thì chị mới tá hỏa vì mua nhầm sách giả. Lúc này, chị T phải lục tung khắp các nhà sách để tìm mua bộ sách mới cho con.

Đội Quản lý thị trường số 4 (Cục Quản lý thị trường tỉnh Tây Ninh) phát hiện một nhà sách tại TP Tây Ninh bán sách giả vào tháng 6/2024. Ảnh: N.L

“Năm nay, tôi không mua sách trên mạng hay những nhà sách nhỏ lẻ gần nhà vì mất niềm tin. Từ trải nghiệm lần đầu mua sách cho con, tôi nhận thấy không đơn giản có tiền là mua được SGK thật. Tôi phải tìm hiểu thật kỹ, kiểm tra cẩn thận để tránh mua phải sách giả”, chị T nói.

Từ cuối tháng 5 đến nay, Đội quản lý thị trường trên nhiều địa bàn, tỉnh thành phố phía Nam phát hiện và tiến hành thu giữ hơn 50.000 cuốn SGK nghi ngờ là sách giả. Tổng thiệt hại khoảng 700 triệu đồng. Tại Đà Nẵng, công an vừa phát hiện đường dây sản xuất, buôn bán SGK giả quy mô lớn. Thống kê ban đầu, đường dây này đã sản xuất, tiêu thụ khoảng 4 triệu cuốn sách.

Nhiều năm giảng dạy tiểu học tại quận Bình Thạnh, theo cô Nguyễn Thị Vân Anh, SGK giả rất dễ khiến học sinh hiểu sai kiến thức. Giáo viên này dẫn chứng: một số bài tập Toán nếu in sai dấu sẽ khiến đáp số khác đi, bản chất khác đi và học sinh rất khó tiếp thu bài. Tương tự với môn Địa lý, sách giả in lẫn lộn giữa đường liền và đường cách đoạn dẫn đến sai kiến thức về biên giới, lãnh thổ. “Sách in sai thông tin ảnh hưởng trầm trọng đến quá trình tiếp thu của học sinh, chưa kể chất lượng giấy sách giả không tốt, hình ảnh kém chất lượng, ảnh hưởng đến thị lực của các em. Các đơn vị in ấn trái phép thậm chí còn sản xuất tem chống giả đi kèm nên không phải phụ huynh nào cũng biết mình đang mua sách giả”, cô giáo Vân Anh chia sẻ.

Khi so sánh sách thật với các mẫu sách giả, ông Nguyễn Phong Yên, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Giáo dục Phương Nam (đơn vị phát hành chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) nhận định, thoạt nhìn, sách giả có hình thức tương tự với sách thật. Tuy vậy, khi nhìn kỹ sẽ nhận thấy sách giả có màu sắc không tự nhiên, ám đen, khó xem vì sử dụng mực in kém chất lượng. Nội dung trên sách giả bị mờ, mực in không đều, chỗ đậm chỗ nhạt...

“Sách giả, sách in lậu chỉ sao chép hoặc scan lại từ sách thật, không có file gốc. Thậm chí, một số trang còn gõ lại bằng văn bản khiến nội dung trong sách bị xô lệch và sai sót. Với các hình ảnh đặc thù như bản đồ, sách giả thường lược bỏ thông tin hoặc tỷ lệ thể hiện không chính xác. Việc này ảnh hưởng nghiêm trọng tới quá trình tiếp thu kiến thức của học sinh”, ông Yên khẳng định.

Cách nào phân biệt thật - giả?

Trước ma trận sách thật - giả lẫn lộn như hiện nay, ông Nguyễn Phong Yên cho biết đối chiếu màu sắc, tính sắc sảo của chữ in, hình ảnh trên trang giấy là cách đơn giản nhất để phân biệt và nhận biết sách thật và sách giả. Tiếp đến, phụ huynh, học sinh nên kiểm tra kỹ loại giấy để xác định sách giả hay thật. Sách giả thường dùng giấy in kém chất lượng để tiết kiệm chi phí.

Ông Yên lưu ý, sách giả hiện nay còn sản xuất tem giả đi kèm để đánh lừa và tạo sự an tâm cho người mua. Tuy vậy, mã thẻ cào của sách giả thường sao chép từ mã sách thật, khi kích hoạt sẽ báo mã không đúng hoặc đã qua sử dụng. “Mỗi cuốn SGK của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đều đi kèm với một mã thẻ cào riêng, được dùng để kích hoạt kho học liệu điện tử. Với các bộ sách tiếng Anh, mỗi mã thẻ cào là một lần kích hoạt sách tiếng Anh phiên bản điện tử có tích hợp công nghệ chấm điểm tự động. Sách giả, sách in lậu sẽ không có các tiện ích này. Phụ huynh và học sinh khi tìm mua SGK nên chọn những nhà sách uy tín để không mua phải sách giả” - ông Yên khuyến cáo.