Lý do dãy Andes đồ sộ đến vậy

Dãy Andes trải dài dọc theo phía Tây lục địa Nam Mỹ. Ảnh: Shutterstock.

Nhằm nghiên cứu về quy trình hình thành dãy Andes, các nhà nghiên cứu từ Đại học Copenhagen (Đan Mạch) đã sử dụng một phương pháp được phát triển gần đây để tìm hiểu chi tiết chuyển chuyển động của mảng kiến ​​tạo Nam Mỹ hình thành nên dãy Andes.

"Trong khoảng thời gian trước hai đợt suy thoái (đợt đầu diễn ra khoảng 10-14 triệu năm trước, đợt sau vào khoảng 5-9 triệu năm trước), mảng kiến ​​tạo ngay phía tây, mảng Nazca, đã lao vào các ngọn núi trước đó và nén chúng lại, khiến chúng cao lên", nhà địa chất học Valentina Espinoza từ Đại học Copenhagen cho biết.

Như vậy, việc các mảng kiến tạo di chuyển chậm lại đã khiến các ngọn núi ngày một rộng ra.

Dãy Andes nằm trong vùng giao nhau giữa mảng kiến tạo Nam Mỹ và Nazca. Ảnh: Freepik.

Nhóm nghiên cứu cũng đã xem xét câu hỏi tại sao lại xảy ra hai đợt giảm tốc nghiêm trọng này. Trong đợt đầu tiên hồi 10-14 triệu năm trước, tốc độ dịch chuyển của các mảng kiến tạo đã giảm 13%. Con số này tiếp tục giảm 20% nữa trong đợt kiến tạo thứ hai diễn ra 5-9 triệu năm trước.

Các chuyên gia nghi ngờ dòng đối lưu trong lớp phủ mảng kiến tạo thay đổi, khiến chúng di chuyển ra xung quanh. Mặt khác, họ cũng cho rằng hiện tượng tách lớp đã xảy ra ở các mảng kiến tạo. Điều này khiến các khu vực quan trọng chìm sâu hơn vào lớp phủ.

Cả hai sự kiện đều có hiệu ứng dây chuyền làm ảnh hưởng đến tốc độ chuyển động của các mảng kiến tạo.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn cần nhiều dữ liệu để nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này. Một số phương pháp mới có thể sẽ được sử dụng trong công tác nghiên cứu.

Kỹ thuật được sử dụng trong nghiên cứu bắt đầu với chuyển động mảng tuyệt đối (absolute plate movement - APM). APM chủ yếu được xác định thông qua nghiên cứu hoạt động núi lửa trong lớp vỏ. Tại núi lửa, những nhà địa chất có thể tìm ra quy luật các mảng dịch chuyển thông qua các vệt magma.

Sau đó, các nhà nghiên cứu tiếp tục tìm hiểu chuyển động mảng tương đối (relative plate movement - RPM). RPM được tính toán thông qua mức độ từ hóa trong sự chuyển động của đá dưới đại dương. Ngoài ra, RPM cũng sẽ cung cấp thông tin tốt hơn APM.

Để xác định tốc độ di chuyển của mảng kiến ​​tạo Nam Mỹ, các nhà địa chất học đã sử dụng dữ liệu RPM để ước tính APM thông qua một số phép toán chi tiết. Bằng cách xác thực dữ liệu dự đoán với dữ liệu địa chất ghi nhận được, phương pháp này cho phép các chuyên gia biết nhiều hơn về sự tương tác giữa các mảng kiến ​​tạo.

"Phương pháp này có thể được sử dụng cho tất cả mảng, miễn là có sẵn dữ liệu có độ phân giải cao", nhà địa chất Giampiero Iaffaldano cho biết.

Ông hy vọng những phương pháp này sẽ giúp con người hình dung rõ hơn về các mảng kiến tạo trong quá khứ cũng như tái tạo lại các hiện tượng địa chất chưa rõ ràng.