Theo Forbes, trong hơn ba thập kỷ tính đến năm 2015, Quantlab - hãng giao dịch có trụ sở ở Houston (Texas, Mỹ) - là một cỗ máy in tiền, tạo lợi nhuận hơn 3 tỷ USD. Hơn 70% số lợi nhuận này đi vào các quỹ do nhà đồng sáng lập Wilbur “Ed” Bosarge kiểm soát.
Hai nhà đồng sáng lập Bruce Eames (sở hữu 24% cổ phần) và Andrey Omeltchenko (4%) vừa đâm đơn kiện ông Bosarge, 81 tuổi, ra tòa về tội gian lận. Doanh nhân này còn bị người sáng lập một phòng khám tế bào gốc - được ông tài trợ và chiếm quyền kiểm soát - kiện tội gian lận.
Cuộc chiến pháp ly gay go nhất của ông Bosarge là đơn kiện của bà vợ Marie, 66 tuổi. Hai người kết hôn năm 1989. Mùa hè 2017, khi bà Marie ở London (Anh) lo trang trí biệt thự 45 triệu USD tại khu Belgrave Square, ông Bosarge đưa cho bà đơn ly hôn. Bà Marie cho biết bị sốc nặng.
Bà kể có biết về cô bồ người Nga mới ngoài 20 tuổi của ông Bosarge, nhưng nghĩ rằng ông không dám ly dị vì hai vợ chồng không ký hợp đồng tiền hôn nhân. Theo luật pháp Texas, nơi họ kết hôn, hai vợ chồng đồng sở hữu mọi thứ kiếm được, bao gồm lợi nhuận từ Quantlab.
 |
Vợ chồng Ed Bosarge. Ảnh: Forbes. |
Đòi chia 1 tỷ USD
Bà Marie khẳng định ông Bosarge phải chia cho bà ít nhất 1 tỷ USD. Dù vậy, bà nói sẽ chấp nhận ly hôn nếu được bồi thường 100 triệu USD. "Tôi sẽ hạnh phúc với con số đó, để trang trải chi phí và tiếp tục sống", bà Marie nhấn mạnh.
Forbes ước tính ông Bosarge sở hữu ít nhất 1 tỷ USD. Tuy nhiên các luật sư của doanh nhân 81 tuổi tuyên bố tài sản chung của hai vợ chồng chỉ là 25 triệu USD. Các tài sản còn lại, bao gồm cổ phiếu Quantlab, các bất động sản ở Houston, Aspen, London và Maine, một hòn đảo ở Bahamas... đều thuộc các quỹ ủy thác.
Thậm chí các luật sư của ông Bosarge còn nói rằng chiếc dây chuyền kim cương 1,9 triệu USD mà ông tặng vợ hồi năm 2009 cũng là tài sản của quỹ ủy thác. "Đó không phải là một món quà, mà là một khoản đầu tư của quỹ ủy thác", ông Bosarge nhấn mạnh.
Sau những cuộc hòa giải bất thành, vụ ly dị được đưa tới tòa án Houston hồi tháng 4. Dịch Covid-19 bất ngờ ập tới khiến mọi thứ bị đình trệ. Bà Marie tuyên bố khoản trợ cấp 20.000 USD/tháng từ chồng là không đủ để bà trang trải các chi phí sinh hoạt cũng như pháp lý.
Nhiều nhà hoạt động vì nữ quyền ở Houston ủng hộ bà Marie. "Đây là vấn đề quyền phụ nữ. Ông ta ngày càng lớn tuổi và có bồ trẻ. Bosarge quên mất những người đã đưa ông ta đến với địa vị ngày nay", bà Cynthia Cole, một nhà hoạt động ở Houston, chỉ trích. Ngày 7/7, hàng chục người tụ tập bên ngoài biệt thự của ông Bosarge, giơ cao biểu ngữ "Công lý cho Marie".
 |
| Nhiều người biểu tình trước biệt thự của ông Bosarge để đòi lại công lý cho bà Marie. Ảnh: forbes. |
Giới quan sát nhận định vụ việc có ý nghĩa vượt ra bên ngoài một cuộc ly hôn. Vấn đề lớn nhất là việc giới siêu giàu sử dụng những kỹ thuật đặc biệt để giấu tài sản trước cơ quan thuế, chủ nợ, đối tác kinh doanh và đặc biệt là vợ (sắp ly hôn). Cách cổ điển nhất là bỏ tiền vào các quỹ ủy thác ở nước ngoài.
Hai cách mới hơn và đang trở nên phổ biến là dùng quỹ ủy thác bảo vệ tài sản trong nước (DAPT) và “gạn ủy thác”. DAPT cho phép người giàu gửi tài sản vào quỹ tại Mỹ và bảo vệ tài sản đó khỏi các chủ nợ. Còn "gạn ủy thác" là phương pháp đưa tài sản từ một quỹ ủy thác sang quỹ mới ở bang áp dụng luật bảo vệ tài sản tối đa.
Theo luật sư Jay Adkisson, South Dakota là bang áp dụng rất quyết liệt luật bảo vệ tài sản. Hiện quỹ tín thác của ông Bosarge ở South Dakota giữ 800 triệu USD tài sản và 280 triệu USD. Ngoài ra, nhiều khả năng ông Bosarge còn gửi tài sản ở các quỹ tại những thiên đường thuế như Bahamas, Quần đảo Virgin Anh và Malta.
Làm giàu từ tay trắng
Bà Marie cung cấp cho Forbes một báo cáo tài chính của gia đình Bosarge hồi năm 2011, cho thấy họ sở hữu khối tài sản 2,263 tỷ USD. Trên thực tế, ông Bosarge không sinh ra trong một gia đình giàu có. Ông từng học toán học ứng dụng ở Đại học Công nghệ Georgia, làm việc cho IBM và dạy toán tại Đại học Rice trước khi thành lập startup Texas General Resources.
Năm 1983, ông bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ cáo buộc nâng khống giá cổ phiếu của một công ty dầu mỏ. Sau đó, Bosarge lập hãng tài chính Frontier Limited. Một đối tác của Bosarge phát hiện Frontier Limited không có bất kỳ tài sản gì, thậm chí không thể trả nổi tiền thuê mặt bằng. "Lão ta là một kẻ lừa đảo", đối tác này khẳng định.
Các đối tác của ông Bosarge tại Frontier Limited đâm đơn kiện và ông phải dàn xếp bồi thường. Bà Marie kể khi kết hôn với Bosarge vào năm 1989, ông ta gần như khánh kiệt. Ngay sau lễ cưới, ngôi nhà của họ ở Houston bị ngân hàng tịch thu. Năm 1991, Capital Technologies - công ty sở hữu Frontier Limited - mua một biệt thự lớn ở Houston. Hiện ông Bosarge vẫn sống tại đây.
Quantlab được thành lập tại đó. Bản thân Capital Technologies nằm dưới quyền kiểm soát của quỹ African Tudor Trust. Quỹ này được thành lập vào năm 1983 ở Bermuda, chủ sở hữu trên giấy tờ là Barbara Rattay, em vợ của ông Bosarge từ cuộc hôn nhân đầu tiên. Đối tượng thụ hưởng ban đầu là hai con của Bosarge và người vợ đầu, Brigitte.
Barbara Rattay là công dân Namibia, do đó quỹ này không phải đóng thuế cho chính phủ Mỹ. Bà Marie khẳng định African Tudor Trust chỉ là bình phong, một nền tảng để ông Bosarge thực hiện các thương vụ kinh doanh. Năm 2001, tài sản của African Tudor Trust (lợi nhuận từ Quantlab) được chuyển đến hai quỹ ủy thác, một ở Texas (North Boulevard Trust) và một (MAS Trust) ở Bermuda.
 |
| Tỷ phú Ed Bosarge kiếm tiền tỷ từ tay trắng. Ảnh: Forbes |
Trong năm đó, ông Bosarge và bà Marie được đưa vào danh sách thụ hưởng của African Tudor Trust, bên cạnh con ông Bosarge. Andrew Bosarge - con trai ông Bosarge - được chỉ định là người bảo vệ quỹ North Boulevard. Theo các luật sư của bà Marie, tài sản của MAS Trust được sử dụng để lập các quỹ Etosha Trust, Excalibur Trust, ESD Trust và Exson Trust.
Tài sản từ các quỹ này sau đó lại được chuyển đến South Ocean Trust, South Pacific Trust và Exsontoo Trust. Trong khi đó, tài sản từ North Boulevard được đưa đến Southport Trust và CapTech Trust. Đa số quỹ đặt trụ sở tại South Dakota. Báo cáo thuế của ông Bosarge cho thấy hai vợ chồng ông chỉ có thu nhập 1,67 triệu USD hồi năm 2014. Khi cần tiền mặt, ông Bosarge "được bổ sung" từ một trong những quỹ trên.
Ông Bosarge nói rằng ông yêu cầu nhân viên các quỹ để 200.000 USD tiền mặt trong két sắt ở nhiều biệt thự của ông. Bà Marie kể chồng bà thường trả tiền mặt khi mua bất kỳ thứ gì.
Trốn thuế
Năm 2012, ông chuyển phần lớn quỹ của ông tới South Dakota. Khi chính quyền các nước mở cuộc điều tra hành vi né thuế của giới siêu giàu và buộc Thụy Sĩ cùng Luxembourg hợp tác, South Dakota trở thành trung tâm quỹ ủy thác mới, thu hút hơn 300 tỷ USD tài sản.
Trong đơn ly hôn, ông Bosarge nói đã thông báo cho bà Marie về việc chuyển tài sản ủy thác đến South Dakota. Tuy nhiên, Marie khẳng định bà không biết sự thay đổi này gây bất lợi cho bà và chữ ký của bà trong một số tài liệu là chữ ký giả. Bà cũng nói ông Bosarge ép bà ký một số tài liệu khác.
Các luật sư của bà Marie nhấn mạnh tài sản ở African Tudor Trust có nguồn gốc từ Quantlab và đó là tài sản chung của hai vợ chồng. Vì vậy, mọi tài sản bị "gạn" từ quỹ này sang quỹ khác vẫn là tài sản chung. Tuy nhiên, đến nay đội ngũ luật sư của bà Marie vẫn chưa chứng minh được điều này.
Tháng 11/2019, một tòa án ở South Dakota bác bỏ yêu cầu công khai một số tài liệu về các quỹ ủy thác của ông Bosarge vì vi phạm luật quỹ ủy thác của bang. "Chúng tôi không biết các tài sản đó dịch chuyển như thế nào và phần nào là tài sản chung. Phía ông Bosarge phải chứng minh đâu là tài sản riêng. Họ chưa làm điều đó", luật sư Bucky Allshouse của bà Marie nói.
Để thắng kiện, bà Marie cần biết các quỹ ở South Dakota chứa những tài sản gì. Hồi tháng 6, một tòa án bác bỏ 3 lập luận của bà, trong khi đồng ý với 3 lập luận khác, bao gồm lập luận ông Bosarge không tuân thủ các nghĩa vụ tài chính với vợ. Phiên tòa sẽ bắt đầu vào tháng 11 tới.
 |
| Tỷ phú Ed Bosarge bị tố luôn lợi dụng các đối tác. Ảnh: Quantlab. |
Joseph R. Valentino, một trong những luật sư thuế lâu năm của Bosarge, đang bị giam giữ ở Houston để chờ dẫn độ về Hà Lan. Ông này bị kết án tù 3 năm ở Hà Lan vì tội gian lận thuế doanh nghiệp. Tính đến năm 2016, Valentino đóng vai trò người được ủy thác của quỹ mà Bosarge và các nhà đồng sáng lập Quantlab lập ra để quản lý công ty.
Các nhà đồng sáng lập Quantlab kiện Bosarge để giành quyền kiểm soát công ty hoặc rút tiền của họ ra khỏi đó. Eames và Omeltchenko cáo buộc Bosarge "mở cuộc đảo chính" đẩy họ ra khỏi công ty vào năm 2016.
Năm 2015, thông qua quỹ tín thác Big Bird, Bosarge mua Okyanos, một phòng khám tế bào gốc ở Bahamas. Đây là startup do bác sĩ Matthew Feshbach thành lập. Theo đơn kiện của Feshbach, ông Bosarge đẩy nhà sáng lập này ra khỏi Okyanos. “Không ai làm ăn với Ed Bosarge mà không bị ông ta lợi dụng”, một cựu cộng sự cũ mỉa mai.
