Lỗi khó ngờ trên tàu vũ trụ du lịch của Elon Musk

Tỷ phú Jared Isaacman, một thành viên trong phi hành đoàn du lịch của SpaceX vào giữa tháng 9 nói hệ thống của tàu đã cảnh báo về một vấn đề “nghiêm trọng” khi đang ở trên không.

Do đã được huấn luyện trong nhiều tháng, phi hành đoàn lập tức liên hệ với đội ứng phó khẩn cấp của SpaceX. Trao đổi với CBS, giám đốc điều hành sứ mệnh Inspiration4 và SpaceX xác nhận vấn đề nằm ở hệ thống quản lý chất thải.

Sứ mệnh ngoài không gian

Trên Trái Đất, việc đi vệ sinh của một người khỏe mạnh không phải chuyện đáng nói. Tuy nhiên khi ở ngoài không gian, trong môi trường không trọng lực, không có gì đảm bảo những chất thải sẽ được xử lý theo ý muốn. Chúng có thể, và đã từng phát tán theo những cách bất thường.

Jared Isaacman, thành viên của sứ mệnh Inspiration4. Ảnh: People.

Để giải quyết vấn đề này, nhà vệ sinh trong không gian đã được trang bị quạt gió để tạo nên lực hút. Về cơ bản, chất thải từ cơ thể con người sẽ đi về phía quạt và được giữ lại ở đây.

Vấn đề phát sinh khi những chiếc quạt của hệ thống quản lý chất thải trên Crew Dragon gặp sự cố cơ học. Đây chính là những cảnh báo mà phi hành đoàn đã nhận được.

Cũng như nhiều phi hành gia đi trước, Isaacman tỏ ra e dè khi thảo luận về vấn đề nhà vệ sinh.

"Không ai thực sự muốn đi sâu vào chi tiết cả", Isaacman cho biết.

Việc sử dụng phòng tắm ngoài không gian rất khó, và bạn phải rất tử tế với nhau

- Jared Isaacman, phi hành gia của sứ mệnh Inspiration4

Nhưng khi phi hành đoàn Inspiration4 nói chuyện với một số phi hành gia NASA, họ chia sẻ rằng "việc sử dụng phòng tắm ngoài không gian rất khó, và bạn phải rất tử tế với nhau."

Trong 3 ngày lưu lại quỹ đạo, Isaacman và các phi hành gia khác đã phải làm việc với SpaceX để giải quyết vấn đề này. Trải qua nhiều lần mất liên lạc, anh nhấn mạnh tầm quan trọng của chương trình đào tạo phi hành đoàn.

"Khoảng 10% thời gian trên quỹ đạo, chúng tôi không có giao tiếp với mặt đất, và chúng tôi là một phi hành đoàn rất điềm tĩnh trong suốt thời gian đó", anh nói. Phi hành gia cũng cho biết "tinh thần vững vàng, tâm trạng tốt và thái độ tích cực" là rất quan trọng để thực hiện sứ mệnh.

Theo CNN, câu chuyện về nhà vệ sinh phần nào chỉ ra một sự thật cơ bản về loài người và tham vọng thám hiểm vũ trụ. Cho dù tương lai trong không gian được con người tưởng tượng có bóng bẩy thế nào, vẫn sẽ có những thực tế sinh học không thể thay đổi.

Bài học từ lịch sử

Tìm ra cách an toàn để xử lý chất thải đã là câu hỏi cơ bản từ khi con người bắt đầu bay vào vũ trụ. Hành trình này đã kéo dài nửa thế kỷ và chứng kiến không ít sai lầm.

Năm 1969, Thomas Stafford, John Young và Eugene Cernan đã cùng tàu Apollo 10 thực hiện sứ mệnh đi vòng quanh Mặt Trăng. Vào ngày thứ 6 của sứ mệnh, Stafford báo cáo với trung tâm vũ trụ về một mẫu chất thải đang trôi lơ lửng trong cabin. "Đưa cho tôi một chiếc khăn ăn, nhanh lên", ông nói với phi hành đoàn.

Sau đó ít phút, một thành viên khác lại phát hiện một vật thể không mong muốn. "Lại thêm một cục phân chết tiệt khác", Cernan nói. Thông tin này được ghi chép trong một tài liệu từng được giữ kín của chính phủ Mỹ.

Các thành viên Eugene Cernan, John Young, Thomas Stafford của sứ mệnh Apollo 10 (từ trái qua phải). Ảnh: FAI.

Ở thời điểm đó, việc đại tiện được mô tả là "cực kỳ cơ bản" với một chiếc túi nhựa được dán sau mông. "Hệ thống túi phân hoạt động kém hiệu quả và được phi hành đoàn mô tả là rất 'khó chịu'. Những chiếc túi không có khả năng kiểm soát mùi trong không gian buồng lái nhỏ và mùi của chúng rất rõ ràng", báo cáo chính thức năm 2007 của NASA viết.

Kể từ đó, nhà vệ sinh của tàu không gian được phát triển bởi nỗ lực của các nhà khoa học NASA, trong đó có nhà báo Mary Roach, tác giả cuốn sách Xếp đồ lên Hỏa tinh (Packing for Mars).

"Vấn đề ở đây là bạn có một nhà vệ sinh ngoài không gian rất phức tạp và bạn cần phải kiểm tra nó. Bạn phải vận chuyển đến Ellington Field, đưa nó lên một thiết bị mô phỏng không trọng lực - một máy bay thực hiện những vòng cung lên xuống phức tạp - rồi cần một tình nguyện viên tội nghiệp từ Văn phòng Quản lý Hệ thống Chất thải kiểm tra.

Tôi không biết bạn nghĩ sao, nhưng để thực hiện điều đó trong yêu cầu 20 giây, đại tràng của bạn phải hoạt động rất hiệu quả. Vì vậy, đây là công việc rất tỉ mỉ và phức tạp", Roach trao đổi cùng NPR.

Trong Xếp đồ lên Hỏa tinh, bà chia sẻ việc huấn luyện phi hành gia ngồi bô không phải là chuyện đáng cười. Ngoài ra vì nước tiểu trong bàng quang hoạt động khác ở ngoài không gian, có thể sẽ khó nhận biết khi nào một người cần tiểu tiện.

"Hành động đơn giản như đi tiểu, trong môi trường không trọng lực, có thể trở thành một trường hợp y tế khẩn cấp cần đặt ống thông tiểu và khiến người liên lạc radio cảm thấy xấu hổ với các bác sĩ phẫu thuật trên chuyến bay", bà cho biết.

Thích ứng với không gian

Cơ thể con người được thiết kế để tiến hóa cho sự sống trên Trái Đất với lực hấp dẫn, không khí giàu oxy và các chu kỳ sinh thái có thể dự đoán được. Lẽ dĩ nhiên, nó không sinh ra để trôi nổi mất phương hướng trong môi trường không trọng lực.

Đối mặt với môi trường khác biệt, một thực tế nảy sinh khi nhiều phi hành gia cảm thấy buồn nôn trong những ngày ở trên quỹ đạo.

Hành động đơn giản như đi tiểu, trong môi trường không trọng lực, có thể trở thành một trường hợp y tế khẩn cấp

Nhà báo Mary Roach, tác giả cuốn sách "Xếp đồ lên Hỏa tinh"

"Tôi đã nôn 93 phút trong chuyến bay đầu tiên của mình. Đó cũng là lần đầu trong số 100 lần trong 4 chuyến bay. Thật kỳ lạ khi lại làm một việc mà bạn biết chắc mình sẽ phải nôn”, phi hành gia kỳ cựu Steven Smith của NASA trả lời phỏng vấn.

Ước tính có khoảng 80% phi hành gia từng trải qua Hội chứng Thích ứng Không gian - thuật ngữ chính thức được NASA đặt tên.

Trong sứ mệnh Inspiration4, nhân viên y tế 29 tuổi Hayley Arceneaux đã phải tiêm Phenergan khi ở ngoài không gian. Phenergan là một loại thuốc kháng histamin dùng để điều trị chứng say tàu xe, hỗ trợ chống lại cảm giác buồn nôn.

Isaacman nói anh không cảm thấy buồn nôn trong sứ mệnh Inspiration4, tuy nhiên việc làm quen với môi trường vi trọng lực lại không được thoải mái.

“Mọi thứ như dồn lại trong đầu bạn, cảm giác giống lúc bị treo ngược trên giường vậy. Nhưng bạn phải tìm cách bỏ qua và vượt qua nó. Khoảng một ngày sau, mọi thứ bắt đầu cân bằng và bạn không để ý thấy nó nhiều như trước", anh trả lời CNN Business.

Các phi hành gia Jared Isaacman, Hayley Arceneaux, Sian Proctor và Chris Sembroski của sứ mệnh Inspiration4 (từ trái qua phải). Ảnh: SpaceX.

Một sự thật là con người sẽ phải chiến đấu với bệnh tật chừng nào còn tiếp tục hướng đến không gian và coi đó là nơi phải đến. Đó là lý do khiến nhiều nhà báo, bao gồm cả Roach, đặt câu hỏi về xu hướng lãng mạn hóa du hành vũ trụ và hạ thấp thực tế khắc nghiệt và rủi ro.

Nhưng bất chấp sự khó chịu, Isaacman cho biết anh không hối tiếc về quyết định chi 200 triệu USD cho chuyến bay vũ trụ kéo dài 3 ngày. Anh nói mình tin tưởng vào sứ mệnh của SpaceX để hỗ trợ toàn bộ cư dân cuối cùng cũng sống ngoài không gian.

"Tôi hy vọng đây sẽ là ví dụ cho các sứ mệnh trong tương lai. Tôi thực sự cảm thấy được sạc đầy năng lượng khi nghĩ đến việc chúng ta phải tiếp tục cố gắng và tiến xa hơn nữa", Isaacman chia sẻ.