Những năm gần đây, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM có một số cuốn sách được vinh danh tại Giải thưởng Sách quốc gia như: Bộ Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam kỳ (2 tập); Chuyện Đông, chuyện Tây (4 tập); Lược khảo văn học và Lịch sử các chế độ báo chí ở Việt Nam (2 tập).
Ông Nguyễn Bá Tùng - Trưởng Phòng nhà sách, Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM - cho biết sau khi đoạt giải, những ấn phẩm trên có tín hiệu bán tốt trong thời gian đầu. Sau đó, do dịch Covid-19 kéo dài, ngành xuất bản chịu nhiều ảnh hưởng, nặng nhất là khâu phát hành nên sách đoạt giải không đến tay bạn đọc nhiều.
“Ý nghĩa và tầm quan trọng của giải thưởng là điều chúng ta đã thấy rõ nhưng công tác phát hành, chuyển tải những công trình có giá trị đó đến tay bạn đọc cũng là câu chuyện đáng quan tâm”, ông Tùng nêu quan điểm.
Cũng như ông Tùng, nhiều đại diện đơn vị làm sách khác bày tỏ mong muốn đưa những cuốn sách đoạt giải đến gần hơn với độc giả.
Trước thềm lễ trao Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư (sẽ diễn ra vào ngày 12/11), nhiều tác giả, người làm công tác xuất bản và phát triển văn hóa đọc có những đề xuất, góp ý cụ thể về vấn đề này.
 |
| Bộ Lịch sử các chế độ báo chí ở Việt Nam (2 tập) đoạt giải C tại Giải thưởng Sách quốc gia năm 2020. Ảnh: Chí Hùng. |
Cần có chiến lược quảng bá sâu rộng
Là Trưởng phòng nhà sách của một đơn vị xuất bản lớn ở TP.HCM, hơn ai hết, ông Nguyễn Bá Tùng nhìn nhận được thực trạng sách hay, đẹp và có giá trị cần được truyền thông mạnh mẽ hơn nữa để bạn đọc trên cả nước có thể tiếp cận.
Cụ thể, ông đề xuất các tựa sách được vinh danh tại Giải thưởng Sách quốc gia cần có chiến lược quảng bá, đầu tư in ấn và phát hành trên phạm vi toàn quốc. Đây là những công trình tinh túy, đã được sàng lọc và bình xét trao giải nên rất cần thiết cho các thư viện, trường học làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu.
Bên cạnh đó, nên có chính sách vận động nguồn lực xã hội hóa, cùng hỗ trợ phát hành các tác phẩm đoạt giải. Có thể chung tay tiếp sức cho các đơn vị xuất bản, công ty sách để họ triển khai phát hành những ấn phẩm này ở nhiều định dạng như ebook và audio book.
"Khi có nhiều định dạng cho một cuốn sách, chúng ta sẽ tăng cơ hội lan tỏa những tác phẩm giá trị đến bạn đọc cả trong và ngoài nước", ông Tùng nói thêm.
Cần có nhiều hình thức xuất bản những tác phẩm đoạt giải thưởng Sách quốc gia.
TS Nguyễn Thị Ngọc Minh
TS Nguyễn Thị Ngọc Minh, người nhiều năm làm công tác phát triển văn hóa đọc, cũng nhận định: “Có một thực trạng là số người biết đến những cuốn sách được trao Giải thưởng Sách quốc gia vẫn ở trong phạm vi hẹp. Các độc giả thường chỉ quan tâm những chủ đề sách phục vụ trực tiếp cho công việc của mình”.
Theo TS Ngọc Minh, bên cạnh việc vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của truyền thông, sâu xa hơn, đó là việc làm thế nào để dân trí phát triển. Bởi khi dân trí cao, người ta sẽ tự tìm đến sách mà không cần chiến lược quảng bá quá phô trương.
“Ngoài ra, nên có nhiều hình thức xuất bản những tác phẩm đoạt giải. Xuất bản điện tử là con đường vừa tiết kiệm giấy, vừa nhanh chóng phổ biến hơn sách giấy”, TS Ngọc Minh đề xuất.
 |
| Bộ sách Sài Gòn của em đoạt giải B Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ ba. Ảnh: Ngọc Hiền. |
Hỗ trợ đưa sách đoạt giải đến tay bạn đọc
Nhiều năm nay, mảng sách thiếu nhi được quan tâm ở các cuộc thi về sách. Nhà thơ Lê Minh Quốc - tác giả giành Giải C tại Giải thưởng Sách quốc gia năm 2020 với cuốn Chào thế giới, bây giờ con đã đến - nói thị trường sách mỗi ngày một phong phú. Khi nhiều cuốn sách thiếu nhi được trao giải, vấn đề đặt ra là cần định hướng, lựa chọn và tuyên truyền một cách có trách nhiệm những tác phẩm đó đến phụ huynh có con em trong độ tuổi này.
Theo bà Lê Thị Hoàng Anh - biên tập viên bộ sách Sài Gòn của em (tác phẩm đoạt Giải B năm 2020), nguyên Trưởng chi nhánh Nhà xuất bản Trẻ tại Hà Nội - những người làm sách luôn miệt mài với công việc, khao khát làm ra những cuốn sách đoạt giải được nhiều người biết đến hơn là việc nhận phần thưởng và truyền thông trên báo, đài.
“Bên cạnh phần thưởng, ban tổ chức có thể mời gọi tài trợ cho những ấn phẩm này bằng cách đặt mua với số lượng lớn rồi tặng cho những đối tượng cần đọc nhất. Việc đặt mua có thể do các tập đoàn, tổng công ty hoặc thậm chí các nhà hảo tâm. Đây là cách hữu hiệu và trực tiếp nhất giúp lan tỏa tri thức. Ít nhất, độc giả cũng cảm nhận được niềm vui nho nhỏ khi nhận được sách tặng”, bà Hoàng Anh bày tỏ.
Đại diện Nhà xuất bản Trẻ cho rằng khi sách đoạt giải được đặt in và tặng với số lượng lớn, đó cũng là phần thưởng khích lệ tới rất nhiều người mà đầu tiên là độc giả, sau đó là chính tác giả, dịch giả, nhà xuất bản và người làm công tác in ấn.
Người có nhiều đóng góp cho phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng như TS Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhận định thông qua Giải thưởng Sách quốc gia, các đơn vị xuất bản sẽ có thêm dữ liệu để đẩy mạnh văn hóa đọc.
“Để những ấn phẩm này trở thành sách bán chạy, các thư viện nên đặt số lượng lớn sách đoạt giải. Bên cạnh đó, tôi cũng mong sách của các đơn vị xuất bản cả Nhà nước và tư nhân đều được quan tâm trong giải thưởng uy tín nhất của toàn ngành”, TS Hùng nói.
