Năm 2019, nồng độ bụi siêu mịn PM2.5 ở thủ đô Trung Quốc giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi mạng lưới theo dõi chất lượng không khí tích hợp đi vào hoạt động năm 2013, South China Morning Post đưa tin.
Nồng độ PM2.5 trung bình năm 2019 là 42 microgram/m3, giảm 53% so với con số năm 2013 là 89,5, theo sở sinh thái và môi trường đô thị của thủ đô Bắc Kinh.
Nồng độ bụi PM10 và nồng độ NO2 ở mức trung bình 68 và 37 microgram/m3, thấp dưới ngưỡng an toàn quốc gia.
 |
| Cuộc chiến chống ô nhiễm không khí đã giúp cải thiện chất lượng không khí Bắc Kinh. Ảnh: AFP. |
Giảm ô nhiễm nhờ kiểm soát đốt than, xe cộ
Dù một số thước đo ô nhiễm vẫn vượt xa khuyến nghị của quốc tế, việc thủ đô Trung Quốc cải thiện được chất lượng không khí đã được Liên Hợp Quốc khen ngợi là điển hình cho thấy tình hình có thể được cải thiện nhanh chóng.
Joyce Msuya, Phó giám đốc điều hành chương trình môi trường Liên Hợp Quốc, viết trong báo cáo tháng 3/2019 rằng “không thành phố hay khu vực nào trên Trái Đất đạt được thành tựu như vậy”, và cho biết đây là kết quả của “sự đầu tư khổng lồ về thời gian, nguồn lực và ý chí chính trị”.
Báo cáo trên của Liên Hợp Quốc, dựa vào dữ liệu ô nhiễm từ 1998 đến 2017, kết luận ba biện pháp quan trọng nhất là kiểm soát các lò đốt dùng than, dùng các nhiên liệu sạch hơn trong sinh hoạt, và kiểm soát chặt các ngành công nghiệp.
Cũng theo báo cáo này, hàm lượng PM2.5 tại khu vực Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc (thường được gọi tắt là Kinh Tân Hà, vùng trọng điểm kinh tế của Trung Quốc) đã giảm 25% trong cùng giai đoạn.
Ma Jun, Giám đốc Viện Các vấn đề Công và Môi trường, NGO trụ sở ở Bắc Kinh, cho biết chất lượng không khí cải thiện nhờ các chính sách kiểm soát đốt than, kiểm soát khí thải xe cộ, phối hợp với các vùng lân cận và minh bạch hóa các dữ liệu.
 |
| Kiểm soát đốt than là một trong những chính sách chính nhằm giảm ô nhiễm không khí Bắc Kinh. Ảnh: Reuters. |
Bắc Kinh đóng cửa các nhà máy điện than
Từ năm 1998, Bắc Kinh đã tuyên chiến với nạn ô nhiễm không khí, chủ yếu xuất phát từ việc đốt than và xe cộ xả thải. Trong vòng 15 năm, Bắc Kinh đã tiến hành một loạt biện pháp tập trung vào tối ưu hóa hạ tầng năng lượng, kiểm soát ô nhiễm do đốt than và kiểm soát khí thải xe cộ.
Đến năm 2013, tình trạng ô nhiễm tuy có giảm nhưng vẫn ở mức rất cao. Tính trên toàn Trung Quốc, tình trạng khói mù dày đặc xuất hiện ở 25/31 tỉnh thành, bao phủ hơn 100 thành phố lớn hoặc cấp trung, lan rộng trên diện tích 1,4 triệu km2 và ảnh hưởng đến hơn 800 triệu người.
Cuộc "khủng hoảng" khói mù này buộc chính phủ Trung Quốc khởi động "cuộc chiến tổng lực" với các biện pháp mạnh tay hơn và mang tính hệ thống, thông qua Kế hoạch hành động phòng chống ô nhiễm không khí giai đoạn 2013-2017, được ban hành vào tháng 9/2013.
Cụ thể, kế hoạch này đặt ra mục tiêu hàm lượng PM2.5 tại khu vực Kinh Tân Hà phải giảm khoảng 25%. Riêng đối với Bắc Kinh, hàm lượng PM2.5 phải giảm từ mức gần 90 xuống còn khoảng 60 microgram/m3 sau 5 năm theo kế hoạch.
Như vậy, các số liệu mới nhất cho thấy những mục tiêu nói trên đã được Trung Quốc hoàn thành.
Chủ tịch Tập Cận Bình chỉ ra đó là một trong ba thách thức lớn nhất của Trung Quốc năm 2017.
Kể từ khi bắt đầu chiến dịch chống ô nhiễm, các chính quyền địa phương ở Bắc Kinh đã đóng cửa tất cả nhà máy điện than và khuyến khích người dân dừng sử dụng các lò đốt bằng than, thay bằng khí thiên nhiên trong mùa đông.
Chính sách đó gặp trở ngại vào mùa đông 2017-2018, khi người dân nhiều thành phố phía bắc Trung Quốc không có sưởi do thiếu khí gas. Nhưng tính tổng thể, lượng than tiêu thụ ở Bắc Kinh đã giảm đáng kể từ đỉnh điểm 30 triệu tấn năm 2005 xuống 4 triệu tấn năm 2018.
Điều đó đã khiến nồng độ SO2 trong khí quyển giảm xuống 85% từ 28 microgram/m3 năm 2013 xuống còn 4 microgram/m3 năm 2019.
 |
| Một người dân mang khẩu trang trên đường phố Bắc Kinh. Ảnh: Reuters. |
Ô nhiễm trên toàn quốc giảm
Cuộc chiến chống ô nhiễm cũng làm mức ô nhiễm trên toàn quốc giảm xuống. Theo số liệu của chính quyền trung ương, năm 2018, nồng độ PM2.5 trung bình là 39 microgram/m3, thấp hơn 9,3% so với năm trước đó.
Trên 338 thành phố lớn, chất lượng không khí thuộc loại “tốt” trong 79,3% số ngày năm 2018, gần đạt mục tiêu 80% vào năm 2020.
Bất chấp những thành quả trên, Trung Quốc vẫn còn chặng đường dài phải đi trong việc đối phó ô nhiễm không khí.
Năm ngoái, nồng độ PM2.5 ở Bắc Kinh - 42 microgram/m3 - vẫn trên chuẩn chất lượng không khí quốc gia là 35 microgram/m3, và cao hơn nhiều so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WTO) là 10 microgram/m3.
2020 là năm cuối cùng trong kế hoạch ba năm của Chủ tịch Tập nhằm đối phó với ba thách thức lớn, và ông Ma nói bước tiếp theo sẽ là đạt tới chuẩn an toàn quốc gia, và tăng cường kiểm soát công nghiệp.
“Phát thải từ các công ty tiêu thụ nhiều năng lượng đã tăng trở lại mùa thu năm ngoái”, ông nói, và cho biết thêm giới chức đã lơ là kiểm soát trong bối cảnh chiến tranh thương mại và nền kinh tế chững lại.
“Vì vậy Trung Quốc cần tối ưu hóa cơ cấu năng lượng, cơ cấu công nghiệp để thực sự đạt được sự chuyển đổi xanh”, ông nói.
Tuy nhiên, ông nói cuộc chiến chống ô nhiễm không khí đã đạt nhiều thành quả hơn các nỗ lực đối phó với ô nhiễm đất và nước.
“Câu hỏi tiếp theo là làm sao để đặt tiêu chuẩn cao hơn, và cải thiện chất lượng môi trường theo cách sáng tạo hơn”, ông nói.
