Trong thông cáo báo chí hôm 7/5, Thượng nghị sỹ John McCain cho rằng việc Trung Quốc đặt giàn khoan thăm dò dầu khí ở ngoài khơi Việt Nam, đồng thời triển khai hàng chục tàu hải quân để hậu thuẫn cho hành động mang tính khiêu khích là động thái đáng quan ngại nhằm làm tăng căng thẳng ở Biển Đông, TTXVN đưa tin.
 |
| Thượng Nghị sỹ Mỹ John McCain. Ảnh: AP. |
Theo ông McCain, các tàu của Trung Quốc thể hiện thái độ hung hăng và hiếu chiến khi họ bao vây và tông vào các tàu của Cảnh sát biển Việt Nam. Trung Quốc phải gánh chịu hoàn toàn trách nhiệm về hành động đơn phương hòng thay đổi thực trạng trên biển.
Thông cáo báo chí của ông McCain khẳng định Trung Quốc hành động dựa trên những yêu sách lãnh thổ trái với luật pháp quốc tế. Trên thực tế, hành động của Trung Quốc diễn ra trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về hành động đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng. Tất cả những quốc gia có trách nhiệm đều lên tiếng yêu cầu các nhà lãnh đạo Trung Quốc thực hiện các biện pháp nhằm giảm căng thẳng.
Cũng trong ngày 7/5, trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN tại Mỹ, ông Andrew Billo - học giả chuyên nghiên cứu về khu vực Đông Nam Á thuộc Hội châu Á (Asia Society) tại thành phố New York khẳng định - việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) 200 hải lý của Việt Nam là sự vi phạm trắng trợn chủ quyền Việt Nam theo Công ước luật biển của Liên hợp quốc (UNCLOS) năm 1982.
Theo ông Andrew, đây rõ ràng là sự thất bại của Trung Quốc trong việc hành động theo Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã ký với các nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Cũng như Việt Nam, Trung Quốc đã tham gia UNCLOS nên Bắc Kinh cần phải tôn trọng quyền hợp pháp đã được khẳng định của Việt Nam đối với vùng biển này. Nếu Trung Quốc không hài lòng với hoạt động khoan thăm dò của Việt Nam ở đây, ít nhất họ cũng phải tìm các cách khác nhau để giải quyết bất đồng trước khi hành động đơn phương như vậy.
Về động cơ đằng sau hành động khiêu khích này của Trung Quốc, ông Andrew cho rằng nó xuất phát từ nhận thức rằng gần như toàn bộ Biển Đông thuộc lãnh thổ của họ. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã nhiều lần gây sức ép đối với các quốc gia láng giềng, yêu cầu họ phải tôn trọng và tuân thủ các tuyên bố chủ quyền đối với Biển Đông của Bắc Kinh.
Hành động mới nhất của Bắc Kinh cũng xuất phát từ thực tế rằng Trung Quốc ngày càng nhận thấy cộng đồng quốc tế không ủng hộ những chủ trương của họ trên biển Đông.
Theo ông Andrew, thay vì theo đuổi lập trường hòa giải hơn, lãnh đạo Trung Quốc đã tìm cách khuấy động sự ủng hộ của dư luận trong nước đối với các hành động cứng rắn của họ ở châu Á và các khu vực khác trên thế giới.
Khi Trung Quốc tự cho họ là quốc gia “đã nổi,” thay vì “đang nổi,” họ khó có thể trở lại quan điểm hòa bình mà các thế hệ lãnh đạo Trung Quốc đã nhiều lần công bố.
Andrew khuyên Mỹ nên tiếp tục lên án các hành động của Trung Quốc, đồng thời tìm các cách khác để đưa các bên liên quan ngồi vào bàn bàn đàm phán nhằm thảo luận các điều khoản có thể giúp xử lý tốt hơn tình hình ở khu vực tranh chấp.
Dự báo về tình hình Biển Đông sau hành động khiêu khích của Trung Quốc, ông Andrew cho rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục hành động theo cách bất chấp luật pháp quốc tế và không tôn trọng chủ quyền của các quốc gia láng giêng. Vì vậy, Bắc Kinh sẽ chỉ làm cho tình hình ngày càng phức tạp hơn.
