Johan Cruyff - Vị 'Thánh' không ngai

Người ta gọi Pele là Vua bóng đá, ví Beckenbauer như Hoàng đế, song không một ai có thể vươn tới tầm như Johan Cruyff - vị Thánh sống của bóng đá Hà Lan, người nâng tầm 'total football' (bóng đá tổng lực) vang danh thiên hạ.

Tuổi thơ sóng gió

Giống như hầu hết tên tuổi của bóng đá Hà Lan, Johan Cruyff lớn lên và gắn bó với những khu tập luyện tại tổ hợp SVĐ Arena của CLB Ajax Amsterdam, "lò" sản sinh tài năng trẻ số 1 thế giới, đồng thời là nơi mẹ ông làm việc. Có điều, Cruyff sớm chịu cảnh mồ côi cha từ khi 12 tuổi, vì cha ông đã qua đời sau một cơn đau tim. Tuy nhiên, chính vì không có sự chăm sóc của người cha, mà cậu nhóc Cruyff đã rèn luyện được tính tự lập cùng tinh thần mạnh mẽ, ra dáng một thủ lĩnh đích thực. Mẹ ông, dù rất muốn con trai theo nghiệp bác sĩ, song vẫn ủng hộ sở thích của Cruyff, khuyến khích ông rời ghế nhà trường khi mới 13 tuổi để theo nghiệp "quần đùi áo số".

Johan Cruyff - Vị 'Thánh' không ngai

Cùng thời điểm ấy, HLV huyền thoại Rinus Michel - cha đẻ "total football" nổi tiếng của những cơn lốc màu da cam - muốn chiêu mộ các tài năng trẻ cho đội bóng Ajax, hướng tới lứa cầu thủ toàn năng trong tương lai. Và chính Cuyff chứ không phải ai khác nổi lên như một "vì sao" tiềm năng nhất. Với những màn trình diễn của một "người đặc biệt", Cruyff đã được đá chính trong đội hình một của Ajax năm 17 tuổi, và 2 năm sau, vào năm 1966, chàng thanh niên trẻ tuổi khi đó nâng cao chiếc cúp vô địch Hà Lan đầu tiên trong số 8 lần lên ngôi cùng đoàn quâ áo đỏ-trắng.

Với việc tỏa sáng trong đội hình CLB Ajax, Cruyff trở thành một trong những cái tên nổi tiếng nhất thế giới bóng đá thời bấy giờ. Nhắc đến ông, HLV Rinus Michel hồi tưởng: "Cruyff là mẫu cầu thủ toàn năng nhất. Cậu ấy có thể dẫn bóng tốc độ và lắt léo, tăng tốc đột ngột và dễ dàng vượt qua đối thủ hay sẵn sàng ghi bàn ở mọi tư thế, khoảng cách".

Là linh hồn trong lối chơi tổng lực của Ajax và sau này là ĐT Hà Lan, Cruyff trở thành mẫu cầu thủ mô phạm cho đồng đội học tập. Với "total football", các cầu thủ phải đá được nhiều vị trí, vì nguyên tắc của lối chơi này là khi một cầu thủ từ tuyến dưới băng lên, cầu thủ bên trên hoặc ở giữa phải ngay lập tức trám chỗ, đề phòng đối phương phản công khi hàng thủ chưa kịp lùi về. Với hệ thống này, một cầu thủ có thể đảm nhiệm nhiều vị trí trong một trận đấu, từ tiền đạo, tiền vệ đến một hậu vệ đích thực. Và Cruyff được coi là cầu thủ "tổng lực" nhất trong lịch sử bóng đá thế giới.

Thông thường, "thánh" Johan đóng vai trò tiền đạo cắm, nhưng khi cần, ông có thể lùi sâu làm công việc hộ công, kiến tạo cho tuyến trên hoặc dạt sang cánh làm tiền vệ bám biên, rút về phần sân nhà hỗ trợ phòng ngự... Tay bút thể thao nổi tiếng người Anh, David Miller từng gọi Cruyff là "Pythagoras trong bóng đá" (một nhà triết học và toán học của Hy Lạp cổ đại) bởi khả năng phân tích tình huống tài tình, sắp xếp những đường tấn công như thể được lập trình, cùng "giác quan thứ sáu" nhạy bén với đồng đội.

Cruyff thực hiện pha đảo người

Nói tới Cruyff, không thể không nhắc tới kỹ thuật qua người bằng động tác giả mà ông tự sáng tạo ra, vốn được NHM và giới chuyên môn gọi bằng thuật ngữ "Cruyff Turn" (cú đảo người của Cruyff). Đây là kỹ thuật khá đơn giản và thông dụng mà các ngôi sao chạy cánh lúc này như Cristiano Ronaldo, Nani, Ribery, Robben... hay dùng, nhưng ở thời bóng đá còn được cho là mông muội ấy, Cruyff đã làm bao hàng thủ phải "điên đảo". Ông dốc bóng xuống sát đường biên ngang, "vờ" tạt bóng vào trong nhưng ngay lập tức ngoặt lại, vượt qua hậu vệ đối phương khi họ còn "nhắm tịt mắt" để chắn bóng.

Giấc mơ dang dở cùng cơn lốc màu da cam

Mặc dù là một trong những cái tên thuộc vào hàng "kinh điển" của bóng đá thế giới, nhưng sự nghiệp trong màu áo ĐTQG của Johan Cruyff lại chỉ kéo dài vẻn vẹn 11 năm. Lần đầu tiên ông ra mắt trong đội hình cơn lốc màu da cam là vào tháng 9 năm 1966 trong trận đấu với Hungary. Sau khi có được 48 lần ra sân trong màu áo ĐT Hà Lan, ông chia tay sự nghiệp thi đấu quốc tế vào tháng 10 năm 1977, khi mới 30 tuổi.

Những phút "thăng hoa" của Johan Cruyff với ĐTQG Hà Lan là khi ông tham gia VCK World Cup năm 1974 diễn ra ở Đức. Đó là thời điểm những người hâm mộ đất nước cối xay gió không đặt quá nhiều kỳ vọng vào các cầu thủ áo da cam, những người được dẫn dắt bởi Rinus Michels. Sau khi kết thúc vòng đấu bảng ở giải đấu diễn ra tại Tây Đức, Hà Lan đã nổi lên như là một trong những ứng cử viên hàng đầu cho chức vô địch. Họ đè bẹp các "ông lớn" Argentina (4–0), Đông Đức (2–0) và Brazil (2–0) với lối đá thuyết phục. Thậm chí, ở trận gặp Argentina (Cruyff ghi hai bàn), các cầu thủ Hà Lan gần như không cho đối thủ được cầm bóng, vì sức tấn công ồ ạt như vũ bão ngay sau tiếng còi khai cuộc của trọng tài chính.

Cruyff - vị Thánh của bóng đá đẹp

Bước vào trận chung kết World Cup năm 1974 với Tây Đức, ở những phút đầu tiên đội Hà Lan là những người kiểm soát bóng. Họ có bàn thắng mở tỷ số ngay ở phút thứ 2 (Cruyff bị đốn ngã trong vòng cấm và Neeskens thực hiện thành công quả 11m), khi mà các cầu thủ Tây Đức còn chưa kịp chạm chân vào bóng.

Mặc dù vươn lên dẫn trước, nhưng cũng giống như Hungary ở World Cup 1954, cơn ác mộng để người Đức lội ngược dòng đã trở lại ám ảnh đội bóng "tổng lực" (Hungary được coi là đội bóng sáng tạo ra "total football"). Phòng ngự rõ ràng chưa bao giờ là thế mạnh của những đội bóng chơi tấn công, nên lần lượt Paul Breitner và Gerd Muller đã dễ dàng chọc thủng lưới Hà Lan, mang về chiếc cúp vô địch cho Tây Đức.

Thất bại ở Đông Đức là một cú sốc không nhỏ với Cruyff, nhưng chính bất đồng với LĐBĐ Hà Lan mới là nguyên nhân khiến Cruyff nói lời chia tay đội tuyển vào năm 1977, sau khi giúp cơn lốc màu da cam giành vé dự vòng chung kết 1978.

Không vươn tới đỉnh cao cùng Hà Lan với tư cách cầu thủ, nhưng tài năng cá nhân của Cruyff là không thể chối cãi. Cùng với Michel Platini và Marco van Basten sau này, Cruyff là ba huyền thoại hiếm hoi đoạt ba Quả bóng vàng cho cầu thủ xuất sắc nhất thế giới. Giã từ nghiệp cầu thủ, chiến thuật gia Cruyff với bộ óc siêu việt lại thành công với vai trò HLV. Ông từng gây dựng đội hình trong mơ của Barca những năm 1990, giành 4 chức vô địch La Liga và một chiếc cúp bạc châu Âu. Hiện, Cruyff đang là HLV cho đội bóng xứ Catalan (tương đương một ĐT quốc gia) và đảm nhận cương vị chủ tịch danh dự Barca.

Vân Thăng

Theo Infonet