Lý giải về triệu chứng ho ở người nhiễm SARS-CoV-2, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy Cao áp Việt - Nga, Trung tâm Nhiệt đới Việt Nga, Bộ Quốc phòng, cho rằng về bản chất, đây là phản ứng để bảo vệ cơ thể.
“Việc cơ thể ho sẽ khiến mầm bệnh bị tống xuất ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, nếu tình trạng ho quá nhiều hoặc kéo dài gây mệt mỏi, khó ngủ, chúng ta sẽ phải điều trị”, bác sĩ Hoàng nói.
Theo vị chuyên gia này, người bệnh cần phân biệt rõ 2 loại ho gồm ho khan và ho có đờm bởi cách xử lý sẽ khác nhau.
Ho khan
Bác sĩ Hoàng cho biết ho khan thường xuất hiện khi người bệnh nhiễm virus. Chúng xâm nhập và gây kích ứng đường hô hấp, dẫn đến ho khan. Với tình trạng này, người bệnh nên sử dụng các loại thuốc giảm ho.
 |
| Người dân đi khám hậu Covid-19 tại TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu. |
Cụ thể, một số loại thuốc giảm ho được khuyến cáo bao gồm:
Lựa chọn đầu tiên là mật ong, bạc hà và các loại thảo dược. Các thành phần tự nhiên này có tác dụng giảm kích thích đường hô hấp, từ đó hạn chế tình trạng ho khan do virus. Chúng hiện cũng được sản xuất nhiều dưới dạng siro, kẹo, bổ phế,...
Lựa chọn thứ hai là uống các loại thuốc giảm ho thông qua ức chế trung khu hô hấp. Các loại thuốc này thường chứa một trong 2 hoạt chất là codein và dextromethorphan.
“Codein có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho nhưng làm khô và tăng độ quánh của dịch tiết phế quản. Chúng ta chỉ nên dùng thuốc chứa codein trong trường hợp ho khan gây khó chịu, mất ngủ và có tình trạng đau nhẹ, vừa”, bác sĩ Hoàng cho hay.
Thuốc giảm ho chứa hoạt chất này chống chỉ định với trẻ em dưới một tuổi, người mắc bệnh gan, suy hô hấp, phụ nữ có thai.
Trong khi đó, dextromethorphan cũng có hiệu quả giảm ho tương tự codein nhưng ít gây tác dụng phụ hơn. Hoạt chất này cũng không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau và ít an thần.
Bác sĩ Hoàng khuyến cáo: “Dextromethorphan chỉ định tốt cho trường hợp ho khan mạn tính. Hoạt chất này chống chỉ định cho người quá mẫn với thuốc, trẻ em dưới 2 tuổi, đang điều trị thuốc ức chế monoaminoxydase. Nhóm có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử hen, dị ứng cũng cần thận trọng”.
Lựa chọn cuối cùng khi ho khan là uống các loại thuốc chống dị ứng nhóm kháng sinh histamin thế hệ cũ. Loại này có thể bao gồm 2 hoạt chất là alimemazin và diphenhydramin.
Các loại thuốc này được chỉ định khi ho khan do dị ứng, kích thích, nhất là về ban đêm. Chúng cũng có tác dụng gây buồn ngủ.
Ho có đờm
Bác sĩ Hoàng cho biết dạng ho này thường do có bệnh mạn tính về đường hô hấp hoặc nhiễm vi khuẩn. Lúc này, bệnh nhân nên dùng thuốc long đờm thay vì giảm ho.
Cụ thể, thuốc long đờm có 2 loại gồm tăng dịch tiết đường hô hấp hoặc làm tiêu nhầy, loãng đờm.
Loại tăng dịch tiết đường hô hấp là chất kích thích niêm mạc dạ dày hoặc tinh dầu có tác dụng kích thích các tế bào niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch. Chúng thường chứa các hoạt chất như guaiphenesine, terpin, eucalyptol,...
“Khi dùng các loại thuốc này, bệnh nhân cần uống nhiều nước hơn”, bác sĩ Hoàng khuyến cáo.
 |
| Bác sĩ hỗ trợ vỗ rung cho một bệnh nhân Covid-19 diễn biến nặng tại TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu. |
Với loại thuốc làm tiêu nhầy, chúng thường chứa hoạt chất n-acetyl cystein, ambroxol hay bromhexin.
“Bệnh nhân cần lưu ý thuốc có thể gây co thắt phế quản nên chống chỉ định cho người hen phế quản. Thuốc cũng làm tiêu màng nhầy bảo vệ dạ dày nên có thể khiến bệnh nhân dạ dày tá tràng diễn biến nặng hơn”, bác sĩ này lưu ý.
Ngoài ra, ông nhấn mạnh người bệnh không dùng các loại thuốc long đờm quá 10 ngày, trừ trường hợp có chỉ định từ bác sĩ.
Ho kéo dài
Trên thực tế, nhiều người bệnh Covid-19 còn xuất hiện tình trạng ho kéo dài sau khi đã âm tính với SARS-CoV-2. Trong trường hợp này, bác sĩ Hoàng cho rằng có thể do một số nguyên nhân.
Cụ thể, nếu người bệnh ho khan, nhiều khả năng virus vẫn còn trong cơ thể và chưa hết hẳn. Một số người thậm chí có thể đã nhiễm virus đường hô hấp khác, dị ứng, khói thuốc, hoặc hóa chất.
Cách xử lý lúc này là dùng giảm ho bổ phế kết hợp thuốc chống dị ứng thế hệ cũ.
 |
| Người dân xếp hàng dài tại một bệnh viện tại TP.HCM chờ khám hậu Covid-19. Ảnh: Duy Hiệu. |
“Một số trường hợp có thể ho khan do trào ngược dạ dày thực quản, lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều từ khi còn mắc Covid-19. Việc này làm tăng tiết axit dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, từ đó gây ho. Lúc này, người bệnh sẽ phải dùng kháng axit để trung hòa dịch vị dạ dày, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng”, bác sĩ Hoàng nói thêm.
Nếu người bệnh ho có đờm, bác sĩ này cho rằng nguyên nhân có thể là viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn.
Do đó, các trường hợp này sẽ phải được thăm khám để bác sĩ chỉ định dùng kháng sinh, thuốc long đờm.
Một số bệnh phổi như hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản cũng có thể gây ra tình trạng ho có đờm. Lúc này, bệnh nhân cũng cần đi khám chuyên khoa hô hấp để xử lý triệt để.
Một nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến ho kéo dài là nấm đường hô hấp.
“Việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế hệ miễn dịch có thể tạo điều kiện cho một số loại nấm phát triển, gây ho dù trước đó chúng thường không gây bệnh”, bác sĩ Hoàng cho biết.
Theo đó, nếu dùng các biện pháp trên nhưng vẫn ho kéo dài, chúng ta có thể nghĩ đến nhiễm nấm. Lúc này, người bệnh sẽ cần bác sĩ chuyên khoa thăm khám và sử dụng thuốc chống nấm (thường hại gan) để điều trị triệt để.
Bác sĩ Hoàng chia sẻ: “Từ kinh nghiệm của cá nhân tôi, việc điều trị ho kéo dài không dễ dàng. Thậm chí đôi khi điều trị mãi không hết. Nhiều trường hợp để tự nhiên lại hết ho”.
