Chiều 27/9, Thủ tướng có bài phát biểu quan trọng kết luận Hội nghị về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH).
Thủ tướng thông tin ngay sau hội nghị, Chính phủ sẽ có nghị quyết về ĐBSCL với biến đổi khí hậu, trong đó sẽ nêu lên các giải pháp cụ thể. Những ý kiến đóng góp của lãnh đạo các địa phương, bộ ngành, các nhà khoa học trong và ngoài nước sẽ được tập hợp thành kỷ yếu để nghiên cứu.
Sau hội nghị này, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ tiếp thu tổng hợp ý kiến để xây dựng dự thảo nghị quyết của Chính phủ và đưa ra phiên họp thảo luận của Chính phủ trong tháng 9.
“Ít nhất 2 năm một lần Chính phủ sẽ mở diễn đàn ĐBSCL có quy mô lớn như hội nghị hôm nay để bàn và thảo luận, đề ra các giải pháp cụ thể để phát triển ĐBSCL", Thủ tướng nói.
Thách thức hiện hữu chứ không còn là dự báo
Người đứng đầu Chính phủ nêu lên 4 thách thức lớn với ĐBSCL gồm biến đổi khí hậu, nước biển dâng; khai thác tài nguyên nước trên thượng nguồn châu thổ; các hoạt động kinh tế với cường độ cao của con người gây tổn thương tới tự nhiên; chất lượng nguồn nhân lực còn yếu.
"Các thách thức đã nêu trên không phải dự báo mà là hiện hữu. Phải giữ được đất, giữ được nước, giữ được người mới gọi là thành công thích ứng với thiên nhiên ĐBSCL", Thủ tướng nhấn mạnh.
 |
| Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu kết luận Hội nghị về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu. |
Trên tinh thần phát triển bền vững, Thủ tướng nêu tầm nhìn mới về phát triển khu vực khi nhận định ĐBSCL không chỉ là vựa lúa lớn nhất VN mà còn là nền nông nghiệp thông minh của khu vực.
"Phải xây dựng ĐBSCL từ vùng trũng của giáo dục, khoa học công nghệ thành thung lũng ứng dụng công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, thay đổi cơ cấu vật nuôi cây trồng chứ không chỉ chạy theo sản lượng lúa", Người đứng đầu Chính phủ nói.
Tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên
Thủ tướng nêu lên 3 quan điểm lớn về phát triển khu vực là: Kiến tạo phát triển bền vững, thịnh vượng trên cơ sở cuộc sống ổn định, khá giả của người dân; gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống.
Tư duy phát triển thay đổi sang tư duy kinh tế nông nghiệp, từ số lượng sang chất lượng gắn với chuỗi hoá trị, chú trọng công nghiệp chế biến và công nghiệp hỗ trợ. Lương thực không phải là chống đói mà lương thực ngày nay phải là chữa bệnh, phòng bệnh.
Tôn trọng tự nhiên, phụng thiên là chính, tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên, sống chung với lũ, sống chung với mặn, phù hợp với điều kiện thực tế, phải có sự tham gia của tất cả các bên liên quan.
Lấy con người làm trung tâm
Người đứng đầu Chính phủ khẳng định chủ trương lấy con người làm trung tâm, chuyển chiều rộng sang chiều sâu, trong bối cảnh tác động biến đổi khí hậu. Chuyển đổi mô hình phát triển, bảo tồn giá trị văn hoá lịch sử, đa dạng sinh học, môi trường sinh thái.
"Việc đảm bảo sinh kế cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm. Phát triển để phục vụ người dân là quan trọng nhất, không để khoảng cách giàu nghèo".
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc
Mọi hoạt động đầu tư phải được điều phối thống nhất, đảm bảo tính chất liên vùng, liên ngành, có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên các công trình cấp bách, công trình thiết yếu phục vụ đời sống nhân dân.
"Phải chú trọng giải pháp phi công trình. Hà Lan và nhiều nước trên thế giới đều đi theo hướng đó, chứ không phải đắp những con đê dài từng vùng như chúng ta đã vấp phải", Thủ tướng lưu ý.
Hợp tác với các nước sông Mekong, nhằm cùng nhau sử dụng hiệu quả tài nguyên nước và các tài nguyên có liên quan trong lưu vực sông Mekong. Mọi dự án công trình phải tính toán thật kỹ trên cả 3 mặt, được phản biện khách quan.
Tiếp tục hoàn thiện cơ chế điều phối phát triển vùng để nâng cao hiệu quả, lấy quản lý thông minh, tài nguyên nước và biến đổi khí hậu, khắc phục quản lý nhà nước chồng chéo, thiếu phối hợp, để tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả vùng. Chúng ta thiếu chính sách tạo liên kết chuỗi để nâng cao sức cạnh tranh.
Thủ tướng đề ra mục tiêu phấn đấu tới năm 2050, ĐBSCL trở thành vùng có trình độ phát triển khá so với cả nước, thu nhập bình quân đầu người gần 10.000 USD. Các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng được bảo tồn trong điều kiện biến đổi khí hậu.
“Quan điểm của Chính phủ, của Đảng là phát triển để phục vụ người dân là quan trọng nhất. Và với một tinh thần giảm khoảng cách giàu nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau”, Thủ tướng nêu rõ.
Nhiệm vụ mới trong tầm nhìn mới
Với tầm nhìn mới về khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Thủ tướng giao Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, khẩn trương báo cáo Chính phủ về cơ chế điều phối vùng được thành lập sau hội nghị.
 |
| Thủ tướng cùng 2 phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trịnh Đình Dũng luân phiên chủ trì hội nghị lớn nhất tìm giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu cho ĐBSCL. |
Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục hoàn thiện kịch bản biến đổi khí hậu đến năm 2020, thường xuyên cập nhật, công bố công khai. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng quy hoạch nông nghiệp sử dụng ít nước, ít phát sinh khí thải nhà kính. Kế hoạch thủy lợi 2020, tầm nhìn 2050 để phù hợp với bối cảnh mới.
"Chuyển từ thứ tự ưu tiên lúa - thuỷ sản - cây trồng sang thuỷ sản - cây trồng - lúa. Dứt khoản giảm diện tích trồng lúa. Trong quá trình chọn lựa cây, con phải có nhà doanh nghiệp tham gia từ đầu", Thủ tướng nói.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương hạn chế tối đa làm nhiệt điện, than và chủ yếu phát triển năng lượng tái tạo bởi nơi đây tiềm năng rất lớn, năng lượng gió, mặt trời. Tổ chức lại thị trường xuất nhập khẩu và và nội địa rõ hơn, chắc chắn hơn cho thuỷ sản, trái cây, gạo.
"Cần xây dựng 3 việc lớn đó là chương trình phát triển đô thị ĐBSCL thông minh. Chương trình nước sạch liên vùng, an toàn cho người dân, có các dự án lớn cung cấp nước sạch cho người dân. Thứ ba, xây dựng nhà ở an toàn vệ sinh cho người dân. Tôi đi máy bay thấy ở dọc kênh rạch khó khăn an toàn vệ sinh lắm", Thủ tướng nói.
Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải tận dụng lợi thế sông nước phát triển giao thông thuỷ, thay vì đầu tư quá nhiều cao tốc, đường bộ lớn; phát triển dịch vụ logistics, bảo đảm lưu thông hàng hoá cho 1 nền sản xuất lớn.
Bộ Giáo dục & Đào tạo đầu tư vào chiến lược phát triển nhân lực, biến ĐBSCL thành "thung lũng" với sự sáng tạo cho một nền nông nghiệp đa chức năng. "Không chỉ tiếp thu, ứng dụng mà còn là nơi sáng tạo ra nhiều cái mới. Đây là việc rất quan trọng quyết định sự phát triển của khu vực", Thủ tướng nhấn mạnh.
Bộ Tài Chính cần nghiên cứu thành lập quỹ phát triển đồng bằng với nhiều nguồn lực. Từ năm 2020, giải ngân có hiệu quả, ít nhất 1 tỷ USD để làm các việc: Làm hệ thống cống điều kết, cống sông cái lớn, sông cái bé của Kiên Giang ngăn mặn, cống Trà Sư, Tha La để điều tiết lũ và một số đoạn sạt lở nghiêm trọng gây ảnh hưởng trực tiếp nhà cửa nhân dân.
"Vai trò của tư nhân trong phát triển, cái gì họ làm được thì tạo điều kiện, cơ chế cho tư nhân làm", Người đứng đầu Chính phủ gợi mở.
Về vấn đề hợp tác quốc tế, Thủ tướng nêu phương châm phải chủ động hợp tác với các nước trên sông Mekong để tranh thủ sự hỗ trợ của đối tác phát triển, mở rộng thị trường hàng hoá, mở ra không gian hợp tác với các quốc gia.
